Toàn tỉnh Quảng Ngãi hiện có 1.435 công trình thủy lợi, gồm 213 hồ chứa nước, 1.061 đập dâng, 10 đập ngăn mặn và 151 trạm bơm. Ngoài ra còn có gần 78km đê sông, đê biển và đê cửa sông; gần 94km kè bảo vệ và hơn 4km mỏ hàn.
Những năm qua, tỉnh đã tập trung sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới nhiều hạng mục với tổng vốn đầu tư trên 2.600 tỷ đồng. Song song đó, mạng lưới quan trắc khí tượng thủy văn cũng được thiết lập tại các lưu vực sông, hồ lớn nhằm nâng cao năng lực cảnh báo sớm.
Những năm qua, Quảng Ngãi quan tâm đầu tư, nâng cấp hệ thống công trình thủy lợi. Ảnh: Võ Hà.
Theo ông Võ Đoàn, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Quảng Ngãi, nhiều bản đồ rủi ro thiên tai đã được xây dựng chi tiết, phục vụ tham mưu điều hành ứng phó. Đến nay, đã có 5/26 công trình được lắp đặt thiết bị quan trắc; 19/22 hồ chứa nước lớn có tràn tự do được gắn trạm đo mưa tự động; nhiều hồ có cửa van điều tiết lũ được lắp đặt hệ thống giám sát vận hành và cảnh báo an toàn đập, vùng hạ du. Hiện dung tích các hồ chứa nước khu vực phía đông tỉnh đạt trung bình hơn 43%, riêng hồ Nước Trong đạt 131 triệu m³ (trên 45% dung tích). Ở phía tây, các hồ đạt mức trữ trung bình gần 81%, trong đó 43 hồ đầy 100%.
Để tăng cường an toàn công trình, Quảng Ngãi kiến nghị Trung ương hỗ trợ gần 1.200 tỷ đồng, trong đó hơn 165 tỷ đồng để sửa chữa, nâng cấp 12 hồ chứa nước xuống cấp nghiêm trọng và trên 1.000 tỷ đồng để kiên cố hóa kênh chính Nam Thạch Nham.
Ông Hà Thế Vinh, Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Quảng Ngãi, cho biết đơn vị đang quản lý, vận hành 24 hồ chứa nước đa mục tiêu, vừa chống lũ, bảo đảm an toàn vùng hạ du, vừa tích nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi và công nghiệp.
Toàn tỉnh có 12 hồ chứa nước bị hư hỏng, xuống cấp nặng, khó đảm bảo an toàn. Ảnh: Võ Hà.
“Ngay từ đầu mùa mưa, công ty đã xây dựng phương án ứng phó theo phương châm ‘4 tại chỗ’, đồng thời thường xuyên thông báo cho chính quyền và người dân vùng hạ du về tình hình vận hành hồ chứa”, ông Vinh nói.
Tuy nhiên, thách thức không nhỏ hiện nay là nhiều công trình xây dựng từ trước năm 1989 đã xuống cấp nghiêm trọng, nhất là ở khu vực phía đông. Tại xã Vạn Tường, 2 hồ chứa nước Suối Khoai và Trung Tín bị hư hỏng nặng, thân đập rò rỉ, sạt lở, tràn xả lũ và cống lấy nước hư hại. Ở xã Thọ Phong, các hồ chứa nước Hóc Tùng, Hóc Lùng, Sau Ao cũng trong tình trạng tương tự, đe dọa an toàn hạ tầng và đời sống dân cư hạ du.
Chủ tịch UBND xã Trương Công Hòa cho hay: “Các công trình này không chỉ ảnh hưởng sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt mà còn tiềm ẩn nguy cơ vỡ đập trong mùa mưa bão. Trong khi đó, nhân lực, thiết bị ứng cứu tại chỗ lại vừa yếu vừa thiếu”.
Quảng Ngãi yêu cầu các tổ chức, đơn vị quản lý phải đặt an toàn công trình và an toàn dân cư vùng hạ du lên hàng đầu. Ảnh: Võ Hà.
Theo thống kê, toàn tỉnh có 12 hồ chứa nước bị hư hỏng, xuống cấp nặng, khó đảm bảo an toàn. Do đa phần nằm xa khu dân cư, giao thông cách trở nên việc vận hành, thông tin và ứng phó thiên tai nhiều khi chậm trễ. Công tác kiểm định an toàn đập, lập bản đồ ngập lụt hạ du, cắm mốc hành lang bảo vệ… cũng chưa được triển khai đầy đủ do thiếu kinh phí.
Ông Hồ Trọng Phương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ngãi, cho biết ngay từ đầu mùa mưa, Sở đã chỉ đạo kiểm tra, đánh giá mức độ hư hỏng từng công trình để có giải pháp sửa chữa, gia cố, đồng thời xây dựng phương án tích nước hợp lý. Sở cũng yêu cầu các đơn vị quản lý thường xuyên kiểm tra, phát quang mặt đập, đường tràn, sửa chữa thiết bị, cập nhật dữ liệu thủy văn và phối hợp chính quyền địa phương triển khai kịch bản ứng phó khẩn cấp theo bản đồ ngập lụt hạ du.
“Chúng tôi kiên quyết yêu cầu các tổ chức, đơn vị quản lý phải đặt an toàn công trình và an toàn dân cư vùng hạ du lên hàng đầu. Đây là nhiệm vụ không thể lơ là trong bối cảnh mưa bão ngày càng diễn biến phức tạp”, ông Phương nhấn mạnh.
