Gìn giữ tri thức dân gian, khởi nghiệp với cây thuốc quê hương
Xã miền núi Luận Thành, tỉnh Thanh Hóa được thiên nhiên ưu đãi với nhiều loại dược liệu quý hiếm. Từ xa xưa, đồng bào Mường, Thái nơi đây đã tích lũy kho tàng tri thức dân gian về y học cổ truyền phòng phú, sử dụng cây rừng để chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe. Sinh ra và lớn lên giữa vùng đất ấy, chị Quách Thị Anh, người con gái dân tộc Mường ở thôn Sơn Minh, xã Luận Thành, sớm nuôi trong mình khát vọng gìn giữ và phát huy giá trị cây thuốc quê hương.
Sản phẩm siro húng chanh được chứng nhận OCOP 3 sao. Ảnh: Thu Thủy.
Tốt nghiệp ngành sư phạm toán, nhưng thay vì theo đuổi nghề giáo, chị Anh lại rẽ sang con đường khác - con đường khởi nghiệp từ những cây cỏ thân thuộc quanh vườn nhà. Cơ duyên bắt đầu từ khi chị bị rụng tóc, nấm da đầu do sử dụng mỹ phẩm công nghiệp kém chất lượng. Tự tìm đến các bài thuốc dân gian của người Mường, chị nấu hỗn hợp bồ kết, sả, vỏ bưởi, hương nhu… để gội đầu. Hiệu quả bất ngờ ấy khiến chị nhận ra giá trị to lớn của dược liệu bản địa.
Từ đó, chị miệt mài tìm hiểu, học hỏi kinh nghiệm từ các chuyên gia dược liệu, các già làng, thầy thuốc trong vùng, rồi mạnh dạn thử nghiệm sản xuất các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp từ thiên nhiên. Sau nhiều lần thất bại, năm 2020, những mẻ siro húng chanh, cao tía tô, dầu gội, sữa tắm đầu tiên ra đời, đánh dấu bước khởi đầu cho hành trình khởi nghiệp với thương hiệu “Thảo dược thiên nhiên Hương Quê”.
Chị Quách Thị Anh sử dụng cây dược liệu bản địa tạo ra sản phẩm OCOP siro húng chanh và cao tía tô. Ảnh: Thu Thủy.
Nâng tầm giá trị cây thuốc, tạo sinh kế cho phụ nữ địa phương
Tháng 4/2021, chị Quách Thị Anh chính thức thành lập Tổ hợp tác (THT) Thảo dược thiên nhiên Hương Quê, với 6 thành viên ban đầu là hội viên phụ nữ thôn Sơn Minh. Từ vài sản phẩm thử nghiệm, đến nay THT đã phát triển 17 sản phẩm chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp như: siro húng chanh, cao tía tô, sữa rửa mặt, son thiên nhiên, xà bông, túi thơm, sáp thơm, tinh dầu bưởi... Tất cả đều được chiết xuất từ thảo dược bản địa như bồ kết, tía tô, nghệ, vỏ bưởi, hương nhu, sả, gừng, chanh, cỏ ngũ sắc…
Sản phẩm thảo dược của chị Quách Thị Anh được sản xuất bằng nguyên liệu sạch, đảm bảo an toàn. Ảnh: Thu Thủy.
Các sản phẩm của THT được người tiêu dùng đón nhận nhờ an toàn, lành tính và hiệu quả thực tế. Trong đó, hai sản phẩm siro húng chanh và cao tía tô đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh năm 2023, mở ra hướng đi bền vững cho thương hiệu Hương Quê. Năm 2023, THT đạt doanh thu gần 2 tỷ đồng, tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động nữ, với mức thu nhập từ 5-6 triệu đồng/người/tháng.
Không chỉ dừng lại ở sản xuất, chị Anh còn chú trọng xây dựng vùng nguyên liệu bền vững. Hiện THT đã liên kết với 24 hộ dân trong xã để trồng các loại cây dược liệu trên diện tích khoảng 8 ha, thu mua với giá từ 7.000-20.000 đồng/kg tùy loại. Chị cho biết: “Chúng tôi đang hướng tới sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, đảm bảo nguồn nguyên liệu sạch, an toàn và truy xuất được nguồn gốc”.
Tất cả các sản phẩm của Tổ hợp tác Thảo dược thiên nhiên Hương Quê đều được chiết xuất từ thảo dược bản địa. Ảnh: Thu Thủy.
Để quảng bá và tiêu thụ sản phẩm, chị cùng các thành viên tích cực tham gia hội chợ, giới thiệu sản phẩm tại các spa, resort, điểm du lịch, đồng thời đẩy mạnh bán hàng online qua Facebook, Zalo, Shopee, Postmart… Nhờ đó, sản phẩm Hương Quê ngày càng được biết đến rộng rãi, có mặt tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước.
Không chỉ là một mô hình kinh tế hiệu quả, THT Hương Quê còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc. Hoạt động của tổ đã giúp nhiều phụ nữ địa phương có việc làm, tăng thu nhập, tự tin khởi nghiệp, đồng thời góp phần bảo tồn và phát triển nguồn dược liệu bản địa đang dần bị mai một.
Với ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo, năm 2023, chị Quách Thị Anh được Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trao giải khuyến khích Cuộc thi “Phụ nữ khởi nghiệp phát huy tài nguyên bản địa”. Đó không chỉ là sự ghi nhận cho nỗ lực của chị, mà còn là nguồn động viên để Hương Quê tiếp tục phát triển, hoàn thiện sản phẩm và hướng tới xây dựng thương hiệu OCOP quốc gia trong tương lai.
Ông Trần Văn Anh, Chủ tịch Ủy ban MTTQ xã Luận Thành cho biết: “Mô hình khởi nghiệp của chị Quách Thị Anh không chỉ góp phần phát triển kinh tế hộ gia đình mà còn tạo việc làm ổn định cho nhiều lao động nữ trong xã. Đây là hướng đi sáng tạo, vừa bảo tồn nguồn dược liệu bản địa, vừa thúc đẩy phong trào khởi nghiệp nông thôn gắn với phát triển sản phẩm OCOP. Chính quyền địa phương luôn ủng hộ, tạo điều kiện để mô hình tiếp tục mở rộng quy mô, xây dựng thương hiệu sản phẩm đặc trưng của Luận Thành.”
