Những cánh đồng hồi sinh
Ở xã vùng cao Phước Năng (huyện Phước Sơn, Quảng Nam cũ, nay thuộc TP Đà Nẵng mới), hàng trăm hec-ta ruộng nước từng bị bỏ hoang nay đã trở thành đồng lúa trải dài bát ngát. Thành quả ấy không chỉ mang lại lương thực dồi dào mà còn mở ra cuộc sống ấm no cho đồng bào Cơ Tu, Giẻ Triêng. Nhiều hộ đã bắt đầu trồng thêm dược liệu quý như ba kích - loại củ thường được ví vui “ông uống bà khen”.
Vườn ươm cây ba kích - loại dược liệu đang mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế ở vùng cao. Ảnh: Phạm Huy.
Nằm dưới chân đèo Lò Xo trên trục đường Hồ Chí Minh, Phước Năng sau khi sáp nhập thêm Phước Mỹ và Phước Đức trở thành một xã rộng lớn. Trước đây, người dân chủ yếu sống dựa vào rừng. Khi công tác bảo vệ rừng được siết chặt, cuộc sống bà con rơi vào thiếu thốn, sinh kế bị thu hẹp. Trong hoàn cảnh đó, chính quyền đã vận động người dân quay lại khai phá ruộng nước, đưa giống lúa mới vào sản xuất. Những thửa ruộng bỏ hoang dần dần được hồi sinh thành cánh đồng màu mỡ.
Ông Lê Viết Thắng - Chủ tịch UBND xã Phước Năng cho biết: “Hiện nay, hơn 120ha ruộng lúa đã canh tác ổn định 2 vụ/năm, năng suất không thua kém đồng bằng. Đây thực sự là bước ngoặt, giúp người dân thoát khỏi cảnh thiếu ăn, chủ động nguồn lương thực và tiến tới giảm nghèo bền vững”.
Đổi thay từ từng thửa ruộng
Tại Thôn 2, nơi có cánh đồng bao quanh bởi núi rừng giờ đã thay đổi hẳn diện mạo. Giữa cái nắng gắt mùa hè, cánh đồng lúa xanh mướt như một tấm thảm trải dài, bên cạnh dòng suối róc rách.
Cánh đồng lúa xanh mướt ở xã Phước Năng là minh chứng cho sự hồi sinh từ những thửa ruộng từng bị bỏ hoang. Ảnh: Phạm Huy.
Trên mảnh ruộng gần 2 sào, chị Hồ Thị Cải đang cặm cụi nhổ cỏ. Trước kia, gia đình chị thuộc diện cận nghèo, bữa đói bữa no. Từ năm 2019, nghe theo chủ trương khai hoang, chị tham gia cải tạo đất. Kể từ đó, vụ mùa nào cũng đem lại lúa đầy kho. “Ngày trước gạo chẳng đủ ăn, nay dư để bán. Tôi chưa từng nghĩ mình lại có ngày được no đủ như vậy”, chị xúc động kể.
Theo chị Cải, ngay từ buổi đầu, chính quyền hỗ trợ máy móc, giống, phân bón; cán bộ nông nghiệp xuống tận đồng hướng dẫn kỹ thuật canh tác theo hướng hữu cơ. Vụ đầu tiên, gia đình chị đã thu về hàng chục bao lúa - một ký ức khó quên. Khi có cái ăn, bà con mạnh dạn nuôi thêm gà, lợn, bò để tăng thu nhập. “Có gạo trong kho, bà con mới yên tâm nghĩ đến chuyện làm ăn, không còn nỗi lo cái bụng đói”, chị Cải nói.
Hợp tác xã làm bệ đỡ
Không dừng ở chuyện tự cung tự cấp, nông dân Phước Năng nay đã bước vào sản xuất hàng hóa. Anh Hồ Văn Thức (22 tuổi) hồ hởi chở bao lúa đến Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ tổng hợp Phước Năng để xát gạo. “Nhà tôi còn cả chục bao nữa, ăn không hết thì HTX thu mua. Nhờ vậy mà có thêm tiền lo cho các em đi học”, anh Thức chia sẻ.
Anh Thức đưa lúa đến Hợp tác xã để xát gạo, tạo thêm nguồn thu nhập ổn định cho gia đình. Ảnh: Phạm Huy.
HTX này ra đời năm 2021, ban đầu chỉ có 7 thành viên nòng cốt. Vợ chồng anh Trương Hà Phương và chị Nguyễn Thị Hằng khi ấy đã lấy chính ngôi nhà của mình làm trụ sở. “Vợ làm giám đốc, tôi làm thư ký, cũng là xã viên đầu tiên”, anh Phương cười nói.
Đến nay, HTX đã có hơn 650 xã viên, đầu tư được 1 máy cày, 4 máy cấy và 10.000 khay mạ, đưa cơ giới hóa vào đồng ruộng. Những vụ mùa bội thu giúp bà con thêm niềm tin, mạnh dạn mở rộng diện tích.
