Lồng ghép vấn đề giảm phát thải trong kế hoạch phát triển
Năm 2017, tỉnh Bình Định cũ (nay là Gia Lai) đã thực hiện rà soát điều chỉnh, bổ sung quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế-xã hội đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2035 và kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược phát triển bền vững tỉnh đến năm 2020. Trong các kế hoạch này, tỉnh đã lồng ghép các vấn đề về giảm phát thải nói riêng và ứng phó với biến đổi khí hậu nói chung.
Năm 2018, Bình Định (cũ) bắt đầu triển khai dự án thí điểm đầu tư tưới nhỏ giọt trong sản xuất thâm canh cây có múi; cùng năm, tỉnh này còn triển khai dự án thí điểm đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm trên cây trồng cạn để ứng phó với tình hình nắng hạn. Năm 2020, Bình Định (cũ) chỉ đạo tất cả các sở, ngành, chính quyền các địa phương, doanh nghiệp triển khai thực hiện các hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính khác phù hợp với điều kiện trên địa bàn nhằm tận dụng cơ hội do Thỏa thuận Paris mang lại, thời gian hoàn thành là năm 2030.
Khu vực tỉnh Bình Định (cũ) nay thuộc tỉnh Gia Lai đã triển khai đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm trên cây trồng cạn để ứng phó với tình hình nắng hạn. Ảnh: Vũ Đình Thung.
Giai đoạn 2016-2020, tỉnh Bình Định cũ tập trung cập nhật đóng góp về thích ứng với biến đổi khí hậu theo hướng dẫn của các bộ, ngành Trung ương; xây dựng kế hoạch thích ứng quốc gia (NAP) theo hướng dẫn của các bộ, ngành Trung ương. Đồng thời rà soát thông tin, dữ liệu hiện có về thích ứng với biến đổi khí hậu, tổn thất và thiệt hại; đề xuất thông tin, nghiên cứu bổ sung và phương thức quản lý, chia sẻ dữ liệu tạo thuận lợi cho xây dựng, cập nhật các báo cáo đóng góp của quốc gia về thích ứng với biến đổi khí hậu.
Bên cạnh đó, tỉnh Bình Định cũ còn thực hiện Chương trình mục tiêu ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh; xây dựng kế hoạch hành động về tăng trưởng xanh cho các ngành trên địa bàn tỉnh.
Ngành gỗ nhanh chóng hòa nhập
Ngành chế biến gỗ xuất khẩu của Gia Lai là ngành hàng sớm ý thức về việc phải thay đổi cách quản lý, hệ thống máy móc, sử dụng nguyên liệu, vật liệu theo hướng thân thiện với môi trường… để đáp ứng yêu cầu của thị trường, yêu cầu của khách hàng.
Đặc biệt, Cơ chế điều chỉnh biên giới các-bon (CBAM) của Liên minh châu Âu (EU) dự kiến có hiệu lực chính thức từ 2026, là một chính sách thương mại về môi trường bao gồm các khoản thuế các-bon đối với hàng hóa nhập khẩu vào thị trường các nước thuộc EU dựa trên cường độ phát thải khí nhà kính trong quy trình sản xuất tại nước sở tại. Gỗ là một mặt hàng xuất khẩu quan trọng của Việt Nam ở thị trường EU cũng sẽ chịu tác động bởi CBAM.
Theo ông Lê Minh Thiện, Giám đốc Công ty TNHH Hoàng Hưng chuyên sản xuất đồ gỗ nội-ngoại thất ở Khu Công nghiệp Phú Tài (phường Quy Nhơn Bắc, Gia Lai), từ năm 2027, những sản phẩm đồ gỗ nhập vào 2 thị trường tiêu thụ lớn là EU và Hoa Kỳ phải đáp ứng các tiêu chuẩn giảm phát thải nhà kính; 2 thị trường này cũng sẽ kiểm soát, đánh giá "dấu chân các-bon" trong sản phẩm.
“Nếu hàm lượng các-bon cao hơn quy định thì bắt buộc các nhà xuất khẩu phải nộp thêm thuế hoặc tín chỉ các-bon. Do đó, yêu cầu chuyển đổi xanh đối với ngành gỗ Bình Định là rất cấp bách, vì mốc thời gian các quy định có hiệu lực không còn nhiều”, ông Lê Minh Thiện chia sẻ.
Công ty Cổ phần Kỹ nghệ gỗ Tiến Đạt là doanh nghiệp ngành gỗ tiên phong trong chuyển đổi xanh của tỉnh Bình Định cũ. Năm 2023, công ty này là 1 trong 5 doanh nghiệp lớn trong cả nước được Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam vận động các tổ chức quốc tế về môi trường hỗ trợ 200-300 triệu đồng/doanh nghiệp để thực hiện chuyển đổi xanh. Công ty Cổ phần Kỹ nghệ gỗ Tiến Đạt hiện đã thay đổi một số máy móc, thay hệ thống sấy nhiệt hơi cho lò sấy cũ, qua đó giảm tới 3/4 lượng điện năng tiêu thụ.
Ngành chế biến gỗ xuất khẩu ở tỉnh Bình Định cũ (nay là phía đông Gia Lai) nhanh chóng thích ứng để đáp ứng yêu cầu của thị trường, yêu cầu của khách hàng. Ảnh: Vũ Đình Thung.
Trong ngành gỗ, viên nén là mặt hàng nhiên liệu được chọn để thay thế cho than nhằm giảm phát thải khí nhà kính, giảm phát thải CO2 tại các nhà máy nhiệt điện, nhưng chính bản thân các doanh nghiệp sản xuất viên nén cũng đối diện với nguy cơ phát sinh khí thải CO2 tại các nhà máy.
Là những thị trường lớn của mặt hàng viên nén gỗ, EU và Nhật Bản đã đưa ra nhiều yêu cầu chi tiết, bắt buộc phải có về tiêu chí giảm phát thải các-bon. Trước những yêu cầu khắc khe của thị trường, các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ ở tỉnh Bình Định cũ đã phối hợp với người trồng rừng để tạo ra nguyên liệu hợp pháp, có thể truy xuất nguồn gốc dễ dàng.
Theo ông Cao Thanh Thương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai, sau khi sáp nhập tỉnh, tỉnh Gia Lai tiếp tục thực hiện kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu với 5 nhiệm vụ, gồm: Nhóm nhiệm vụ giảm nhẹ phát thải khí nhà kính; nhóm nhiệm vụ thích ứng với biến đổi khí hậu; nhóm nhiệm vụ chuẩn bị nguồn lực; nhóm nhiệm vụ thiết lập hệ thống công khai, minh bạch và nhóm nhiệm vụ xây dựng và hoàn thiện chính sách, thể chế.
