Hư hỏng, xuống cấp
Những ngày này, ghi nhận của phóng viên tại huyện Phú Lộc, nhiều hồ, đập đang trong tình trạng đáng lo ngại. Tại hồ chứa nước Bến Ván 1 và Bến Ván 2 (xã Lộc Bổn), các hạng mục như mặt đập, thân đập, mái hạ lưu đập đã bị hư hỏng nặng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho công trình đầu mối. Còn ở hồ chứa nước Thủy Yên (xã Lộc Thủy), phần đuôi tràn cũng đang bị sạt lở và có dấu hiệu mở rộng.
Tương tự, thị xã Phong Điền và huyện Quảng Điền; các hồ Trằm Giàng, Trằm Nãi hay các đập Bao, Đồng Bào, Thủy Lập đều đã được xây dựng hàng chục năm trước, hiện đã xuống cấp và nằm gần khu dân cư. Ngoài ra, nhiều hồ không có đường cứu hộ, nếu có thì khi nước lũ dâng lên mức báo động 2 là đã bị ngập. Nhiều công trình không có hệ thống quan trắc, không có cửa van điều tiết và thiếu quy trình vận hành. Một số hồ, đập còn xuất hiện cây cỏ mọc rậm rạp trên thân đập, bảng tên công trình, biển báo nguy hiểm và cột thủy chí bị bong tróc hoặc hư hỏng, gây khó khăn cho công tác kiểm tra và giám sát.
Nhiều hồ, đập ở TP Huế hiện nay hư hỏng, xuống cấp. Ảnh: Văn Dinh.
Ông Đặng Văn Hòa - Chi cục trưởng Chi cục thủy lợi TP Huế cho hay, trong những năm qua, mặc dù được sự quan tâm của Chính phủ, Bộ, ngành và thành phố, nhiều công trình đập, hồ chứa nước thủy lợi nước trên địa bàn đã được đầu tư sửa chữa, nâng cấp, hiện đại hóa để nâng cao mức độ an toàn. Tuy nhiên, một số hồ chứa nước vừa và nhỏ thuộc phạm vi quản lý của địa phương do nguồn kinh phí thiếu hụt nên chưa được duy tu, dẫn đến tình trạng xuống cấp.
Sau mùa mưa lũ 2024, cơ quan chuyên môn ở TP Huế đã tiến hành kiểm tra an toàn các đập, hồ chứa nước thủy lợi. Có 5 đập bị thấm nhẹ, 4 đập bị biến dạng mái đập. Kiểm tra tràn xả lũ, có 7 đập bị nứt nhẹ, 17 đập bị xói lở thân, đuôi tràn, tiêu năng, trong đó có 5 tràn bị nặng. Ngoài ra, đường quản lý vận hành một số hồ xuống cấp, như hồ Khe Ngang đường thấp và ngập lụt, hồ Hòa Mỹ đường đất chưa được đầu tư, đường vào đập chính một số hồ chứa của địa phương chưa được đầu tư, đi lại rất khó khăn như hồ Hà Rỏi, Khe Mang. Chỉ 2% số hồ được kiểm định theo quy định và 7% số hồ được cắm mốc phạm vi bảo vệ đập, hồ chứa nước.
“Việc đảm bảo an toàn đập, hồ còn nhiều bất cập do đa số các công trình được xây dựng từ lâu, trải qua nhiều giai đoạn quản lý khai thác. Công tác kiểm định an toàn đập, xây dựng bản đồ ngập lụt vùng hạ du cần nguồn kinh phí lớn, trong khi ngân sách địa phương còn hạn chế”, ông Hòa chia sẻ.
Cần đảm bảo an toàn
Trên địa bàn TP Huế hiện có 56 công trình đập, hồ chứa nước thủy lợi; trong đó có 1 hồ chứa nước là công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia (hồ Tả Trạch), 8 hồ chứa loại lớn (dung tích từ 10 đến trên 100 triệu m3) và 47 hồ chứa loại vừa, nhỏ. Ngoài ra, địa phương còn có hơn 50 hồ chứa thủy lợi nhỏ khác và 275 đập dâng. Những công trình này cung cấp nguồn nước cho gần 62.000ha đất nông nghiệp, cấp hơn 1,2 tỷ m3 nước cho sinh hoạt, công nghiệp, đồng thời kết hợp phát điện, phòng chống lũ, hạn hán, xâm nhập mặn và cải thiện môi trường.