Theo bà Nguyễn Thị Hằng - Giám đốc HTX, gạo Phước Năng đã được chứng nhận OCOP 3 sao và được nhiều nơi ưa chuộng. “Có thương hiệu, có đầu ra, bà con yên tâm bám ruộng”, bà nói.
Anh Trương Hà Phương tỉ mỉ chăm sóc vườn dược liệu ba kích - cây trồng đang mang lại hy vọng đổi thay cho Phước Năng. Ảnh: Phạm Huy
Không chỉ dừng lại ở cây lúa, HTX còn mở rộng sang cây dược liệu. Hiện hơn 5ha sâm ba kích đã có hợp đồng tiêu thụ với giá 100.000 - 150.000 đồng/kg. Đây là loại dược liệu phù hợp với khí hậu vùng núi, hứa hẹn mang lại nguồn thu nhập ổn định. “Từ chỗ chỉ quen lúa rẫy, nay bà con đã có thêm cây dược liệu để làm giàu. Đó là bước đi quan trọng hướng tới sản xuất đa dạng, bền vững”, bà Hằng nhấn mạnh.
Một hướng đi bền vững
Câu chuyện ở Phước Năng cho thấy, chỉ cần chính quyền đồng hành, người dân thay đổi tư duy và được hỗ trợ đúng cách, vùng đất khó khăn đến đâu cũng có thể hồi sinh.
Từ chỗ trông chờ vào rừng, nay đồng bào Cơ Tu, Giẻ Triêng đã có lúa gạo đầy kho, có dược liệu quý để bán, có gia súc gia cầm để tăng thêm thu nhập. Đó chính là nền tảng để họ vươn lên thoát nghèo bền vững.
Phước Năng hôm nay không chỉ là minh chứng cho một “kỳ tích nông nghiệp” giữa đại ngàn, mà còn là hình mẫu cho hướng đi đúng "phát triển nông thôn bền vững, gắn với nâng cao đời sống đồng bào dân tộc thiểu số".
Sự đổi thay ở Phước Năng không chỉ thể hiện trên những cánh đồng trải dài dưới chân núi, mà còn lan rộng vào đời sống kinh tế - xã hội của toàn xã. Khi có đủ lương thực và thu nhập từ sản xuất, nhiều hộ dân đã mạnh dạn sửa sang nhà cửa, đầu tư máy móc nhỏ phục vụ sinh hoạt và canh tác. Những con đường dẫn vào các thôn 1, thôn 2 trở nên nhộn nhịp hơn mỗi mùa thu hoạch, khi xe máy, xe công nông nối đuôi nhau chở lúa về sân phơi. Nhiều người lớn tuổi kể rằng, đã rất lâu rồi họ mới thấy cảnh cả làng cùng rộn ràng vào vụ, tiếng cười nói vang khắp nương đồng như hôm nay.
Mô hình trồng lúa nước hữu cơ ở xã Phước Năng cho năng suất cao. Ảnh: Phạm Huy.
Không khí lao động hăng say cũng đang kéo theo sự thay đổi về nếp nghĩ. Trước kia, bà con quen với việc “có bao nhiêu làm bấy nhiêu”, nay đã bắt đầu tính toán đầu tư dài hạn. Những lớp tập huấn về kỹ thuật canh tác bền vững, sử dụng phân bón hữu cơ, phòng chống sâu bệnh đang thu hút đông đảo thanh niên tham gia. Nhờ vậy, năng suất lúa không ngừng cải thiện, trong khi chi phí đầu vào giảm đáng kể. Một số hộ còn thử nghiệm mô hình cấy lúa bằng khay mạ và máy cấy, năng suất tăng rõ rệt so với cách làm truyền thống. Điều đáng mừng là bà con đã không còn tâm lý e ngại khi tiếp cận cái mới.
Đáng chú ý, đời sống cộng đồng cũng được nâng lên khi người dân gắn bó với ruộng đồng và nông nghiệp. Nhiều nhóm hộ cùng hỗ trợ nhau làm đất, xây bờ vùng, chia sẻ kinh nghiệm canh tác. Những phong tục đẹp của đồng bào như mừng lúa mới, lễ dựng cây nêu… được duy trì trong không khí phấn khởi hơn. Không ít thanh niên đã rời bỏ ý định vào Nam làm thuê để ở lại quê phát triển mô hình sản xuất của gia đình, bởi nhìn thấy tương lai rõ ràng ngay trên mảnh đất mình lớn lên.
Sự hồi sinh của Phước Năng hôm nay không chỉ là câu chuyện tăng năng suất hay mở rộng diện tích, mà còn là quá trình dựng lại niềm tin, khơi dậy khát vọng của đồng bào vùng cao. Từ những thửa ruộng bỏ hoang, một vùng đất đang từng ngày hồi sinh mạnh mẽ, trở thành biểu tượng cho tinh thần vượt khó và sự năng động trong cách nghĩ, cách làm của người dân miền núi.
