Quảng Ngãi cần 165 tỷ đồng nâng cấp, sửa chữa hồ đập xuống cấp

Sau 24 năm khai thác, dưới tác động của thiên tai, bão lũ và quá trình vận hành lâu dài, hồ chứa nước Phượng Hoàng (xã Đông Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) đã hư hỏng nghiêm trọng. Công trình này từng là “nguồn sống” của hàng trăm hộ dân khi cung cấp nước tưới cho hơn 60 ha đất sản xuất nông nghiệp, nhưng hiện nay, nhiều hạng mục đã xuống cấp nặng nề, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cao trong mùa mưa bão.

Các dấu hiệu hư hỏng hiện rõ trên thân và đập hạ lưu như nhiều vùng bị thấm nước, tràn xả lũ và kênh dẫn hạ lưu bị xói lở, sụt gãy; kè đá bong tróc, mất liên kết. Trong những ngày mưa lớn, nước rò rỉ qua thân đập khiến người dân hết sức bất an.

“Nước dâng cao chừng quá nửa hồ là những lỗ rò ở thân đập nước tuôn xối xả, bà con ở hạ lưu vô cùng lo lắng”, ông Võ Văn Dân (thôn Nhơn Hòa 2, xã Đông Sơn) chia sẻ.

Theo ông Dân, đập hồ Phượng Hoàng từng vỡ một lần vào những năm 1990, sau đó được xây dựng lại năm 2001. Tuy nhiên, trải qua hơn hai thập kỷ, tác động của mưa lũ, dòng chảy xói mòn và thiếu nguồn lực duy tu, bảo dưỡng đã khiến công trình tiếp tục hư hỏng.

“Mỗi khi nghe tin áp thấp hay mưa lớn, chúng tôi lo lắm. Mong chính quyền các cấp sớm có giải pháp sửa chữa để đảm bảo an toàn cho nhân dân”, ông Dân nói.

Phó Chủ tịch UBND xã Đông Sơn Nguyễn Minh Tuấn cho biết, địa phương có nhiều hồ, đập được xây dựng cách đây hơn 30 - 40 năm, hiện phần lớn đã xuống cấp. Trong số đó, hồ Phượng Hoàng là công trình hư hỏng nghiêm trọng nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và sản xuất của người dân. Tuy nhiên, việc sửa chữa đòi hỏi kinh phí lớn, vượt khả năng ngân sách xã, nên địa phương đã đề nghị huyện và tỉnh hỗ trợ nguồn vốn đầu tư khẩn cấp.

“Để đảm bảo an toàn trong mùa mưa lũ năm nay, xã đã chỉ đạo lực lượng xung kích phối hợp các trưởng thôn rà soát, lập danh sách những hộ dân ở khu vực hạ lưu có nguy cơ bị ảnh hưởng trực tiếp. Khi thời tiết diễn biến phức tạp hoặc mưa lớn kéo dài, chúng tôi sẽ tổ chức di dời người dân đến nơi an toàn, tránh sự cố đáng tiếc có thể xảy ra”, ông Tuấn thông tin thêm.

Không chỉ riêng Đông Sơn, tại khu vực phía Đông tỉnh Quảng Ngãi, nhiều hồ chứa khác cũng đang trong tình trạng tương tự. Trong đó, hồ chứa Nam Bình Hạ (xã Bình Sơn) được đánh giá là điểm nguy cơ cao. Công trình này được xây dựng từ năm 1979, với kết cấu đập đất và dung tích thiết kế khoảng 30.000 m³, phục vụ tưới tiêu cho hơn 70 ha lúa và hoa màu của hàng trăm hộ nông dân.

Do nằm trong địa hình đồi núi dốc, chịu ảnh hưởng của quá trình bồi lấp tự nhiên và xói mòn, dung tích hữu ích của hồ bị thu hẹp đáng kể. Tại thân đập xuất hiện nhiều điểm thấm nước, nứt, gãy, xói lở; cửa cống bị hoen rỉ, hư hỏng, không thể vận hành bình thường.

“Tôi có 5 sào lúa ở cánh đồng thôn Nam Bình, trông chờ vào hồ này, nhất là vụ hè thu. Nhưng mấy năm nay hồ bị bồi lấp, mùa khô thì khan nước, còn mùa mưa thì nước tràn hồ, ngập cả cánh đồng”, ông Phạm Trung Cương (thôn Nam Bình 1, xã Bình Sơn) bày tỏ.

Theo Trưởng phòng Kinh tế xã Bình Sơn Võ Quốc Nam, địa phương hiện có 8 hồ đập lớn nhỏ, trong đó nhiều công trình đã hư hỏng hoặc bị bồi lấp nặng, gây khó khăn cho việc tích nước tưới trong mùa khô và đe dọa an toàn trong mùa mưa lũ. “Xã đã thành lập đoàn kiểm tra toàn bộ hồ đập trên địa bàn, phân loại theo mức độ hư hỏng, đồng thời xây dựng phương án ứng phó cụ thể đối với các khu vực hạ lưu dân cư. Khi có tình huống bất thường xảy ra, lực lượng tại chỗ sẽ chủ động di dời người dân đến những nơi an toàn nhất”, ông Nam cho biết.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ngãi, hiện toàn tỉnh còn 12 hồ, đập xuống cấp nghiêm trọng cần được sửa chữa, nâng cấp. Nhiều công trình được xây dựng từ những năm 1970-1980, chưa từng được đầu tư lớn để cải tạo. Trước mùa mưa bão năm nay, Sở đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn kiểm tra tổng thể, đánh giá mức độ hư hại, phân loại theo nhóm rủi ro, đồng thời khẩn trương triển khai biện pháp gia cố, điều tiết nước hợp lý, đảm bảo an toàn công trình và khu dân cư hạ lưu.

Sở cũng đã tham mưu UBND tỉnh Quảng Ngãi kiến nghị Trung ương hỗ trợ kinh phí để thực hiện chương trình nâng cấp, sửa chữa các hồ đập xuống cấp - đặc biệt là các hồ chứa xung yếu, có nguy cơ mất an toàn cao trong vùng dân cư tập trung. Tổng nhu cầu kinh phí cho các hạng mục này ước khoảng 165 tỷ đồng.