Cơ bản đạt, vượt mục tiêu đề ra
Sáng 20/6, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức buổi Họp báo giới thiệu kết quả thực hiện hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng nông thôn mới và Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025. Sự kiện diễn ra trong bối cảnh cả nước đang bước vào thời điểm sắp xếp, tinh gọn bộ máy chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp, càng cho thấy ý nghĩa lịch sử và chiến lược của một chương trình mang tính toàn dân, toàn diện và bền vững.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng chủ trì Họp báo. Ảnh: Linh Linh.
Đối với Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng nông thôn mới, Thứ trưởng Võ Văn Hưng nhấn mạnh tinh thần xuyên suốt là hướng đến mục tiêu nhân văn cao cả: nâng tầm đời sống người dân nông thôn, không chỉ về vật chất mà cả tinh thần; xây dựng nông thôn thực sự trở thành nơi đáng sống, nơi hội tụ sức sống mới của người dân; đảm bảo an sinh xã hội, phát triển kinh tế – xã hội hài hòa, bao trùm; và trên hết, thực hiện đúng tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”, dù họ sống ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, biên giới hay hải đảo.
Thứ trưởng khẳng định, dù bối cảnh 5 năm qua chịu tác động lớn từ dịch bệnh, thiên tai và biến động kinh tế toàn cầu, song chương trình đã cơ bản hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu đặt ra – thậm chí nhiều chỉ tiêu đã vượt kế hoạch, khẳng định hiệu quả thiết thực và tính bền vững của Chương trình.
Thứ trưởng cũng chia sẻ mong muốn các cơ quan báo chí tiếp tục đồng hành trong giai đoạn tới, không chỉ đưa tin mà còn giữ vai trò dẫn dắt, lan tỏa chiến lược lớn của Đảng và Nhà nước về xây dựng nông thôn mới. “Truyền thông cần dựa trên những kết quả đã đạt được để tạo cảm hứng, củng cố niềm tin xã hội, nhất là trong bối cảnh chương trình đang được tổ chức lại để thích ứng với điều kiện mới và thách thức mới”, ông Hưng kỳ vọng.
Theo báo cáo của Ban chỉ đạo chương trình, đến nay, tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới đã tiệm cận 80%, cụ thể là 79,3%. Trong đó, tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao là 42,4% (vượt mục tiêu 40%), và xã đạt chuẩn kiểu mẫu là 12,3%, tăng mạnh so với năm 2021. Số huyện đạt chuẩn nông thôn mới đạt 51% (vượt mục tiêu 50%) và cả nước đã có 12 tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.
Ông Ngô Trường Sơn, Chánh văn phòng điều phối nông thôn mới Trung ương, cho biết: “Những con số này là kết quả của một hệ thống tổ chức điều hành bài bản, đồng bộ từ trung ương tới địa phương, cùng sự tham gia tích cực của người dân và doanh nghiệp. Chúng tôi cũng xác định rõ vai trò chủ thể của người dân trong toàn bộ quá trình triển khai chương trình".
Tổng nguồn lực huy động để thực hiện chương trình trong 5 năm qua đạt khoảng 3,7 triệu tỷ đồng. Trong đó, ngân sách nhà nước chỉ chiếm 8-8,1%, phần lớn đến từ nguồn vốn xã hội hóa. Đây là minh chứng cho hiệu quả của cơ chế "Nhà nước và nhân dân cùng làm", đồng thời phản ánh sự lan tỏa của chương trình tới mọi tầng lớp xã hội.
Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hạ tầng kinh tế - xã hội ở khu vực nông thôn đã có sự thay đổi toàn diện. Các thiết chế như điện, đường, trường, trạm, cơ sở văn hóa, an ninh quốc phòng… được đầu tư đồng bộ. Bên cạnh đó, các chương trình phát triển kinh tế nông thôn, đặc biệt là chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đã có chiều sâu, tạo sinh kế bền vững cho người dân. Nhiều mô hình nông nghiệp gắn với du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm nông thôn được phát triển mạnh mẽ, đưa nông thôn trở thành điểm đến hấp dẫn trong chuỗi giá trị quốc gia.
