Người chăn nuôi điêu đứng vì dịch tả lợn Châu Phi

Đáng nói, đường đi của dịch tả lợn Châu Phi tại Nghệ An ngày càng khó đoán, ban đầu dịch chủ yếu xuất hiện rải rác tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, quy mô dao động từ 1 - 5 con nhưng thời gian gầy đây lại chuyển biến phức tạp, thể hiện qua số lợn mắc bệnh và tiêu hủy tại các hộ chăn nuôi số lượng lớn tăng đột biến.

Trước diễn biến quá nhanh của dịch, Chi cục Chăn nuôi và Thú y đã chủ động tham mưu cho Sở Nông nghiệp và Môi trường, trình UBND tỉnh Nghệ An phương án ứng khó, qua đó cấp tốc ban hành nhiều Công điện về phòng, chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi (Công điện số 09/CĐ-UBND ngày 18/4/2025, Công điện khẩn số 20/CĐ-UBND ngày 15/7/2025; Công điện khẩn số 23/CĐ-UBND ngày 21/7/2025).

Tính chất cấp bách cũng được minh chứng qua Hội nghị cấp tỉnh về phòng, chống dịch bệnh động vật; các cuộc họp zoom cho tổ công tác và UBND cấp xã nhằm hướng dẫn, hỗ trợ, chỉ đạo, đôn đốc công tác phòng, chống bệnh động vật.

Xác định phải “chia lửa” với ngành chăn nuôi trong bối cảnh cấp bách, sau khi tiếp nhận các Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã giao Trung tâm Khuyến nông tỉnh ban hành Quyết định, cử cán bộ trực tiếp phụ trách các xã/phường để hỗ trợ các địa phương.

Mặt khác, Nghệ An cũng chủ động cấp hóa chất để tiêu độc khử trùng môi trường chăn nuôi vùng dịch, vùng dịch uy hiếp (từ ngày 1/7/2025 đến nay đã cấp cho các xã 14.666 lít hóa chất)…

Dù đã chủ động đi tắt đón đầu nhưng công tác quản lý, phòng chống dịch bệnh thú y, đặc biệt là dịch tả lợn Châu Phi trên địa bàn Nghệ An vẫn đối diện với hàng loạt khó khăn, thách thức. Rào cản lớn nhất là quy mô chăn nuôi nông hộ, nhỏ lẻ chiếm tỷ lệ quá lớn (khoảng 65%), cách thức này không đảm bảo an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh. Kết hợp thời tiết phức tạp, mưa nắng thất thường càng làm tăng nguy cơ phát tán, lây lan dịch bệnh trên diện rộng.

Bên cạnh đó là hạn chế về nguồn lực và năng lực chuyên môn các cấp. Số lượng cán bộ thú y cấp tỉnh hạn chế, trong khi đầu mối cấp xã nhiều nhưng địa bàn xa xôi, cách trở, khó vận dụng. Chính quyền cấp xã mới đi vào hoạt động, việc sắp xếp bộ máy cần thêm thời gian (hiện nay công chức Phòng Kinh tế  đa phần không có chuyên môn chăn nuôi thú y), ngược lại lực lượng thú y bán chuyên trách cấp xã phần lớn xin nghỉ chế độ (Nghị định số 154/2025/NĐ-CP ngày 15/6/2025 của Chính phủ Quy định về tinh giản biên chế).

Áp lực càng thêm chất chồng khi Luật Thú y không quy định kiểm dịch động vật nội tỉnh, trong khi chưa có Văn bản cụ thể hướng dẫn kiểm soát vận chuyển nội tỉnh, điều này kéo theo muôn vàn khó khăn trong công tác quản lý chăn nuôi và phòng chống dịch bệnh, kiểm soát giết mổ.

Nhằm đảm bảo nhiệm vụ phát triển ngành chăn nuôi và phòng chống hiệu quả dịch bệnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An thấy rằng phải áp dụng quy định cụ thể đối với hệ thống thú y cơ sở, vốn là “cánh tay nối dài” của toàn ngành trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chung.

Đối với cấp xã, cần bố trí tối thiểu 1 công chức có chuyên môn về chăn nuôi và thú y tại Phòng Kinh tế để tham mưu, triển khai thực hiện các nhiệm vụ phòng chống dịch bệnh động vật. Mặt khác giữ nguyên hệ thống thú y xã (bán chuyên trách), đồng thời tính toán, nâng phụ cấp phù hợp với tính chất, khối lượng công việc đặt ra.

Đối với cấp tỉnh, cần có quy định cụ thể số định biên công chức, viên chức; quy định thống nhất chủ trương thành lập Trạm Chăn nuôi và Thú y liên xã trực thuộc Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh.

Về công tác phòng, chống dịch bệnh, Sở kiến nghị bổ sung hướng dẫn, quy định về kiểm soát vận chuyển động vật, sản phẩm động vật nội tỉnh để tạo sự chủ động trong giám sát, quản lý.

Đặc biệt, xem xét điều chỉnh, bổ sung nội dung Quyết định số 972/QĐ-TTg ngày 07/7/2020 của Thủ tướng Chính phủ, hoặc tham mưu ban hành Văn bản chỉ đạo tiêu hủy triệt để lợn mắc bệnh, nghi mắc bệnh, đặc biệt tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ nhằm hạn chế mức độ lây lan.