Sơn La định hình lại chăn nuôi đại gia súc

Chuyển từ chăn nuôi nhỏ lẻ sang trang trại, hàng hóa

Những năm gần đây, chăn nuôi đại gia súc ở Sơn La phát triển theo hướng ổn định về tổng đàn, đồng thời mở rộng quy mô sản xuất.

Toàn tỉnh hiện có hơn 718 cơ sở chăn nuôi quy mô lớn, vừa và nhỏ, cùng trên 181.000 hộ chăn nuôi nông hộ, tạo mạng lưới cung ứng thực phẩm rộng khắp. Tỉnh cũng đã xây dựng, duy trì, phát triển 17 chuỗi liên kết chăn nuôi, tăng 70% so với năm 2021, cho thấy xu hướng chuyển dịch rõ rệt từ chăn nuôi nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa.

Trong nhóm vật nuôi chủ lực, đàn bò, lợn và gia cầm tăng mạnh, phản ánh hiệu quả của việc phát triển chăn nuôi tập trung, an toàn sinh học. Một số cơ sở, hợp tác xã chăn nuôi gia cầm đã áp dụng VietGAP, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ nội tỉnh, hệ thống siêu thị và nhà hàng. Ngược lại, đàn trâu giảm do cơ giới hóa và hiệu quả kinh tế thấp, đàn bò sữa giữ ổn định, tạo tiền đề cho việc mở rộng vùng chăn nuôi sữa công nghệ cao.

Từ đây, nhiều giống mới và kỹ thuật mới đã được áp dụng, như công nghệ cấy chuyển phôi, chọn lọc giới tính giống bò sữa thuần chủng tại Mộc Châu; phối giống nhân tạo cho bò cái bằng tinh bò chất lượng cao (Brahman, Zebu, Lai sind..); phát triển công nghệ chăn nuôi chuồng kín và tự động hóa một phần hoặc toàn bộ các khâu trong chăn nuôi lợn giống, lợn siêu nạc tại Công ty Cổ phần Chăn nuôi Lộc Phát, Công ty Cổ phần Chăn nuôi Minh Thúy Chiềng Chung, Xuân Nha, Công ty Cổ phần CMC Mường La…

Ở khu vực nông hộ, nhiều hộ dân ở các huyện Mai Sơn, Thuận Châu (cũ) đã mạnh dạn áp dụng các giống lai bò BBB (3B), giúp nâng cao năng suất và chất lượng đàn vật nuôi.

Là một trong những hộ mạnh dạn đầu tư chăn nuôi bò 3B quy mô lớn, mô hình của gia đình chị Phạm Thị Hằng, xã Chiềng Mai đã cho thấy hiệu quả rõ rệt. Trên diện tích hơn 2 ha, khu trang trại được quy hoạch khoa học với các phân khu riêng biệt gồm khu nuôi nhốt, khu chế biến thức ăn, khu xử lý chất thải và khu trồng cỏ. Chuồng trại xây dựng kiên cố, thoáng mát mùa hè, ấm áp mùa đông, bảo đảm điều kiện tốt cho đàn bò sinh trưởng.

Chị Phạm Thị Hằng chia sẻ: Giống bò 3B dễ nuôi, lớn nhanh, chất lượng thịt ngon, giá bán ổn định. Hiện trang trại của tôi luôn duy trì 140-150 con bò, mỗi năm xuất bán khoảng 50-60 con, trọng lượng trung bình đạt 500-600 kg/con, giá bán dao động 85.000-95.000 đồng/kg hơi.

Điểm nhấn giúp mô hình thành công là việc thực hiện nghiêm quy trình phòng chống dịch bệnh cho đàn vật nuôi và chủ động nguồn thức ăn. Toàn bộ thức ăn cho bò được tự phối trộn và ủ sinh học từ các nguyên liệu chủ yếu như cỏ voi, ngô cây, ngô hạt, cám gạo và bã đậu. Nhờ vậy, đàn bò không thiếu thức ăn vào mùa khô, thời điểm khó khăn nhất của chăn nuôi đại gia súc vùng cao.

Hình thành vùng chăn nuôi lớn, an toàn dịch bệnh

Cùng với đó, chăn nuôi đại gia súc tại các xã vùng III, bản đặc biệt khó khăn cũng có chuyển biến rõ nét. So với giai đoạn trước năm 2021, công tác hỗ trợ phát triển chăn nuôi đại gia súc giai đoạn 2021-2025 được triển khai bài bản, đồng bộ, có chiều sâu hơn, cả về cơ chế, nguồn lực và phạm vi thụ hưởng.

