Hoàn thiện cơ chế thu hút nguồn lực phục vụ tiêu chuẩn 'xanh' ngành trồng trọt

Chuyển đổi xanh cộng hưởng với chuyển đổi số

Ông Nguyễn Song Hà, Trợ lý Trưởng Đại diện FAO tại Việt Nam, chia sẻ: "Đề án sản xuất giảm phát thải trong trồng trọt là kết quả của một quá trình dài, khi Việt Nam đã và đang từng bước triển khai nhiều mô hình sản xuất bền vững trong suốt những năm qua. Đây cũng là minh chứng cho xu hướng chuyển đổi số, ứng dụng khoa học - công nghệ song hành với chuyển đổi xanh nền nông nghiệp". 

Ông Đặng Văn Bảo, Chủ tịch Hiệp hội CropLife Việt Nam chia sẻ ba nhóm công nghệ trọng tâm có thể đóng góp trực tiếp cho mục tiêu giảm phát thải. Ông đề xuất lồng ghép các giải pháp bảo vệ thực vật tiên tiến, bao gồm thuốc bảo vệ thực vật sinh học; thiết bị drone phun chính xác và phương thức quản lý dịch hại tổng hợp (IPM).

Ngoài ra, cây trồng công nghệ sinh học, đặc biệt là các giống cây biến đổi gen đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc giảm lượng nguyên liệu canh tác đầu vào như thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, công lao động; hạn chế năng lượng tiêu hao, qua đó khuyến khích canh tác không cày xới, giúp tăng hấp thu carbon trong đất. "Ngoài ra, cây trồng chỉnh sửa gen là hướng đi đầy tiềm năng, cho phép tạo ra giống cây trồng thích nghi cao với biến đổi khí hậu, chịu hạn, chịu mặn, kháng sâu bệnh, nâng cao hiệu quả hấp thu carbon sinh học", ông Bảo chia sẻ. 

Ông Vũ Ngọc Châu, cán bộ cao cấp quản lý dự án nông nghiệp và tài nguyên thiên nhiên - Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho biết, tín chỉ carbon, loại "hàng hóa mới" có thể được tạo ra từ việc giảm phát thải trong sản xuất nông nghiệp. ADB sẵn sàng tham gia mua tín chỉ carbon nếu Việt Nam hình thành được cơ chế giao dịch minh bạch, có tính khả thi và bền vững. 

ADB sắp tới phê duyệt dự án hỗ trợ kỹ thuật về sản xuất lúa gạo cho khu vực này, trong đó Việt Nam được coi là điểm trọng tâm nhờ lợi thế canh tác và cam kết phát thải ròng bằng 0. "Dư địa hợp tác giữa ADB và Đề án trồng trọt giảm phát thải là rất lớn", theo ông Châu.

Tuy nhiên, đại diện ADB cũng lưu ý rằng để thu hút được các tổ chức tài chính quốc tế, Việt Nam cần sớm hoàn thiện cơ sở pháp lý cho thị trường carbon. Khi có khung pháp lý rõ ràng, các đối tác như ADB mới có thể tham gia sâu hơn, không chỉ trong trồng trọt mà cả trong lĩnh vực lâm nghiệp, nơi có tiềm năng lớn về hấp thụ carbon. Từ thực tiễn hợp tác với ngành nông nghiệp, ông Châu cũng đề nghị Bộ NN-MT tiếp tục cải thiện thời gian phê duyệt cơ chế tài chính, góp phần giúp ADB tham gia tích cực hơn vào đề án.

Sớm thành lập Ban chỉ đạo điều hành Đề án

Phát biểu chỉ đạo định hướng tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN-MT Hoàng Trung khẳng định những ý kiến đóng góp sẽ được tiếp thu điều chỉnh, bổ sung để Đề án triển khai trong thực tế, mang lại hiệu quả kinh tế cho ngành nông nghiệp và người dân. Những đóng góp và cam kết đồng hành của các tổ chức quốc tế như FAO, World Bank, IRRI, GIZ, UNDP đóng vai trò quan trọng trong tiến trình chuyển đổi nông nghiệp xanh của Việt Nam.

Về huy động nguồn lực, Bộ NN-MT sẽ có cuộc họp thảo luận với sự tham gia của cơ quan nhà nước, đối tác quốc tế có những dự án đã được phê duyệt và sắp phê duyệt, đặc biệt là nguồn lực xã hội hóa từ doanh nghiệp, hiệp hội cùng chung tay đóng góp bền vững.

Theo Thứ trưởng, quá trình xây dựng hệ thống đo đạc - giám sát giảm phát thải trong quá trình xây dựng Đề án được giao cho đơn vị đầu ngành, chủ trì là các viện nghiên cứu trực thuộc Bộ. Sau khi có quy trình giám sát - đo đạc thì sẽ triển khai mô hình trao đổi tín chỉ và kết nối tham gia thị trường carbon.

Bộ NN-MT chỉ đạo Cục Biến đổi khí hậu, trước 2028 thí điểm trao đổi carbon nội địa, trên cơ sở đó tham gia trao đổi carbon quốc tế. “Cần phải bán được, khơi thông được thị trường nông sản phát thải thấp cho người dân”, Thứ trưởng nói.

Ngoài ra, về các nhóm cây trồng trong đề án sẽ ưu tiên dựa trên tiêu chí: diện tích, tiềm năng giảm phát thải, nhưng không giới hạn mà tập trung vào lợi thế sẵn có, dựa vào kết quả từ 5 nhóm cây được đề xuất trong Đề án.

Thứ trưởng Hoàng Trung khẳng định chủ trương triển khai Đề án: “Rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ sản phẩm, rõ quy mô địa bàn thực hiện”. Theo đó, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật - cơ quan chuyên môn chủ trì Đề án sẽ phải cập nhật chế độ báo cáo chỉ đạo định hướng vào NDC cập nhật 3.0. Ngoài ra, đơn vị sẽ có trách nhiệm làm việc cùng địa phương chọn lựa mô hình chuyển đổi cây trồng. Đặc biệt, Ban chỉ đạo sớm được thành lập sẽ bao quát xuyên suốt, tổ chức sơ kết, tổng kết, đánh giá, tháo gỡ vướng mắc trong các khâu thực hiện. 

Tái khẳng định tham vọng của Đề án, Thứ trưởng Hoàng Trung chia sẻ: Đề án "Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050" không đơn thuần là một chương trình của Bộ, mà là một bản hành động quốc gia, chứng thực của nông nghiệp Việt Nam trước thế giới về trách nhiệm trước biến đổi khí hậu, về con đường phát triển xanh.