Chuyển trồng mía sang trồng riềng - "một vốn, mười lời"
Câu chuyện thay đổi sinh kế của ông Trần Thế Xanh, Trưởng thôn Mỹ Quang, xã Thăng Long, huyện Nông Cống (cũ), nay là xã Thăng Bình, tỉnh Thanh Hóa – là minh chứng rõ nét cho hiệu quả kinh tế vượt trội từ mô hình trồng riềng. Trước đây, như nhiều hộ dân khác trong xã, gia đình ông chủ yếu trồng mía – loại cây vốn được xem là “trụ cột” nông nghiệp ở vùng nông thôn phía Nam xứ Thanh. Tuy nhiên, giá mía bấp bênh, đầu ra không ổn định, chi phí đầu tư lại lớn khiến lợi nhuận ngày càng teo tóp, sụt giảm.
Không cam chịu cảnh “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”, quanh năm làm lụng vất vả mà vẫn nghèo, ông Xanh tự mày mò tìm kiếm hướng đi mới. Ông dành nhiều thời gian đọc sách, nghiên cứu trên internet, thậm chí đến các địa phương khác học hỏi mô hình canh tác. Qua tìm hiểu, ông nhận thấy cây riềng có nhiều tiềm năng: dễ trồng, ít sâu bệnh, không kén đất, đặc biệt có thể thu hoạch quanh năm.
Ông Trần Thế Xanh – Trưởng thôn Mỹ Quang, xã Thăng Bình chia sẻ về hiệu quả kinh tế vượt trội từ mô hình trồng riềng. Ảnh: Thu Thủy.
"Trồng mía cả chục năm không bằng một năm trồng riềng", ông Xanh nói vui, nhưng không phải là không có cơ sở. Hiện nay, với diện tích 1 ha riềng, gia đình ông thu hoạch khoảng 70 tấn củ/năm, tương đương thu nhập từ 400 – 500 triệu đồng. So với mía chỉ mang lại khoảng 40 – 60 triệu/ha/năm thì rõ ràng hiệu quả kinh tế từ cây riềng vượt trội.
Không những thế, chi phí đầu tư ban đầu cho cây riềng không lớn, công chăm sóc nhẹ nhàng, ít tốn kém. "Một vụ mía phải bón phân, làm cỏ, phun thuốc sâu... còn riềng thì trồng xuống, tưới nước là gần như tự lớn. Chăm như chăm rau gia vị, mà lại bán được giá rất tốt", ông Xanh chia sẻ.
Cũng nhờ hiệu quả từ mô hình này, ông Xanh đã vận động bà con trong thôn cùng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mở rộng diện tích trồng riềng. “Cây mía giờ chỉ nên giữ lại một phần nhỏ để đa dạng hóa canh tác. Bà con mình ai cũng muốn no ấm thì phải mạnh dạn thay đổi”, ông nhấn mạnh.
Từ mô hình nhỏ đến khát vọng lớn
Không riêng gì ông Xanh, nhiều hộ dân khác tại xã Thăng Bình cũng đang khấm khá lên nhờ cây riềng. Trong đó, điển hình là anh Nguyễn Bá Quế ở thôn Vạn Thành, một trong những người đầu tiên theo chân ông Xanh để chuyển đổi đất canh tác. Hiện nay, anh Quế sở hữu 2 ha đất trồng riềng, cho thu hoạch hơn 100 tấn củ mỗi năm, mang lại nguồn thu nhập lên tới gần 1 tỷ đồng trước chi phí.
Theo anh Quế, trước đây gia đình anh sống chủ yếu dựa vào rừng keo, sắn và một ít lúa, nhưng thu nhập chỉ đủ ăn, thậm chí những năm mất mùa còn phải vay mượn, vất vả vô cùng. Việc chuyển sang trồng riềng không chỉ thay đổi kinh tế gia đình mà còn giúp anh tạo thêm việc làm cho nhiều lao động tại địa phương với thu nhập ổn định.
Mô hình trồng riềng đang trở thành niềm hy vọng mới cho công cuộc xóa đói giảm nghèo tại Thanh Hóa. Ảnh: Thu Thủy.
"Điều đáng mừng là cây riềng rất dễ trồng, ít công chăm sóc, mà đầu ra thì rộng mở. Hiện nhiều công ty chế biến thực phẩm trong nước và xuất khẩu đang tìm nguồn cung ổn định. Nếu xã mình có thể phát triển thành vùng nguyên liệu tập trung, thì việc tiêu thụ sẽ càng thuận lợi hơn nữa", anh Quế kỳ vọng.
Chung quan điểm đó, bà Mạch Thị Hồng, một hộ dân tại thôn Mỹ Quang chia sẻ: “Cây riềng dễ trồng, dễ chăm sóc mà hiệu quả kinh tế lại rõ rệt. Nhờ cây riềng, nhiều hộ gia đình trong thôn đã cải thiện thu nhập, ổn định cuộc sống. Tôi nghĩ đây là hướng đi phù hợp để phát triển kinh tế ở địa phương trong thời gian tới”.
Thực tế cho thấy, hiện nay các hộ trồng riềng ở Thăng Bình vẫn canh tác manh mún, quy mô nhỏ lẻ, chủ yếu tự phát, phương pháp trồng chủ yếu dựa vào kinh nghiệm thực tế, học trên interner. Dù hiệu quả kinh tế cao, nhưng sự thiếu liên kết khiến nhiều hộ chưa dám đầu tư lớn, chưa có quy mô, bài bản, chưa áp dụng được khoa học công nghệ vào chăm sóc. Trong khi đó, nhu cầu thị trường ngày càng tăng, nhất là với riềng làm nguyên liệu cho chế biến thực phẩm xuất khẩu sang các thị trường châu Á, châu Âu và cả Mỹ.
Trưởng thôn Trần Thế Xanh khẳng định: “Nếu có chính quyền địa phương đồng hành hỗ trợ quy hoạch, hướng dẫn kỹ thuật và xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ, bà con chắc chắn sẽ yên tâm đầu tư. Khi đó, cây riềng sẽ không chỉ là cây thoát nghèo mà còn là cây làm giàu bền vững”.
Hiện xã Thăng Bình, một số hộ đang xây dựng tổ nhóm để cùng chia sẻ kỹ thuật, mua giống và kết nối thương lái. Người dân cũng mong muốn xây dựng mô hình hợp tác xã trồng riềng, nhằm tạo đầu mối liên kết với doanh nghiệp thu mua và mở rộng đầu ra.
Bài học từ thành công của cây riềng cho thấy: Chỉ cần có tư duy đổi mới, dám nghĩ dám làm và có sự hỗ trợ đúng lúc từ chính quyền, người dân hoàn toàn có thể làm giàu ngay trên chính mảnh đất quê hương mình. Cây riềng không chỉ là một loại gia vị mà đang trở thành niềm hy vọng mới cho công cuộc xóa đói giảm nghèo tại Thanh Hóa.
