Quảng Ngãi sớm giải quyết vướng mắc trong xây dựng nông thôn mới

Thuận lợi và khó khăn đan xen

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi, đến tháng 9/2025, toàn tỉnh có 149/229 xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), đạt tỷ lệ 65,06%. Trong đó, 22 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 4 xã đạt chuẩn kiểu mẫu. Sau khi sáp nhập, tỉnh Quảng Ngãi còn 86 xã tham gia chương trình, với số tiêu chí bình quân đạt 15,31 tiêu chí/xã. Đây được xem là nền tảng quan trọng để tỉnh tiếp tục phấn đấu trong giai đoạn mới.

Một trong những điểm nhấn lớn là chương trình “Mỗi xã một sản phẩm – OCOP”. Đến nay, Quảng Ngãi có 642 sản phẩm còn hiệu lực, trong đó có 48 sản phẩm 4 sao, 592 sản phẩm 3 sao. Đặc biệt, lần đầu tiên tỉnh này có sản phẩm OCOP 5 sao cấp Trung ương: tỏi Lý Sơn và mạch nha Quảng Ngãi. Điều này không chỉ khẳng định giá trị thương hiệu nông sản địa phương, mà còn mở ra cơ hội lớn trong việc xây dựng chuỗi giá trị và nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường quốc gia, quốc tế.

Trong lĩnh vực phát triển du lịch nông thôn, Quảng Ngãi hiện có 16 điểm du lịch cộng đồng được công nhận theo Luật Du lịch. Trong đó, nổi bật là Rừng dừa nước Tịnh Khê và du lịch cộng đồng Thắng Lợi – những điểm đến đang ngày càng thu hút du khách. Sự kết hợp giữa bảo tồn văn hóa truyền thống và khai thác tiềm năng du lịch cộng đồng đã tạo thêm nguồn sinh kế mới cho người dân, đặc biệt là ở vùng ven biển và miền núi.

Tuy vậy, chương trình xây dựng NTM ở Quảng Ngãi hiện nay đang gặp những khó khăn nhất định sau sáp nhập các đơn vị hành chính. Ông Ngô Văn Thanh, Chủ tịch UBND xã Long Phụng, cho biết, sau sáp nhập thì việc phân bổ vốn cho địa phương chưa được thực hiện nên ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án trên địa bàn. Cùng với đó, đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng NTM đa phần mới tiếp cận và phụ trách nhiều lĩnh vực liên quan khác nên việc nghiên cứu các văn bản, hướng dẫn của cấp trên gặp nhiều khó khăn.

“Chưa hết, sau sáp nhập, quy hoạch tổng thể của các xã cũ có thể không còn phù hợp, cần phải rà soát, điều chỉnh lại, tốn thời gian và nguồn lực. Ngoài ra, về tiêu chí thu nhập và giảm nghèo thì các xã sáp nhập thường có sự chênh lệch về mức sống, tỷ lệ hộ nghèo. Việc nâng cao thu nhập bình quân đầu người và giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống mức quy định của tiêu chí NTM là một thách thức lớn, nhất là khi người dân còn có tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào hỗ trợ Nhà nước”, ông Thanh chia sẻ.

Cũng liên quan đến tiêu chí quy hoạch, ông Huỳnh Thanh Thao, Phó Chủ tịch UBND xã Nguyễn Nghiêm cho biết, xã được sáp nhập từ 2 xã cũ là Phổ Nhơn và xã Phổ Phong. Trước đây, cả 2 xã này đều đã đạt chuẩn NTM, hạ tầng giao thông đã cơ bản đáp ứng. Tuy nhiên sau sáp nhập, thì chưa có tuyến đường liên kết giữa 2 xã cũ. “Người dân cũng nhiều lần kiến nghị vấn đề này. Do đó, chúng tôi cũng rất mong các sở ngành quan tâm hỗ trợ về chuyên môn, nguồn vốn để quy hoạch lại cho đảm bảo”, ông Thao nói.

Ông A Byot, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi cũng thừa nhận rằng, khó khăn của các địa phương trong tỉnh hiện nay là sau sáp nhập, quy hoạch cũ không còn phù hợp, nhiều xã phải rà soát lại từ đầu. Đặc biệt, những tiêu chí về giao thông, môi trường hay giảm nghèo đều cần nguồn vốn lớn để đầu tư, trong khi khả năng cân đối của địa phương còn hạn chế. Nếu không có sự hỗ trợ kịp thời, tiến độ sẽ bị ảnh hưởng đáng kể.