TP Huế đang tập trung rà soát và triển khai các biện pháp đảm bảo an toàn cho hệ thống hồ, đập thủy lợi trước mùa mưa lũ 2025. Ảnh: Văn Dinh.
Theo dự báo của cơ quan chức năng, mùa mưa lũ 2025 có thể sẽ đến sớm hơn mọi năm. Trước tình hình này, TP Huế đang tập trung rà soát và triển khai các biện pháp đảm bảo an toàn cho hệ thống hồ, đập thủy lợi trên địa bàn.
Ông Đỗ Văn Đính - Chủ tịch Công ty TNHH Nhà nước MTV Quản lý và Khai thác công trình thủy lợi TP Huế cho hay, ngay trước mùa mưa bão, đơn vị tổ chức nạo vét, khơi thông dòng chảy nhằm tăng khả năng tiêu thoát lũ, đặc biệt là khu vực phía sau tràn của các hồ chứa. Trong mùa mưa lũ, thường xuyên kiểm tra vận hành thử cửa van và các thiết bị cơ khí. Vật tư, phương tiện, lực lượng ứng phó bão, lũ tại các công trình được chuẩn bị đầy đủ, đảm bảo ứng cứu khi có sự cố xảy ra.
Ông Nguyễn Đình Đức - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Huế cho biết, Sở đã yêu cầu các địa phương, đơn vị thành lập đoàn kiểm tra hồ chứa, đập ở địa phương mình để có chỉ đạo cụ thể, sát với tình hình thực tế, có phương án sửa chữa, khắc phục ngay các hạng mục bị hư hỏng để đảm bảo an toàn công trình trong mùa mưa bão năm 2025, tránh các hư hỏng phát sinh, mở rộng dẫn đến xảy ra sự cố.
Sở Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu các cơ quan liên quan theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết, mực nước hồ chứa trên các sông, suối vùng hạ du, vùng trũng thấp để chủ động có phương án điều tiết hồ chứa nước trên địa bàn thuộc thẩm quyền và trách nhiệm được giao. Bố trí lực lượng đảm bảo đủ năng lực chuyên môn để vận hành; thường xuyên kiểm tra an toàn công trình kể cả khi không có mưa, lũ để phát hiện và xử lý ngay giờ đầu khi có sự cố xảy ra.
Trong mùa lũ, các đơn vị cần phối hợp với UBND các xã vùng hạ du đập để theo dõi an toàn đập, hồ chứa nước cũng như mức độ ngập lụt, mức độ ảnh hưởng của hạ du. Các chủ đập, hồ chứa thủy lợi thường xuyên kiểm tra, nghiêm cấm các hoạt động trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi chưa được UBND tỉnh cấp phép, các hoạt động tự phát (câu cá, tổ chức cắm trại, ăn uống trong lòng hồ của người dân) nhằm đảm bảo tính mạng cho người dân và an toàn công trình”, ông Đức thông tin.
Cũng theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, về lâu dài, các địa phương, đơn vị cần chủ động tổ chức kiểm định an toàn đập, hồ chứa thủy lợi, kiểm định định kỳ 5 năm/lần để phát hiện những sự cố, hư hỏng và đánh giá mức độ an toàn theo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hiện hành. Đồng thời, đề nghị các địa phương, đơn vị kiểm ra, khảo sát hồ, đập đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn cũng như hàng năm bố trí kinh phí để duy tu sửa chữa, nâng cấp.
Theo thống kê của Công ty TNHH Nhà nước MTV Quản lý và Khai thác công trình thủy lợi TP Huế, hiện trên địa bàn có khoảng 12 công trình đập, hồ chứa lớn nhỏ cần nâng cấp, sửa chữa đảm bảo an toàn vận hành công trình với tổng kinh phí khoảng 16,6 tỷ đồng, tập trung nhiều nhất ở các huyện A Lưới, Phú Lộc.
