Ngành phân bón nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính

Đột phá từ đầu nguồn sản xuất

Theo đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam, nông nghiệp là một trong 5 lĩnh vực gây phát thải khí nhà kính lớn nhất và bắt buộc phải thực hiện các giải pháp giảm phát thải. Riêng với ngành trồng trọt, NDC xác định khí N2O từ đất nông nghiệp và phân bón là nguồn phát thải chính.

Theo TS Phùng Hà, Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam, ngành phân bón (kể cả sản xuất và sử dụng) hiện đang đóng góp 5% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu. Nhưng sản lượng trồng trọt toàn cầu sẽ ngay lập tức giảm 50% sản lượng nếu không sử dụng phân bón. Điều này đặt ra một trách nhiệm lớn đối với các nhà khoa học, doanh nghiệp và cộng đồng.

Giảm phát thải cần bắt nguồn từ việc thay đổi công nghệ cốt lõi ngay từ khâu sản xuất phân bón, đặc biệt trong sản xuất amoniac - hợp chất đầu vào quan trọng nhất của phân đạm. Hiện nay, gần 98% nguyên liệu sản xuất amoniac có nguồn gốc từ khí tự nhiên. Vì sử dụng nhiên liệu hóa thạch làm nguyên liệu đầu vào, quá trình này phát sinh lượng lớn khí CO2.

Bên cạnh giải pháp công nghệ, việc tối ưu hóa quy trình canh tác đóng vai trò then chốt trong việc giảm phát thải trực tiếp tại ruộng đồng. TS Phùng Hà cho rằng cần áp dụng nghiêm túc sáng kiến “4 đúng” trong quản lý phân bón: đúng loại, đúng tỷ lệ, đúng lúc và đúng cách. Công tác nghiên cứu nông nghiệp chính xác sẽ cung cấp một loạt các công nghệ giám sát giúp nông dân sử dụng chính xác chủng loại và lượng phân bón.

Ngoài ra, việc phát triển rộng rãi của các dạng phân bón đặc biệt là phân bón phân giải/tan chậm, kiểm soát phân giải sẽ giúp đạt được mục đích cuối cùng của bón phân đúng nhằm tăng sự hấp thu phân bón của cây trồng, đồng thời giảm tác hại đến môi trường.

Doanh nghiệp chủ động

Thực tế, khối doanh nghiệp phân bón đã đạt được nhiều bước tiến đáng ghi nhận thông qua áp dụng tiến bộ khoa học - công nghệ, quy trình vận hành hiệu quả và sử dụng vật liệu, nhiên liệu mới ít ô nhiễm hơn. Đối với các doanh nghiệp tiên phong, việc chủ động thực hiện chính sách giảm phát thải không chỉ thực hiện  nghĩa vụ tuân thủ, mà đã trở thành lợi thế cạnh tranh để gia nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng quốc tế.

Tổng công ty Phân bón Dầu khí Cà Mau (PVCFC)  đã thiết lập lộ trình giảm phát thải rõ ràng, được kiểm chứng quốc tế. PVCFC tập trung tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nguyên liệu đầu vào, nghiên cứu tiền khả thi các dự án sản xuất khí công nghiệp (Nitơ, Argon, Hydro xanh) và CO2 thực phẩm.

Đối với sản phẩm, PVCFC phát triển bộ giải pháp dinh dưỡng tổng hợp với công nghệ tiên tiến như Bio-Coating, phức hợp Humate, công nghệ sinh học và phân bón nhả chậm và nhả có kiểm soát (CRF/SRF) để tăng hiệu quả sử dụng và giảm thất thoát ra môi trường. Những sản phẩm này khi bón cho cây trồng cũng sẽ giảm phát thải N2O, tăng hấp thụ các-bon trong đất và phù hợp đưa vào các giải pháp quản lý phân bón của ngành trồng trọt.

TS Phùng Hà cho rằng thay thế phân bón tổng hợp bằng phân chuồng, phân trộn hoặc phân hủy có khả năng giảm lượng khí thải từ 10 - 20% hoặc cao hơn; bổ sung chất hữu cơ cho đất (compost, phân gia súc, phân xanh, trùn quế) để tăng hàm lượng các-bon trong lớp đất mặt, tạo liên kết với amoni và cố định vi sinh vật.