Giảm 60% phát thải khí mê-tan
Từ vụ đông xuân năm 2024, Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị, Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp Bắc Trung bộ, Công ty Green Carbon Japan và một số hộ dân đã bắt tay thực hiện mô hình sản xuất lúa giảm phát thải.
Mô hình được thực hiện thí điểm trên 60 ha tại 2 xã Vĩnh Thủy và Trường Ninh. Đến vụ hè thu 2025, mô hình đã mở rộng diện tích lên hơn 2.000 ha tại các vùng trọng điểm lúa của tỉnh như: Triệu Phong, Triệu Bình, Vĩnh Thủy, Trường Ninh, Ninh Châu, Quảng Ninh.
Mô hình sản xuất lúa giảm phát thải thực hiện tại xã Vĩnh Thủy vụ đông xuân 2025. Ảnh: Tâm Phùng.
Kết quả bước đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt, việc áp dụng kỹ thuật tưới khô xen ướt (AWD) giúp giảm trên 60% lượng khí mê-tan (CH₄) so với canh tác truyền thống, tương đương 3-3,3 tấn CO₂e/ha không phát thải ra môi trường.
Ngoài ra, mô hình giúp tiết kiệm nước, giảm chi phí vật tư, hạn chế sâu bệnh và tăng lợi nhuận cho nông dân.
Đánh giá về mô hình, ông Nguyễn Biểu, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Triệu Thuận (xã Triệu Bình) cho hay, hợp tác xã đã sản xuất trên 90 ha vụ hè thu. So với các ruộng sản xuất thông thường, “ruộng AWD” cho thấy lúa thông thoáng, rễ khỏe và năng suất vẫn được duy trì ổn định.
“Điều quan trọng hơn là người dân hiểu rằng cách làm này vừa có lợi cho môi trường, vừa mở ra hướng phát triển bền vững. Nếu sau này có cơ chế bán tín chỉ carbon, nông dân sẽ càng có động lực tham gia”, ông Biểu chia sẻ.
Tại xã Trường Ninh, mô hình đã được triển khai rộng tại các thôn Đại Hữu, Lộc Long, Thống Nhất…
Theo ông Trần Ngọc Khánh, Phó Chủ tịch UBND xã Trường Ninh, tổng diện tích làm mô hình hai vụ khoảng 595 ha. “Dự kiến dự án sản xuất lúa giảm phát thải trong thời hạn 10 năm (từ năm 2024 đến 2034). Đó cũng là điều kiện tốt để bà con nông dân tiếp cận và mở rộng diện tích qua hàng năm.”, ông Khánh cho hay.
Hợp tác xã nông nghiệp Thống Nhất (xã Trường Ninh) có diện tích lúa mô hình giảm phát thải hơn 150 ha. Ông Hoàng Hải Đàn, Giám đốc hợp tác xã Thống Nhất trao đổi, với phương thức sản xuất AWD thì bà con nông dân giảm được chi phí sản xuất như giảm tưới, giảm lượng giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật… được 15%.
“Khi thu hoạch, bà con có năng suất tăng khoảng 15% nên thu lợi tăng lên khoảng 30% so với sản xuất thông thường. Ngoài ra, còn có nguồn thu thêm từ hỗ trợ bán tín chỉ carbon nên bà con cũng vui và hăng say sản xuất”, anh Đàn bộc bạch.
Lợi ích đã rõ song để nhân rộng mô hình cần giải quyết những khó khăn cả về kỹ thuật và nguồn lực. Theo ông Hoàng Hải Đàn, Giám đốc hợp tác xã Thống Nhất, cần có cơ chế hoàn chỉnh cho sản xuất lúa giảm phát thải cho nông dân an tâm hơn.
“Các quy trình đo đạc, báo cáo, thẩm định lượng phát thải cần công nghệ cao và chi phí lớn, vượt khả năng của nhiều tổ chức hợp tác xã. Một số vùng sản xuất vẫn thiếu thiết bị cảm biến mực nước, dữ liệu số hóa còn rời rạc”, ông Đàn nói thêm.
Sản xuất lúa giảm phát thải tại Quảng Trị nâng giá trị sản xuất tăng thêm khoảng 30%. Ảnh: Tâm Phùng.
Đặt mục tiêu 50% diện tích lúa giảm phát thải vào 2030
Bà Nguyễn Hồng Phương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị cho hay, việc sản xuất lúa giảm phát thải không chỉ góp phần thực hiện mục tiêu nông nghiệp xanh, mà còn mở ra cơ hội cho nông dân tiếp cận thị trường tín chỉ các-bon trong tương lai.
“Với hơn 102.000 ha lúa gieo trồng hằng năm, Quảng Trị có tiềm năng rất lớn để tham gia thị trường này, mang lại cơ hội vừa tăng thu nhập, vừa khẳng định vị thế của ngành nông nghiệp trong xu thế phát triển xanh”, bà Phương nói.
Theo kế hoạch, Quảng Trị đặt mục tiêu đến năm 2030 có 50% diện tích lúa tham gia chương trình giảm phát thải. Mỗi năm phát triển thêm 5.000-10.000 ha sản xuất theo quy trình giảm phát thải.
“Đây là bước đi chiến lược trong lộ trình thực hiện mục tiêu trung hòa các-bon mà Việt Nam cam kết tại COP26, đồng thời khẳng định vai trò tiên phong của Quảng Trị trong phát triển nông nghiệp bền vững ở khu vực Bắc Trung bộ”, bà Phương nói.
