Hành trình xanh giữa đô thị hóa: [Bài 4] Hướng đi bền vững bảo vệ môi trường

Xử lý nghiêm cơ sở gây ô nhiễm

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM, TP.HCM sau sáp nhập có tổng cộng 43 cơ sở thuộc danh sách cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Trong đó có 3 cơ sở nằm trên địa bàn TP.HCM (cũ), 28 cơ sở nằm trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ và 12 cơ sở nằm trên địa bàn tỉnh Bình Dương cũ.

Đến nay, trên địa bàn TP.HCM (cũ) đã xử lý 3/3 cơ sở, đạt tỷ lệ 100%. Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) xử lý được 28/28 cơ sở, hoàn thành khắc phục triệt để ô nhiễm, đạt tỷ lệ 100%. Tỉnh Bình Dương cũ cũng xử lý 12/12 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và hoàn thành khắc phục ô nhiễm triệt để, chấm dứt hoạt động cơ sở gây ô nhiễm, đạt tỷ lệ 100%. Như vậy, trên địa bàn TP.HCM (mới) đến nay đã xử lý triệt để 100% cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo Quyết định số 1788 của Thủ tướng Chính phủ.

Trong giai đoạn 2016-2024, các cơ quan chức năng TP.HCM đã tiến hành kiểm tra 27.873 cơ sở sản xuất, kinh doanh và phát hiện 8.783 cơ sở vi phạm quy định về bảo vệ môi trường. Tổng số tiền xử phạt hành chính trong giai đoạn này lên tới 513 tỷ đồng.

Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM cho biết, số lượng cơ sở được thanh tra, kiểm tra tăng mạnh qua các năm, đặc biệt từ sau năm 2020. Mỗi năm, hàng nghìn cơ sở bị kiểm tra, kéo theo số lượng vi phạm và mức xử phạt cũng tăng đáng kể. Riêng năm 2024 ghi nhận mức cao nhất trong toàn giai đoạn với 6.156 cơ sở được kiểm tra, trong đó có 2.402 cơ sở vi phạm. Tổng số tiền xử phạt trong năm đạt 76 tỷ đồng.

Thời gian qua, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Ban Quản lý các Khu chế xuất và Công nghiệp TP.HCM, lực lượng Cảnh sát môi trường và chính quyền các quận, huyện đã tăng cường kiểm soát các nguồn thải lớn, đặc biệt là những cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm cao. Các vi phạm được phát hiện đều bị xử lý nghiêm, đồng thời buộc doanh nghiệp khắc phục, nâng cấp hệ thống xử lý chất thải để đáp ứng yêu cầu pháp luật.

Định hướng phát triển bền vững

Với mục tiêu nhằm đảm bảo chất lượng môi trường sống, tăng cường kiểm tra, phòng ngừa và ứng phó kịp thời các sự cố môi trường, đặc biệt trong mùa mưa bão năm 2025. Mới đây, UBND TP.HCM đã ban hành Công văn chỉ đạo khẩn trương triển khai một số nội dung trọng tâm về công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn. Chủ tịch UBND thành phố yêu cầu các sở, ban, ngành và UBND các phường, xã, đặc khu tổ chức thực hiện nghiêm các quy chuẩn kỹ thuật môi trường quốc gia đã được ban hành.

Các đơn vị phải chủ động rà soát, cập nhật và thực hiện đầy đủ các quy định liên quan đến quản lý, xử lý chất thải, khí thải, nước thải, bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tế từng địa phương. Đồng thời, phải xây dựng phương án phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường theo hướng dẫn tại Công văn số 280/UBND-ĐT ngày 16/7/2025 của UBND thành phố, nhất là trong bối cảnh thời tiết cực đoan, mưa lớn kéo dài có nguy cơ phát sinh ô nhiễm.

Thành phố giao các đơn vị chức năng tăng cường công tác kiểm tra theo thẩm quyền, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về môi trường. Trọng tâm là các cơ sở có nguy cơ cao gây ô nhiễm đất, không khí, nguồn nước; các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực thu gom, xử lý chất thải rắn, nước thải, khí thải.

Bên cạnh việc xử lý vi phạm, các cơ quan chức năng cần chủ động hỗ trợ các cơ sở gây ô nhiễm thực hiện biện pháp khắc phục, xử lý triệt để nguồn ô nhiễm. TP.HCM đặt mục tiêu hướng tới nền kinh tế xanh – tuần hoàn, trong đó chất thải được giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế, tạo ra các sản phẩm thân thiện với môi trường.

UBND thành phố giao Sở Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu, tham mưu ban hành các quy chuẩn kỹ thuật môi trường địa phương trong trường hợp các quy chuẩn quốc gia chưa đủ để đảm bảo mục tiêu bảo vệ môi trường của thành phố. 

Đồng thời, Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các sở, ngành và địa phương liên quan khẩn trương xây dựng, trình UBND thành phố ban hành Kế hoạch ứng phó sự cố chất thải đến năm 2030, trong đó có nội dung hợp nhất với tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Đây là bước chuẩn bị quan trọng nhằm tạo nền tảng pháp lý và kỹ thuật đồng bộ cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam trong quản lý và bảo vệ môi trường.

Với định hướng phát triển bền vững, TP.HCM đặt mục tiêu vừa phát triển kinh tế, vừa bảo vệ môi trường sống cho người dân. Thành phố sẽ đẩy mạnh chuyển đổi xanh trong các lĩnh vực sản xuất – dịch vụ, khuyến khích doanh nghiệp áp dụng công nghệ sạch, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính.

Các chương trình, kế hoạch hành động sẽ gắn chặt với mục tiêu nâng cao chất lượng không khí, nguồn nước và cảnh quan đô thị, góp phần xây dựng TP.HCM trở thành đô thị xanh, đáng sống.