Hành trình xanh giữa đô thị hóa: [Bài 3] Những 'chiến binh xanh' thầm lặng

Từ hành động nhỏ đến sức lan tỏa lớn

Hàng chục năm qua, bà Thiền sống ở hẻm 629 Nguyễn Đình Chiểu, phường Xuân Hòa (TP.HCM) vẫn duy trì thói quen trồng các thảm cây xanh trước và xung quanh nhà để tạo mảng xanh cho không gian sống và giảm thiểu khói bụi. Mỗi buổi sáng, việc đầu tiên bà làm là tỉ mỉ chăm sóc, tưới tắm cho những khóm cây và nhân giống, trồng thêm nhiều cây mới. 

Ở con hẻm này, nhiều gia đình cũng trồng cây xanh trước nhà nên tạo ra được không gian rất xanh mát. Cũng nhờ việc trồng cây mà các gia đình trở nên thân thiết hơn qua việc cho nhau cây, chỉ nhau kiến thức và kinh nghiệm trồng cây. Đặc biệt, chậu cây được mọi người tận dụng từ các chai nhựa, xô nhựa bỏ đi vừa tiết kiệm chi phí vừa góp phần bảo vệ môi trường.

Còn tại con hẻm nhỏ ở đường Mai Văn Ngọc, phường Phú Nhuận (TP.HCM), ông Phan Văn Chánh (70 tuổi) vẫn ngày ngày miệt mài biến chai nhựa đã qua sử dụng thành những chậu cây xanh đầy màu sắc. Từ những chai nhựa tưởng chừng vứt bỏ, ông tỉ mẩn tạo ra hơn 900 chậu cây phủ kín một đoạn đường dài gần 80 m với nhiều tâm huyết, dồn tâm sức chăm sóc.

Mỗi khi bắt tay vào trồng một cây mới, ông Chánh thường dành trọn nhiều ngày để hoàn thiện. Từ khâu xin hoặc mua chai nhựa (khoảng 3.000 đồng/chai), đến cắt, sơn rồi lựa chọn giống cây phù hợp, tất cả đều do một mình ông kiên trì thực hiện. Từ thú vui trồng vài chậu cây trước nhà, niềm yêu thích ấy dần trở thành đam mê và ông đã truyền nguồn năng lượng tích cực này đến với cộng đồng.

Tại TP.HCM, những ai quan tâm đến môi trường ắt hẳn đều biết nhóm Sài Gòn xanh - nhóm tình nguyện viên gắn với việc vớt rác trên các kênh, rạch. Dù nắng hay mưa, đều đặn 2 ngày/tuần, nhóm bạn trẻ Sài Gòn xanh lại lặn lội tìm đến những con nước bị ô nhiễm, ngập ngụa rác để dọn dẹp, làm mới hình ảnh cho những kênh, rạch.

Thậm chí những ngày cuối năm, nhiệt độ vào sáng sớm tại TP.HCM khá lạnh, nhưng họ vẫn không ngại lội bùn, ngâm mình hàng giờ dưới dòng nước đen kịt, hôi tanh để dọn rác tại những dòng kênh đang “oằn mình” vì rác thải và ô nhiễm ở thành phố. Dù là câu lạc bộ tự phát, thế nhưng quy mô, cách thức tổ chức hoạt động của Sài Gòn xanh lại hết sức bài bản.

Anh Nguyễn Lương Ngọc - Chủ nhiệm CLB Sài Gòn xanh chia sẻ, anh nỗ lực hết mình khi tạo ra một nhóm khởi điểm gồm 5 thành viên để đi dọn dẹp vệ sinh môi trường xung quanh. Sau gần 2 năm thành lập, nhóm đã có hơn 2.000 tình nguyện viên, tổ chức gần 300 hoạt động ra quân, thu gom được hơn 3.000 tấn rác tại các kênh rạch ở TP.HCM.

Suốt 2 năm qua, nhóm Sài Gòn xanh không nhớ hết họ đã dọn dẹp bao nhiêu kênh rạch ở TP.HCM, bởi rác được dọn sạch hôm nay thì ngày mai vẫn xuất hiện trở lại. Thế nhưng, những điều ấy không thể làm nản lòng các bạn trẻ, họ vẫn đam mê theo đuổi ước mơ xanh hóa con kênh này.

Giữ màu xanh trong lòng thành phố

Chia sẻ thêm về hoạt động của Sài Gòn xanh, anh Nguyễn Lương Ngọc cho biết mong muốn của câu lạc bộ không phải là giải quyết phần ngọn của vấn đề rác ở kênh rạch, mà là muốn tạo ra một giá trị bền vững và thay đổi ý thức của tất cả mọi người.

Theo anh Ngọc, đó mới là cách giải quyết triệt để nguồn gốc vấn nạn vứt rác bừa bãi. Hiện nay, Sài Gòn xanh cũng tạo ra rất nhiều dự án như: lắp đặt phao chắn rác, làm những máy thu gom rác và đổ vi sinh xuống những dòng kênh để cải tạo nguồn nước ô nhiễm và giảm được mùi hôi thối của dòng kênh. Đặc biệt, dự án này sẽ ngăn cản được dòng rác chảy ra ngoài biển. Hằng tháng, Sài Gòn xanh ngăn chặn được hàng trăm tấn rác trôi ra sông Sài Gòn và cửa biển.

Từ dữ liệu về lượng rác thu gom được tại các phao chắn rác, đại diện Sài Gòn xanh cho biết lượng rác thải tại các kênh rạch ở TP.HCM đã giảm khoảng 20-30% so với trước đây. Điều đó cho thấy người dân đang có chiều hướng quan tâm hơn tới môi trường, ý thức tốt hơn trong việc quản lý rác thải của hộ gia đình, cá nhân của họ.

Về phía chính quyền, trước yêu cầu cấp bách bảo đảm chất lượng môi trường sống vì sức khỏe cộng đồng, lãnh đạo thành phố luôn xác định: "Bảo vệ môi trường là nhiệm vụ trọng tâm, là nền tảng cho sự phát triển bền vững". Các mục tiêu và giải pháp bảo vệ môi trường đang được chú trọng lồng ghép vào các định hướng quy hoạch của thành phố, gắn với định hướng phát triển của tất cả các ngành, các lĩnh vực. Trong đó có việc phát triển không gian xanh, công trình xanh, giao thông xanh, quản lý chất thải theo hướng kinh tế tuần hoàn, phòng ngừa và kiểm soát ô nhiễm, quản lý nước và nguồn tài nguyên, bảo tồn hệ sinh thái, cảnh quan tự nhiên, cùng với nâng cao nhận thức cộng đồng và doanh nghiệp về bảo vệ môi trường, xây dựng lối sống thân thiện với môi trường. 

Trong Tháng hành động vì môi trường năm nay, TP.HCM phát động triển khai đồng loạt chuỗi các hoạt động bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, hưởng ứng Ngày Môi trường Thế giới (ngày 5/6) với mục tiêu tăng cường sự quan tâm, phối hợp của các cấp chính quyền, các tổ chức đoàn thể, cộng đồng doanh nghiệp và dân cư thành phố đối với công tác bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu hướng đến xây dựng TP.HCM sạch, xanh và thân thiện môi trường. 

Đồng thời, đẩy mạnh phong trào bảo vệ môi trường tại các địa phương, trong các ngành, lĩnh vực; đánh giá, khen thưởng và nhân rộng các mô hình tiêu biểu về bảo vệ môi trường dựa vào cộng đồng tại khu dân cư, trường học, các cơ sở tôn giáo…; vinh danh các gương điển hình, có đóng góp tích cực trong công tác bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu của thành phố.