Ca dao, tục ngữ thời hiện đại xem ra quá “hại điện”. Nó làm tối thui ánh sáng đạo lý truyền thống. Nó hiện rõ sự sát phạt, thẳng thừng của đời sống vật lộn, bươn chải hằng ngày thời bây giờ. Nó trơ lì, rắn mắt với tất cả.
Nói chung, nó là một bi hài kịch hỗn độn vẫn xảy ra của cuộc sống hiện đại. Một thực tế phải chấp nhận cho dù ê chề. “Chọn xoài đừng chọn xoài chua/ Chọn bạn đừng để bạn cua bồ mình.” Thật mệt mỏi. Nhưng cứ vẫn xảy ra nhan nhản đấy thôi. Ngẫm lại, ngày trước cụ Nguyễn Bính dặn người yêu phải giữ quê mùa, rán chịu bèm hem, không “nút cài, khuy bấm” gì cả, “cứ ăn mặc thế cho vừa lòng anh” cũng là chí phải, cẩn tắc vô ưu không thừa.
Ngày nay, do cuộc sống tranh đua quá, sự thống trị của đồng tiền hằn rõ trên mọi vận động nhân sinh. Thường trực bị cuộc sống dội nước đá vào mặt, con người sinh tâm lý lì lợm, ích kỷ dày lên, búa rìu dư luận bỏ xó. “Khôn ba năm dại một giờ/ Biết vậy dại sớm khỏi chờ ba năm.” Đấy, đấy… Đấy chính là lý do bạn mình nó “cua” bồ mình khoẻ re. Không thể trách ai được, bởi lẽ “Bánh mì phải có pa-tê/ Làm trai phải chứa máu dê trong người”.
Đắng họng đành họng đắng, biết làm sao bây giờ. Về mặt tào lao này thì ôi thôi...“Cái giường mà biết nói năng/ Thằng cha hàng xóm hàm răng chẳng còn.” Về chuyện này, cái máy điện thoại di động vẫn thông báo đầy đủ đấy thôi: “Thuê bao quí khách vừa gọi, không nằm trong vùng phủ sóng, nhưng đang nằm trong vùng phủ chăn, cạnh một thuê bao khác. Xin quí khách hãy gọi lại sau”.
Tục ngữ đời mới bây giờ cũng trần ai cuốc chỉa, phong cách sâu lắng, hoành tráng đã bay về trời.
Ngày xưa: “Được voi đòi tiên. Bây giờ: “Được voi đòi Bà Triệu.” Ngày trước: “Gần mực thì đen/ Gần đèn thì sáng.” Ngày nay: “Gần mực thì bia/ Gần đèn thì thuốc.” Ngày nay như thế đấy, cuộc sống cứ lột trần, lật lọng, trơ tráo: “Thằng cho vay là thằng dại/ Thằng trả lại là thằng ngu.” Con người ngày nay xem ra kinh khủng, đen tối quá: “Bình tĩnh tự tin không cay cú/ Âm thầm nhẫn nại trả thù sau.”
Hương vị ca dao tục ngữ không thơm nữa vì chúng cứ xát ngay vào mặt mọi người. Chúng đã trắng bệt, cứng ngắt, mất hết mùi vị dưới ánh nắng gay gắt cuộc đời. Vẫn biết vấn đề là…không thể trách được, vì nó là những lát cắt tươi rói của cuộc sống hôm nay. Mùi hương gần quá không thơm nữa. Đúng vậy, nhưng sao vẫn cứ sương khói buồn buồn…
Đầu đề: Thơ Nguyễn Đình Hoà
