Kê còn gọi là tiểu mễ, bạch lương túc, túc cốc, ngạch túc, cốc tử, hàn túc, hoàng túc, khỏa tử. Là nhân của hạt cây kê, thực vật thuộc họ lúa (Poaceae). Còn có một loại kê có tính dẻo cao gọi là hoàng mễ, kê nếp.
Theo đông y, kê bổ trung ích khí, trừ được những chứng phiền khát. Cháo kê thông được tiểu tiện, chữa được chứng phiền khát vì dạ dày nóng quá. Hạt kê có tác dụng hòa trung, bổ thận, khỏe tì vị trừ nhiệt, giải độc, giải khát, lợi tiểu tiện. Chủ yếu dùng cho tì vị hư nhiệt, đau bụng nôn mửa, chống thiếu nước khi tiêu chảy.
Kê vàng giúp tiêu hóa thức ăn là thịt, đỡ mệt mỏi do nhiệt, hòa vị, ngủ ngon. Hạt kê do giàu axit amin và Silic nên giúp các thai phụ ngừa sẩy thai và tình trạng nôn ọe mỗi sáng. Chất Choline trong kê còn có đặc tính ngăn ngừa cả bệnh cứng động mạch.
Nguyên liệu nấu món cháo gà nấu kê
Ngoài ra, kê còn chứa chất Lecithine và Choline tự do, axit glutamic là những chất rất quí để bồi bổ não cho những “sĩ tử mùa thi”, người làm việc lao tâm, dùng nhiều về tinh thần, lý trí... Axit glutamic là một chất làm tăng thêm trí nhớ cho con người.
Cách dùng:
-Uống: Nấu thành canh hoặc đun thành cháo.
-Dùng ngoài da: Nghiền thành bột hoặc quấy thành hồ mà bôi, xoa.
Một số tác dụng của hạt kê:
- Cầm đi lị: Kê để lâu năm đun với nước mà uống.
- Trẻ con bị cam tích, tiêu hóa kém: Kê 100g, một số lát khoai mài vừa đủ, đun thành cháo ăn.
- Bị bỏng nước sôi hoặc bỏng lửa. Hạt kê sao cho biến màu nghiền thành bột hòa với rượu mà đắp vào chỗ bỏng.
- Lao phổi, nhiệt độ thấp, mồ hôi trộm, xương nóng: Kê dẻo, lượng vừa đủ, đun cháo ăn.
- Tì vị hư yếu, tiêu hóa kém, đau bụng nôn mửa: Bột kê 150 - 200 g hòa với nước, viên lại thành viên. Mỗi lần ăn 30 - 50 viên, chưng chín xong cho thêm ít muối, ăn không hoặc ăn với canh.
- Người già thân thể gầy yếu, phụ nữ đẻ thiếu sữa: Kê 30 - 50g đun cháo cho thêm đường đỏ đủ lượng đánh đều, ăn lúc nóng hoặc dùng kê, khoai lang (mỗi thứ 50g), đun thành cháo ăn vào sáng và tối.
- Tiêu hóa kém làm cho mất ngủ: Kê 25g, bán hạ đã chế biến 10g, sắc để uống.
- Miệng khô, dạ dày nóng, tiểu tiện khô: Kê để lâu năm đun thành cháo mà ăn.
Trong nhân gian có món cháo gà nấu kê rất bổ dưỡng với cách nấu như sau: Vo hạt kê và ngâm trong khoảng 1 giờ rồi vớt ra để ráo. Gà làm sạch chặt làm bốn miếng luộc với nước dùng hay nước dừa non.
Khi gà chín vớt ra để ráo và xé thịt gà ra. Sau đó bỏ hạt kê đã ngâm vào nồi nước luộc gà nhớ đun nhỏ lửa và thường xuyên khuấy đều. Khi cháo chín nêm nếm gia vị và múc cháo ra bát, rắc thịt gà xé và thêm hành ngò xắt nhỏ. Dọn kèm tiêu muối hoặc nước mắm nguyên chất, chanh ớt…
