Sinh kế bền vững từ mô hình 'lúa thơm – tôm sạch'

Mô hình thuận thiên

Những năm trước, ông Huỳnh Văn Hưởng (xã Vĩnh Lộc, tỉnh Cà Mau) chỉ làm lúa theo tập quán truyền thống, phải bón nhiều phân, phun nhiều thuốc BVTV nhưng hiệu quả thấp, lợi nhuận chẳng đáng bao nhiêu. “Làm lúa nhiều khi chỉ đủ ăn, chi phí cao mà thu nhập chẳng dư, cuộc sống gia đình vì vậy lúc nào cũng chật vật”, ông Hưởng chia sẻ.

Năm nay, với sự hỗ trợ của HTX Nông nghiệp tổng hợp Ba Đình tại xã Vĩnh Lộc (gọi tắt là HTX Ba Đình), ông Hưởng chuyển sang trồng lúa OM18 trên ruộng nuôi tôm. Sau hơn 20 ngày sạ giống, lúa vẫn xanh tốt mà chưa cần rải phân hay phun thuốc, sâu bệnh gần như không xuất hiện. Dưới ruộng, tôm sú và tôm càng xanh phát triển thuận lợi nhờ nguồn nước mặn được đưa về kịp thời.

“Nhờ tham gia HTX và được hỗ trợ kỹ thuật nuôi, nên việc sản xuất của gia đình dễ dàng hơn, ít tốn chi phí, lại có thêm nguồn thu từ tôm. Tôi tin chắc gia đình sẽ ổn định, không còn lo thiếu trước hụt sau như trước”, ông Hưởng phấn khởi.

HTX Ba Đình được thành lập từ năm 2018, lúc đầu chỉ có 44 xã viên với 150 ha sản xuất lúa - tôm. Đến nay, HTX đã có hơn 280 xã viên với hơn 700 ha, vốn điều lệ khoảng 300 triệu đồng, vốn góp thực tế trên 516 triệu đồng. Mô hình này áp dụng quy trình 2 vụ tôm xen 1 vụ lúa, vừa giúp cải tạo đất, vừa cho hiệu quả kinh tế cao.

Anh Nông Văn Thạch, Giám đốc HTX Ba Đình cho biết: “Hiện HTX đang triển khai 16 loại dịch vụ phục vụ thành viên và bà con trong khu vực. Với mô hình lúa – tôm, xã viên thu lợi nhuận từ 60 – 100 triệu đồng/ha/năm. Nhờ đó, nhiều hộ trước kia thuộc diện khó khăn nay đã thoát nghèo, thậm chí có hộ vươn lên khá giả”.

HTX còn ký hợp đồng tiêu thụ tôm sú, tôm càng xanh, cung ứng vật tư đầu vào cho xã viên. Sản phẩm sạch, an toàn được thị trường đón nhận, giúp bà con không còn lo đầu ra. “HTX đang định hướng mở rộng thêm diện tích và thành viên để nhiều nông dân có cơ hội cải thiện thu nhập, từng bước thoát nghèo bền vững”, anh Thạch nói thêm.

Từ khó khăn đến ổn định cuộc sống

Ông Đặng Thành Thương, Bí thư Đảng ủy xã Vĩnh Lộc tỉnh Cà Mau cho biết: Hiện toàn xã có hơn 8.000 ha sản xuất theo mô hình lúa – tôm. Đây là mô hình chủ lực trong công tác giảm nghèo, cải tạo môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Hiện nay, ngoài những giống lúa chủ lực như ST24, ST25, Một bụi đỏ, Đài Thơm 8, OM18…, xã còn thử nghiệm các giống mới như lúa tím, CXT30 có khả năng chịu mặn và thích ứng tốt hơn với điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Theo ông Thương, mô hình lúa - tôm không chỉ tăng thu nhập cho nông dân mà còn cải tạo môi trường đất. Xã Vĩnh Lộc hướng dẫn bà con tận dụng bờ bao trồng thêm rau màu, đồng thời phát triển diện tích lúa hữu cơ, tạo sinh kế đa dạng để người dân thoát nghèo bền vững.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Cà Mau, diện tích lúa - tôm toàn tỉnh khoảng 93.000 ha. Trong đó có hơn 40.000 canh tác lúa sinh thái - hữu cơ. Đến nay, địa phương đã xây dựng được hàng trăm ha sản xuất “lúa thơm – tôm sạch” theo các tiêu chuẩn quốc tế như ACS, BAP, GlobalGAP… Ngoài ra, ngành nông nghiệp đang đẩy mạnh chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, nâng cao giá trị gia tăng, xây dựng thương hiệu gắn với sản xuất bền vững.

Đặc biệt, nhiều sản phẩm từ mô hình này đã được công nhận OCOP 3 - 4 sao, mở ra cơ hội xây dựng thương hiệu nông sản sạch. Thời gian tới, tôm càng xanh nuôi xen trong ruộng lúa cũng sẽ được đưa vào chương trình OCOP, tham gia hội chợ, quảng bá rộng rãi đến thị trường trong và ngoài nước.

Ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho biết thời gian tới, địa phương sẽ tập trung phát triển nuôi trồng tôm sạch, lúa sạch gắn với xây dựng thương hiệu. Khi nông sản có chỗ đứng trên thị trường, thu nhập của người dân sẽ ổn định, tạo nền tảng vững chắc cho công tác giảm nghèo và làm giàu bền vững.

Thực tế cho thấy, mô hình lúa - tôm không chỉ giúp nhiều hộ dân ở Cà Mau vươn lên thoát nghèo mà còn trở thành sinh kế bền vững cho hàng chục nghìn hộ nông dân. Nông dân không còn phụ thuộc vào cây lúa đơn thuần mà có thêm nguồn thu từ con tôm, góp phần cân đối kinh tế gia đình.

Với định hướng phát triển đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở, cùng sự đồng hành của HTX, mô hình lúa - tôm đang chứng minh là lối thoát nghèo bền vững cho bà con nông dân, đồng thời khẳng định vị thế của Cà Mau trong phát triển nông nghiệp thuận thiên, thích ứng biến đổi khí hậu.