Hải Phòng tìm cách phát huy các 'mỏ vàng' nông nghiệp

“Điểm nghẽn” chế biến sâu

Nằm ở vị trí cửa ngõ ra biển của toàn miền Bắc, trong tam giác phát triển kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, Hải Phòng có lợi thế chiến lược không phải địa phương nào cũng có được. Về tài nguyên, địa phương này được ưu đãi với quỹ đất nông nghiệp dồi dào gần 72.000 ha, bao gồm 41.834 ha đất trồng trọt, chăn nuôi và hơn 21.000 ha đất lâm nghiệp.

Đặc biệt, với đường bờ biển dài trên 125km và vùng biển rộng lớn khoảng 4.000 km2, thành phố sở hữu ba ngư trường lớn là Bạch Long Vĩ, Long Châu và Cát Bà.

Với tổng trữ lượng cá vùng vịnh Bắc Bộ ước tính 681.166 tấn, khả năng khai thác có thể lên tới 270.000 tấn/năm, là cơ sở để phát triển mạnh mẽ ngành khai thác và nuôi trồng thủy sản, cùng các dịch vụ hậu cần nghề cá đa dạng. Những con số “biết nói” về sản xuất nông nghiệp năm 2024 của Hải Phòng đã phần nào khẳng định tiềm năng này.

Cụ thể, giá trị sản xuất toàn ngành đạt trên 15.300 tỷ đồng, trong đó thủy sản và chăn nuôi là hai trụ cột chính với giá trị lần lượt là 5.495 tỷ đồng và 5.290 tỷ đồng; sản lượng thủy sản đạt 185.000 tấn, đàn gia cầm lên tới 8,56 triệu con, sản lượng thịt hơi đạt trên 101.000 tấn.

Đây là nguồn nguyên liệu tại chỗ phong phú, là nền tảng vững chắc cho ngành công nghiệp chế biến. Tuy vậy, trên thực tế những tiềm năng và lợi thế hiếm có này đến thời điểm hiện tại chưa được tận dụng tối đa để phát triển tương xứng. Nhìn thẳng vào sự thật, trong những cuộc làm việc với các địa phương, đại diện các đơn vị trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng vẫn luôn nhìn nhận “điểm nghẽn” lớn trong phát triển nông nghiệp của Hải Phòng là tỷ lệ chế biến sâu còn rất thấp. Dù là một trung tâm công nghiệp, nhưng công nghiệp chế biến nông sản tại đây vẫn chưa tương xứng với tiềm năng.

Theo thống kê của Phòng Phát triển nông thôn (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng), trên địa bàn thành phố có tới 177 cơ sở chế biến có đăng ký, nhưng hơn 70% là quy mô hộ gia đình, công nghệ đơn giản, thiết bị lạc hậu. Tỷ lệ chế biến sâu chỉ đạt khoảng 30%, còn lại chủ yếu là xuất khẩu thô hoặc sơ chế, làm giảm giá trị gia tăng của sản phẩm. Do đó, gây tổn thất lớn về số lượng và chất lượng, sức cạnh tranh của các sản phẩm này trên thị trường yếu.

“Chúng ta đang có nhiều khoảng trống như công nghệ chế biến sâu, dịch vụ logistics nông nghiệp chuyên nghiệp và thiếu các doanh nghiệp 'đầu đàn' có khả năng dẫn dắt chuỗi giá trị. Đây không chỉ là thách thức, mà chính là lời mời gọi hấp dẫn nhất dành cho các nhà đầu tư có tầm nhìn, những người muốn cùng chúng tôi khai phá và biến những tiềm năng này thành lợi nhuận bền vững”, ông Nguyễn Văn Hoãn – Phó trưởng Phòng Phát triển nông thôn (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng) cho hay.

Tiềm năng lớn đang chờ doanh nghiệp khai phá

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng, hiện nay phần lớn các cơ sở chế biến trên địa bàn thành phố có quy mô nhỏ, hộ gia đình, dẫn đến quy trình sản xuất đơn giản, thiết bị thiếu thốn. Điều này không chỉ làm giảm năng suất mà còn gây tổn thất lớn sau thu hoạch. Bên cạnh đó, tỷ lệ chế biến sâu cũng thấp, chỉ khoảng 30%.

Thứ hai, đó là nút thắt về hạ tầng và logistics, mặc dù là thành phố cảng, nhưng hệ thống logistics phục vụ riêng cho nông nghiệp mới ở giai đoạn đầu, chi phí còn cao, làm giảm sức cạnh tranh của sản phẩm ngay từ “sân nhà”. Và thứ ba, đó là nút thắt về nội lực của doanh nghiệp, cơ bản vẫn là quy mô nhỏ dẫn đến thiếu vốn, thiếu vốn lại không thể đầu tư cho bao bì, mẫu mã, chất lượng, và cuối cùng là sức cạnh tranh yếu.

