Khát vọng xanh nơi ‘bến đò giới tuyến’

Xuôi dòng sông Bến Hải, đi qua vùng Vĩnh Giang, xã Cửa Tùng, tỉnh Quảng Trị là những vườn đồi xanh mướt, những con đường rợp mát bóng cây. Nơi đây, đã từng một thời “trên bom, dưới đạn”, nhưng người dân Vĩnh Giang vẫn ngày đêm bám trụ để đảm bảo tuyến đường sông huyết mạch nơi bến đò Tùng Luật đưa bộ đội, hàng hóa vào chiến trường miền Nam đánh giặc, đảm bảo tiếp tế cho đảo Cồn Cỏ tiền tiêu. Bây giờ, vùng đất chi chít hồ bom ấy đã thành những vùng quê yên bình với những con người đang chăm chút cho màu xanh cuộc sống…   

Cây tiêu trên vùng đồi đất đỏ…

Về các thônTân Mỹ, Tân An, thôn 1, thôn 2, thôn Di Loan, thôn Cổ Mỹ, xã Cửa Tùng, thấy lòng thật thư thái. Nếu đi hết những con đường bê tông rộng cho các loại ô tô xuôi ngược đi qua các khu dân cư thì sẽ thấy những vườn tiêu xanh tốt, thẳng hàng, lá cây xòe ra, vẫy trong gió mát. Người dân các thôn cơ bản đều có vườn cây tiêu. Ít thì vài chục gốc, nhiều thì vài trăm. Những gia đình có diện tích tiêu vài sào đất trở lên thì tham gia vào 3 hợp tác xã sản xuất nông nghiệp như Tân Mỹ, Cổ Mỹ, Di Loan.

Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Tân Mỹ là đơn vị có thành viên hợp tác xã đông hơn vì trải dài trên địa bàn bốn thôn (thôn 1, thôn 2, thôn Tân An và thôn Tân Mỹ). Hiện, diện tích trồng tiêu của hợp tác xã có trên 50 ha. Ông Ngô Văn Lương, Giám đốc Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Tân Mỹ cho hay, cây tiêu là một đặc sản của người dân vùng này. “Sau ngày thống nhất đất nước, bà con tập trung nhân lực san lấp hố bom, hầm hào để lấy đất làm vườn trồng cây, tăng gia sản xuất và lấy lại màu xanh trên vùng đất lửa”, ông Lương cho hay.

Nói về cây tiêu, ông Lương kể, hạt tiêu của vùng đất Vĩnh Linh cũng nổi tiếng từ lâu. Khoảng 15 năm trở lại đây thì người dân mới chú trọng đến phát triển vườn tiêu theo quy mô và đưa vào thâm canh để có năng suất, chất lượng cao hơn. “Tuy nhiên, cũng có giai đoạn thăng trầm. Khi cây tiêu đổ bệnh thối rễ chết hàng loạt, có gia đình chết hết cả vườn cùng với giá cả xuống thấp nên diện tích trồng tiêu cũng bị thu hẹp lại. Diện tích tiêu của hợp tác xã cũng còn phân nửa thôi”, ông Lương nhớ lại.

Những năm gần đây, giá tiêu đã trở lại ổn định cao nên bà con bắt đầu gây dựng lại vườn tiêu với diện tích cao hơn. Chẳng hạn như tại Hợp tác xã nông nghiệp Tân Mỹ có 300 thành vên với hơn 50 ha tiêu, Hợp tác xã nông nghiệp Cổ Mỹ có 240 thành viên với 35 ha tiêu, Hợp tác xã nông nghiệp Di Loan có 140 thành viên với 35 ha. Ông Ngô Văn Lương chia sẻ: “Thời gian qua, bà con trồng tiêu đã đưa công nghệ, khoa học kỹ thuật vào trồng và chăm sóc nên cây tiêu ít bị sâu bệnh, cây khỏe và có năng suất vượt trội. Vườn tiêu nào cũng đã áp dụng tiêu chuẩn VietGAP, sản xuất theo hướng hữu cơ để hướng đến sản phẩm sạch, nền nông nghiệp xanh và có sản phẩm đạt tiêu chuẩn cao nhất. Sản phẩm tiêu Vĩnh Giang đã góp phần xây dựng nên thương hiệu “tiêu Vĩnh Linh” nổi tiếng”.

