Nuôi hươu thảo dược, hướng đi mới cho nông nghiệp xanh

Thảo dược - ‘chìa khóa’ nâng cao chất lượng

Quỳnh Bảng (huyện Quỳnh Lưu cũ), nay là xã Quỳnh Anh, tỉnh Nghệ An vốn là xã có truyền thống chăn nuôi hươu và gà thảo dược. Những năm qua, người dân địa phương luôn trăn trở tìm hướng đi để nâng cao giá trị cho sản phẩm, thay vì chỉ dừng lại ở bán thô. Nhiều hộ đã mạnh dạn áp dụng phương pháp chăn nuôi bằng thảo dược, vừa tiết kiệm chi phí thuốc thú y, vừa tạo ra nguồn thực phẩm sạch, an toàn, đáp ứng nhu cầu thị trường.

Từ mong muốn chung ấy, địa phương đã xúc tiến thành lập HTX chăn nuôi hươu, gà thảo dược Quỳnh Bảng (nay đổi tên thành HTX chăn nuôi hươu, gà thảo dược Quỳnh Lưu). Sau một thời gian chuẩn bị, đầu năm 2025 vừa qua, HTX chính thức được thành lập và đi vào hoạt động, đặt trụ sở tại xóm Thành Minh, xã Quỳnh Anh, với vốn điều lệ 500 triệu đồng. HTX quy tụ 51 hộ xã viên, đều là những hộ chăn nuôi có tổng đàn lớn, kinh nghiệm lâu năm, sẵn sàng chung tay xây dựng và phát triển mô hình bền vững.

Sau khi thành lập, HTX đã nhanh chóng thông qua quy chế, điều lệ hoạt động và bầu ra bộ máy điều hành. Ngay từ khi ra đời, HTX đã được cấp phép hoạt động đa ngành nghề, từ chăn nuôi hươu nai, dê, cừu, gia cầm đến dịch vụ trồng, bán buôn thực phẩm và vận tải. Điều này mở ra cơ hội phát triển toàn diện, không chỉ dừng lại ở chăn nuôi mà còn mở rộng sang chế biến, thương mại và dịch vụ.

Điểm đặc biệt của HTX là ứng dụng thảo dược trong chăn nuôi. Nếu như trước đây, nông hộ thường phải phụ thuộc nhiều vào kháng sinh và thuốc thú y để phòng, trị dịch bệnh thì nay, thảo dược đã trở thành “chìa khóa” giúp vật nuôi tăng sức đề kháng, phát triển khỏe mạnh và an toàn hơn.

Điển hình là mô hình nuôi hươu lấy nhung của ông Hồ Bá Xuyên ở xóm Thành Minh. Với diện tích 1.500 m², ông Xuyên luôn duy trì đàn hươu từ 80-100 con. Nhờ bổ sung vào khẩu phần ăn các loại cây thuốc như đinh lăng, mật gấu, sung, mít, chuối xanh…, đàn hươu khỏe mạnh, ít dịch bệnh, cho sản lượng 50-60 kg nhung tươi mỗi năm, mang lại doanh thu 500-600 triệu đồng.

“Trước đây nuôi hươu chúng tôi phải dùng nhiều kháng sinh, tốn kém mà hiệu quả không cao. Từ khi chuyển sang bổ sung thảo dược, đàn hươu khỏe mạnh hơn, ít dịch bệnh, nhung bán ra lại được giá cao. Quan trọng nhất là khách hàng yên tâm vì sản phẩm an toàn”, ông Xuyên chia sẻ.

Hiện toàn xã Quỳnh Anh có khoảng 100 hộ áp dụng mô hình này, với tổng đàn trên 1.000 con hươu tùy thời kỳ. Mỗi năm, HTX đứng ra thu mua khoảng 7-8 tạ nhung với giá dao động 10-12 triệu đồng/kg. Một số sản phẩm như nhung hươu tươi thái lát, nhung ngâm mật ong, rượu nhung sâm… đã được chế biến, đóng gói, đạt chứng nhận OCOP 3 sao, khẳng định uy tín trên thị trường.