Một vấn đề khác là tiến độ giải ngân vốn của tỉnh Quảng Ngãi vẫn còn thấp. Đến cuối tháng 8/2025, vốn đầu tư mới giải ngân được 36,4%, vốn sự nghiệp đạt 30%. Nguyên nhân chủ yếu do khâu bàn giao, đối chiếu sau sáp nhập còn chậm; một số huyện cũ chưa kịp phân bổ lại vốn cho xã mới. Đây là thách thức lớn, bởi vốn đầu tư là “đòn bẩy” để hoàn thiện hạ tầng, hỗ trợ sản xuất và cải thiện môi trường sống của người dân nông thôn.

Quy hoạch đồng bộ để tạo đà phát triển

Trước những khó khăn trên, Quảng Ngãi đã đề ra nhiều giải pháp đồng bộ để vừa hoàn thành chỉ tiêu năm 2025, vừa chuẩn bị cho giai đoạn phát triển mới. Trọng tâm là đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn, tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế, và tiếp tục nâng cao chất lượng chương trình OCOP cũng như phát triển du lịch nông thôn.

Theo kế hoạch, Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ phối hợp cùng các địa phương rà soát nhu cầu vốn đầu tư, vốn sự nghiệp cho cả năm 2025 và đề xuất phương án bố trí vốn cho giai đoạn 2026–2030. Cùng với đó, Sở sẽ tổ chức các buổi làm việc trực tiếp tại xã, kịp thời lắng nghe phản ánh của cơ sở để tháo gỡ khó khăn.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục tham mưu để tỉnh tổ chức đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP đợt 2 năm 2025, đồng thời đẩy mạnh quảng bá, kết nối tiêu thụ sản phẩm. Với du lịch nông thôn, tỉnh sẽ tăng cường tập huấn, nâng cao năng lực cho người dân, đặc biệt là mô hình du lịch cộng đồng. Đây là hướng đi bền vững để gắn kết kinh tế nông thôn với bảo tồn văn hóa và môi trường,” ông A Byot, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi cho biết.

Bên cạnh đó, tỉnh Quảng Ngãi cũng xác định rõ mục tiêu dài hạn, đến năm 2030, phấn đấu trên 65% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó ít nhất 83% xã nhóm thuận lợi đạt chuẩn, 73% xã nhóm trung bình và 48% xã nhóm khó khăn cũng cán đích. Để đạt được mục tiêu này, Quảng Ngãi cần huy động tối đa nguồn lực, đồng thời khuyến khích sự tham gia chủ động của người dân.

“Đây là mục tiêu đầy thách thức nhưng cũng là động lực để toàn hệ thống chính trị, các cấp chính quyền và nhân dân cùng chung tay. Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ phối hợp chặt chẽ với các đơn vị để vừa giải quyết vấn đề trước mắt, vừa xây dựng chiến lược dài hạn cho chương trình NTM của tỉnh,” ông A Byot khẳng định.

Từ thực tế ở các địa phương, ông Trần Phước Hiền, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi đề nghị trước mắt các xã, phường sử dụng bộ tiêu chí của tỉnh để tiếp tục triển khai xây dựng NTM. Đồng thời Sở Nông nghiệp và Môi trường cần phối hợp các ngành tham mưu tỉnh ban hành tiêu chí mới. Đối với vấn đề quy hoạch, các xã sau sáp nhập phải triển khai quy hoạch đồng bộ, thông suốt với định hướng phát triển của tỉnh.

“Quy hoạch đồng bộ sẽ là cơ sở cho việc sử dụng đất, phát triển giáo dục, y tế và nhiều lĩnh vực khác. Bên cạnh đó, các địa phương phải khẩn trương xây dựng kế hoạch NTM giai đoạn tới, trong đó chú trọng các nội dung chuyển đổi số, giáo dục, y tế. Vấn đề vốn là then chốt, vì vậy, phải tập trung xử lý nguồn vốn NTM trong kế hoạch 2025, bao gồm vốn đầu tư xây dựng cơ bản và vốn sự nghiệp. Sở Xây dựng và Sở Tài chính cần hỗ trợ địa phương trong nội dung này”, ông Hiền chỉ đạo.