Ông Ngô Trường Sơn, Chánh văn phòng điều phối nông thôn mới Trung ương. Ảnh: Kiều Chi.
Ngoài ra, chất lượng giáo dục, y tế, và công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân ngày càng được nâng cao; môi trường văn hóa lành mạnh, bản sắc truyền thống được giữ gìn. Các thiết chế văn hóa, thể thao được đầu tư, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của cư dân nông thôn.
Một trong những điểm sáng đáng ghi nhận là chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát. Trong những ngày kỷ niệm trọng đại của đất nước, nhiều địa phương đã phát động chiến dịch hỗ trợ xây nhà mới cho các hộ khó khăn, một biểu hiện rõ nét cho tinh thần nhân văn, bao trùm của chương trình NTM.
Rà soát tiêu chí sau sáp nhập
Một trong những vấn đề kỹ thuật được đặc biệt quan tâm trong giai đoạn tổng kết chương trình là việc xác định lại chuẩn nông thôn mới đối với các xã sau sáp nhập hành chính. Đây là nội dung được phân tích cụ thể tại buổi họp báo.
Theo ông Sơn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã gửi văn bản hướng dẫn các địa phương thống kê rõ: xã mới hình thành từ những xã nào, các xã thành phần trước khi sáp nhập đã đạt mức nào trong bộ tiêu chí NTM (chuẩn, nâng cao hay kiểu mẫu). Trên cơ sở đó, nếu các xã thành phần đã đạt chuẩn trước khi nhập thì xã mới vẫn được ghi nhận là đã đạt chuẩn tương ứng.
Các chương trình phát triển kinh tế nông thôn, đặc biệt là OCOP, được triển khai mạnh mẽ và ngày càng đi vào chiều sâu; du lịch nông thôn đã trở thành một điểm nhấn rõ nét trong bức tranh nông thôn mới giai đoạn 5 năm qua. Ảnh: HP.
“Có những địa phương, từ 200 xã sau sáp nhập còn lại khoảng 70 xã. Chúng tôi đã yêu cầu thống kê cụ thể từng xã: đạt chuẩn rồi nhập với xã nào, tình trạng ra sao. Nếu một xã đạt chuẩn nhập với xã nâng cao hoặc kiểu mẫu thì vẫn được ghi nhận ở mức đạt chuẩn”, ông Sơn nói.
Đến nay, các địa phương đã gửi báo cáo đầy đủ và Văn phòng Điều phối đã tổng hợp. Theo số liệu sơ bộ, sau sáp nhập, khoảng 65–66% số xã giữ đạt chuẩn nông thôn mới. Mục tiêu đến năm 2030 là nâng tỷ lệ này lên 80%, thông qua tiếp tục hỗ trợ, phân loại cụ thể và đề xuất chính sách phù hợp cho từng nhóm xã.
Đáng chú ý, theo ông Sơn, việc tái xác định tiêu chí trong bối cảnh tổ chức hành chính mới không chỉ mang tính kỹ thuật, mà còn thể hiện tinh thần nhân văn của chương trình: bảo đảm công bằng, không thiệt thòi cho địa phương, đồng thời tạo tiền đề để chuẩn hóa mô hình xã NTM phù hợp với quy mô mới, dân số mới.
Trong giai đoạn tới, hai chương trình Mục tiêu quốc gia là Xây dựng nông thôn mới và Giảm nghèo bền vững sẽ được hợp nhất dưới một cơ quan quản lý thống nhất. Việc tích hợp này được kỳ vọng sẽ tránh chồng chéo, gia tăng hiệu quả đầu tư, đồng thời thúc đẩy các giải pháp liên ngành, xuyên suốt từ hạ tầng đến sinh kế, phúc lợi xã hội.
Ông Nguyễn Trường Sơn cũng cho biết, bộ tiêu chí NTM giai đoạn mới sẽ được xây dựng theo hướng kế thừa những điểm tốt của giai đoạn trước, đồng thời điều chỉnh những tiêu chí không còn phù hợp. Văn phòng sẽ sẽ tiếp tục lắng nghe phản biện từ các địa phương, ban, ngành để tham mưu Bộ hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu mang tính linh hoạt và đặc thù vùng miền.