Không chỉ có hươu, nhiều hộ còn nuôi gà bằng thảo dược như sả, tía tô, ngải cứu, cà gai leo. Nhờ vậy, thịt gà thơm ngon, chắc khỏe, không tồn dư kháng sinh, đáp ứng xu hướng tiêu dùng thực phẩm sạch hiện nay.

Chị Nguyễn Thị Hường, một xã viên HTX nuôi gà thảo dược, chia sẻ: “Nuôi gà bằng thảo dược ban đầu cũng bỡ ngỡ, nhưng sau vài lứa thì thấy rõ hiệu quả. Thịt gà chắc, thơm ngon, được thương lái thu mua tận nhà với giá cao hơn gà nuôi thường từ 15-20%. Nhờ đó mà gia đình tôi có thêm thu nhập ổn định”.

Mở ra triển vọng mới

Việc thành lập HTX không chỉ là nơi tập hợp các hộ chăn nuôi mà còn tạo ra “cánh tay nối dài” trong chuỗi sản xuất - tiêu thụ. HTX sẽ đứng ra bao tiêu sản phẩm cho xã viên, tổ chức sơ chế, chế biến sâu để gia tăng giá trị, đồng thời xây dựng thương hiệu chung cho sản phẩm hươu và gà thảo dược Quỳnh Bảng.

Ông Hồ Bá Thường, Giám đốc HTX, cho biết: “Chúng tôi xác định mục tiêu không chỉ bán sản phẩm thô mà phải tập trung chế biến và xây dựng thương hiệu. Các sản phẩm như nhung hươu ngâm mật ong, bột nhung hươu, cao nhung hươu… đã được chuẩn hóa, đóng gói nhãn mác, quảng bá rộng rãi ra thị trường trong và ngoài tỉnh”.

Thực tế cho thấy, việc thay thế kháng sinh bằng dược liệu tự nhiên đã mang lại nhiều lợi ích kép. Người chăn nuôi giảm được chi phí đáng kể, trong khi sản phẩm lại được người tiêu dùng tin tưởng, có thể cạnh tranh ở các phân khúc thị trường cao cấp.

Về lâu dài, khi HTX hoạt động hiệu quả, nông dân không chỉ yên tâm về đầu ra mà còn có điều kiện mở rộng quy mô, đa dạng hóa sản phẩm. Từ nhung hươu, gà thảo dược, HTX có thể phát triển thêm các dòng sản phẩm đặc sản, đạt chuẩn OCOP 4-5 sao, vươn ra thị trường quốc tế.

Điều quan trọng hơn, mô hình HTX Quỳnh Bảng đã cho thấy sự thay đổi tư duy sản xuất của người nông dân từ manh mún, nhỏ lẻ sang liên kết, từ “lấy số lượng làm chính” sang “chú trọng chất lượng và giá trị gia tăng”. Đây chính là nền tảng để xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, thân thiện với môi trường, phù hợp với xu hướng phát triển chung.

Từ mô hình điểm ở Quỳnh Anh, tỉnh Nghệ An đang khuyến khích các địa phương khác… đẩy mạnh chăn nuôi bằng thảo dược, từng bước hình thành vùng sản xuất tập trung, gắn với chế biến và tiêu thụ.

Trong thời gian tới, chính quyền địa phương dự kiến hỗ trợ HTX xây dựng nhà xưởng chế biến, đăng ký bảo hộ thương hiệu, mở rộng kênh tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử. Đồng thời, cũng định hướng kết nối HTX với các doanh nghiệp chế biến dược liệu, tạo ra các dòng sản phẩm có hàm lượng khoa học - công nghệ cao.

Việc nhân rộng mô hình HTX hươu, gà thảo dược không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho nông dân mà còn góp phần quan trọng vào mục tiêu xây dựng chuỗi sản xuất - tiêu thụ nông sản an toàn, bền vững. Đây cũng là bước đi phù hợp trong bối cảnh ngành nông nghiệp Việt Nam đang hướng tới phát triển xanh, tuần hoàn và hội nhập sâu rộng với thị trường quốc tế.