Các nhà khoa học cảnh báo hiện tượng nóng lên toàn cầu đang làm gia tăng những cơn giông mạnh, kèm sét và gió giật, đe dọa nghiêm trọng tới rừng nhiệt đới, hệ sinh thái quan trọng trong việc lưu trữ carbon và duy trì đa dạng sinh học.
Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ cây chết do sét đánh ở các khu rừng Trung Phi có thể thấp hơn so với các vùng nhiệt đới khác. Ảnh: Bianca Zoletto.
Một nghiên cứu mới công bố cho thấy các cơn bão ngắn nhưng dữ dội hiện là nguyên nhân chính gây chết cây tại Panama và nhiều khu vực nhiệt đới khác. Ước tính, bão có thể gây ra 30-60% số lượng cây chết trong các rừng nhiệt đới trên toàn cầu. Với tần suất bão được dự báo tăng 5-25% mỗi thập kỷ, tác động này sẽ ngày càng rõ rệt.
Nhà sinh thái học Evan Gora - tác giả chính của nghiên cứu - cảnh báo, nếu tần suất bão tiếp tục gia tăng như hiện nay, số lượng cây chết do bão sẽ còn tăng.
Sét cũng là một tác nhân gây hại đáng kể đối với rừng nhiệt đới. Ước tính mỗi năm, sét đánh trúng khoảng 832 triệu cây tại các khu vực nhiệt đới, trong đó có tới 200 triệu cây bị chết. Những cây lớn có khả năng lưu trữ lượng lớn carbon đặc biệt dễ bị tổn thương. Tại Panama, nghiên cứu cho thấy gần một nửa số cây lớn chết có nguyên nhân trực tiếp từ sét đánh.
Ngoài sét, gió giật trong bão cũng làm cây gãy đổ hàng loạt. Đặc biệt, sự gia tăng của các loài dây leo trong rừng, có thể liên quan đến nồng độ CO₂ cao, khiến cây dễ bị tổn thương hơn khi sét đánh, làm tăng thêm thiệt hại.
Không chỉ ở vùng nhiệt đới, sét cũng đang trở thành mối đe dọa lớn tại các khu rừng phương bắc. Năm 2023 tại Canada, sét đã gây ra khoảng 90% diện tích rừng bị cháy. Các nhà khoa học dự báo tần suất sét sẽ tiếp tục gia tăng ở Bắc Cực và các vùng cận nhiệt đới trong thập kỷ tới.
Các chuyên gia cảnh báo rằng nếu không kiểm soát được tốc độ nóng lên toàn cầu, những tác động dây chuyền đối với cây cối, động vật và khí hậu sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn.