Thu nhập cao từ “bé hạt tiêu”

Hoàn thành nghĩa vụ quân sự trở về vùng quê vẫn còn mang nhiều dấu vết chiến tranh, ông Trần Cảnh

Ông Ngô Văn Lương, Giám đốc Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Tân Mỹ cho biết: “Chúng tôi cũng đang tổ chức liên kết các hợp tác xã để có diện tích và sản lượng tiêu lớn hơn. Từ đó, có thêm những sản phẩm đa dạng như tiêu xay, tiêu sấy lạnh…với tên gọi thương hiệu và mẫu mã để cung cấp cho thị trường. Có như vậy thì vùng tiêu mới có cơ hội phát triển và thu nhập của người trồng tiêu được cao hơn, ổn định hơn”.

Lưu cùng chung tay với bà con phát triển kinh tế vườn đồi. Vùng Vĩnh Giang được thế mạnh vùng đồi với đất đỏ màu mỡ phù hợp với cây tiêu. Ban đầu, ông mua giống về trồng xung quanh nhà để tiện chăm bón. Khi những trụ tiêu lên xanh thì ông bắt tay vào quy hoạch vườn với những cây mớc (làm trụ trồng tiêu), thẳng hàng, thẳng lối. Với sự chăm sóc cần mẫn của hai vợ chồng, những hàng tiêu bén đất, bén hơi người xanh tốt, những chùm hạt cứ chìa ra, che luôn tầng lá. Từ ngoài đường liên thôn nhìn vào, ngôi nhà xây của gia đình thấp thoáng sau vườn tiêu xanh um như làm dịu mát cả trưa hè.

Là thành viên Hợp tác xã nông nghiệp Di Loan nên ông Lưu đã được dự những lớp tập huấn về kỹ thuật chăm bón, thu hoạch tiêu sao cho có hiệu quả nhất. Nhờ những lớp tập huấn kỹ thuật mà ông Lưu và bà con trong hợp tác xã đã xây dựng, canh tác vườn tiêu như vườn mẫu với “cách hàng, cách gốc” theo chuẩn cự ly để cây trồng phát triển không bị rợp bóng vì quá dày hay quá thưa.

“Trước đây, bà con hay dùng phân lân, đạm tổng hợp bón cho cây tiêu. Nhưng bây giờ thì nhà nhà đã chuyển sang canh tác hữu cơ rồi”, ông Lưu tiếp câu chuyện. Nguồn phân bón cho tiêu chủ yếu là phân chuồng các loại được ủ hoại cùng với phân hữu cơ, phân vi sinh… được bón theo định kỳ. Ngoài ra, bà con tận dụng rơm rạ vụ mùa chở về ủ vào gốc cây để chống nắng hạn và tăng thêm độ mùn tơi cho đất. Nhiều hộ gia đình cũng đã đưa hệ thống tưới theo công nghệ nhỏ giọt để ổn định độ ẩm trong đất cho cây tiêu xanh tốt.

Vụ tiêu vừa rồi, với hơn 250 gốc tiêu quanh nhà, gia đình ông Lưu thu hoạch được hơn 400 kg tiêu khô. Với giá bán thị trường như hiện nay 150 ngàn đồng/kg thì cũng thu về được khoảng 60 triệu đồng. Bà Lê Thị Cúc (vợ ông Lưu), đi vào gian bếp bê ra một hũ đựng tiêu khô rồi đổ hạt tiêu ra chiếc mẹt tre để kiểm tra. Mùi tiêu bốc lên thơm nồng cả gian bếp ngoài. Bà Cúc bảo: “Tiêu ở vùng này hạt nhỏ nhưng cay và thơm hơn nhiều. Nhà cũng chưa cần tiền nên cũng cất trữ lại, đợi khi giá cả có cao hơn thì bán cũng thêm được chút. Vườn tiêu cũng là thu nhập đều đặn hằng năm. Dù không nhiều, nhưng cũng có một chút để dành dụm”.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Công Thành, Giám đốc Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Di Luân cho hay, hợp tác xã cũng có sản xuất lúa, nuôi trồng thủy sản, trồng tiêu. “Trong đó, vườn tiêu vẫn là thu nhập chính của bà con. Trung bình, thu nhập từ vườn tiêu cũng đưa về cho bà con trên 120 triệu/ha mỗi năm. Qua đó, góp phần ổn định và phát triển kinh tế gia đình để đời sống của mọi nhà ngày một đi lên”.