Nhận thức rõ những thách thức và cơ hội, Hải Phòng đang tích cực triển khai nhiều cơ chế, chính sách để thu hút đầu tư vào nông nghiệp. Nghị quyết số 15/2021/NQ-HĐND là một minh chứng rõ nét cho quyết tâm này. Theo đó, thành phố hỗ trợ 100% lãi suất vốn vay ngân hàng để thực hiện các dự án đầu tư sản xuất, chế biến; hỗ trợ kinh phí xây dựng chứng nhận VietGAP, hữu cơ; hỗ trợ tem truy xuất nguồn gốc; và đặc biệt là chính sách hỗ trợ chênh lệch lãi suất vay thương mại cho các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.

Sau khi thành lập Sở Nông nghiệp và Môi trường trên cơ sở hợp nhất hai sở, bộ máy quản lý Nhà nước của Hải Phòng đang được tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn. Các phòng ban chuyên môn như Phòng Phát triển nông thôn, Chi cục Thủy sản, chăn nuôi và Thú y, Chi cục Trồng trọt và Kiểm lâm,... đang nỗ lực cải cách hành chính, tạo môi trường đầu tư thông thoáng, minh bạch, sẵn sàng đồng hành, hỗ trợ các nhà đầu tư từ khâu khảo sát, lập dự án đến triển khai và vận hành.

Để đưa nông sản Hải Phòng vươn ra “biển lớn”, một chiến lược "kiềng bốn chân" đồng bộ và quyết liệt đang được định hình, nhằm kiến tạo một hệ sinh thái nông nghiệp hiện đại và bền vững. Trọng tâm của chiến lược này là tạo ra một “cú hích kép”, vừa thu hút đầu tư có chọn lọc vào các lĩnh vực then chốt là chế biến sâu và logistics, vừa kiến tạo các chuỗi giá trị bền vững theo mô hình liên kết "4 nhà".

Việc mời gọi các doanh nghiệp lớn với tiềm lực tài chính và công nghệ phải đi đôi với việc củng cố nội lực, đảm bảo các chuỗi liên kết vận hành hiệu quả, tạo ra sản phẩm chất lượng. Để hệ sinh thái này vận hành trơn tru, bài toán nâng cao năng lực cho các chủ thể sản xuất và phát triển thị trường phải được giải quyết song hành. Các chương trình tập huấn, đào tạo về quản trị, marketing cần được đẩy mạnh, giúp các hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa đủ sức lớn.

Bên cạnh đó, công tác xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu phải đi vào chiều sâu, đặc biệt là giải quyết bài toán đầu ra cho sản phẩm OCOP trong giai đoạn “hậu công nhận”, hỗ trợ các chủ thể từ khâu thiết kế bao bì đến chinh phục các kênh phân phối hiện đại như sàn thương mại điện tử. Bốn giải pháp này có mối quan hệ hữu cơ, tương hỗ lẫn nhau, hứa hẹn sẽ tạo ra động lực tăng trưởng mạnh mẽ cho nông nghiệp thành phố trong giai đoạn tới, nhất là sau khi sáp nhập với tỉnh Hải Dương.

Có thể nói, nông nghiệp Hải Phòng đang đứng trước một vận hội mới. Với những lợi thế sẵn có, cùng với quyết tâm chính trị mạnh mẽ và những chính sách hỗ trợ thiết thực, thành phố Cảng đang mở cửa chờ các nhà đầu tư tâm huyết cùng chung sức xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững, xứng tầm với vị thế của một trong những đầu tàu kinh tế của cả nước. Đây không chỉ là cơ hội làm giàu cho doanh nghiệp mà còn là con đường để nâng cao đời sống cho người nông dân và phát triển kinh tế - xã hội địa phương một cách toàn diện, bền vững.

"Những điểm yếu hiện tại về chế biến trong lĩnh vực nông nghiệp ở Hải Phòng là những khoảng trống mà các doanh nghiệp có tiềm lực về tài chính, công nghệ và thị trường có thể lấp đầy. Việc đầu tư vào các nhà máy chế biến hiện đại, áp dụng công nghệ bảo quản tiên tiến, xây dựng các chuỗi cung ứng lạnh và hệ thống logistics chuyên nghiệp sẽ không chỉ giải quyết bài toán tổn thất sau thu hoạch mà còn nâng cao giá trị và sức cạnh tranh cho nông sản Hải Phòng", ông Phạm Văn Quyên - Giám đốc HTX Nông lâm thủy sản Nam Việt chia sẻ.