Năm 2024, Sơn La đã phân bổ gần 5,7 tỷ đồng hỗ trợ các hộ chăn nuôi trồng cỏ, cải thiện chuồng trại, mua giống, chế biến thức ăn. Năm 2025, sẽ hỗ trợ trồng hơn 66 ha cỏ; chế biến hơn 300 tấn thức ăn chăn nuôi; tổng kinh phí trên 1,2 tỷ đồng.

Chính sách đã tác động trực tiếp đến hơn 200 hộ nông dân ở các xã đặc biệt khó khăn; giúp tăng quy mô đàn đại gia súc tại chỗ từ 5-7% so với năm 2021, cải thiện sinh kế, giảm áp lực khai thác rừng tự nhiên và từng bước hình thành mô hình chăn nuôi hàng hóa bền vững vùng cao.

Theo ông Nguyễn Ngọc Toàn, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản Sơn La, giai đoạn 2021-2025, ngành chăn nuôi Sơn La có bước chuyển mạnh mẽ với việc hình thành các chuỗi liên kết chăn nuôi dưới nhiều hình thức; phát triển các mô hình trang trại chăn nuôi tập trung, quy mô công nghiệp; bước đầu đem lại hiệu quả kinh tế, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Hiện Sơn La có 26 cơ sở, vùng chăn nuôi được cấp giấy chứng nhận an toàn dịch bệnh, tăng 23% so với năm 2021, tạo điều kiện thuận lợi cho tiêu thụ và xuất bán sản phẩm ra ngoài tỉnh.

Bên cạnh đó, công tác bảo vệ môi trường chăn nuôi ngày càng được chú trọng theo hướng an toàn sinh học, tuần hoàn và giảm phát thải. Nhận thức của các cơ sở chăn nuôi về xử lý chất thải được cải thiện rõ rệt; số lượng trang trại đầu tư hệ thống biogas, máy ép phân, khu khử trùng ra vào chuồng trại tăng khoảng 20% so với trước năm 2021.

Nhiều doanh nghiệp như Lộc Phát, Minh Thúy Chiềng Chung, Chiềng Hặc… đã áp dụng công nghệ xử lý tiên tiến, góp phần giảm ô nhiễm và nâng cao chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, tỷ lệ chăn nuôi nông hộ nhỏ lẻ, phân tán, xen kẽ trong khu dân cư vẫn còn cao, là thách thức lớn trong quản lý môi trường chăn nuôi.

Sơn La đặt mục tiêu đến năm 2030, đưa tổng đàn bò đạt 422.000 con, trong đó khoảng 29.000 con bò sữa; duy trì đàn trâu khoảng 100.000 con; đàn lợn 840.000 con và gia cầm hơn 10,7 triệu con. Sản lượng thịt hơi đạt 113.000 tấn và sữa tươi 93.000 tấn mỗi năm.

Để hoàn thành các mục tiêu trên, Sơn La sẽ ưu tiên nâng cao chất lượng đàn giống, quy hoạch lại không gian chăn nuôi theo vùng, khu chăn nuôi tập trung gắn với lợi thế địa bàn. Ngành cũng hướng đến phát triển mạnh chăn nuôi sinh thái, hữu cơ và các giống đặc sản như lợn đen bản địa, vịt cổ xanh, gà đen; xây dựng chuỗi giá trị bền vững giữa doanh nghiệp - hợp tác xã - hộ chăn nuôi.

Cùng với các vùng chăn nuôi lớn, tiếp tục khuyến khích duy trì các mô hình nhỏ như bò 3B, dê, gà bản địa…, phù hợp điều kiện sản xuất của nhiều xã vùng cao, góp phần đa dạng sinh kế, bổ sung nguồn cung ra thị trường.

Định hướng đến năm 2035, Sơn La phát triển chăn nuôi theo hướng hữu cơ, tuần hoàn, gắn với chế biến và tiêu thụ. Các mô hình tận dụng phụ phẩm nông nghiệp, tái sử dụng chất thải và liên kết chuỗi dự kiến được mở rộng để tăng hiệu quả, giảm chi phí sản xuất, giúp ngành chăn nuôi phát triển ổn định, bền vững.