Đồng Nai: Đổi nếp nghĩ, đẩy lùi tảo hôn thúc đẩy giảm nghèo đa chiều

Một trong những hoạt động hiệu quả giúp đồng bào thiểu số ở Đồng Nai nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần là thông tin tuyên truyền đẩy lùi nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết.

“Nhờ cách làm gần dân, linh hoạt, cùng với sự tham gia của đội ngũ già làng, người có uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số (DTTS), sau 10 năm triển khai Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết trong vùng đồng bào DTTS”, Đồng Nai ghi nhận những chuyển biến tích cực cả về nhận thức lẫn hành vi trong cộng đồng. Mục tiêu trong giai đoạn 2025-2030 của tỉnh Đồng Nai là xóa bỏ hoàn toàn nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết trên địa bàn”, ông Điểu Nen, Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Đồng Nai, chia sẻ với phóng viên.

Đồng Nai đã có những giải pháp gì để đề án đạt kết quả tốt như hiện nay?

Chúng tôi xác định muốn người dân thay đổi nhận thức phải bắt đầu từ những phương thức gần gũi, dễ tiếp cận. Vì vậy, tỉnh chú trọng phương châm "gần dân, nói đi đôi với làm", tận dụng vai trò của người có uy tín, già làng, chức sắc tôn giáo, trưởng ấp làm tuyên truyền viên, bởi tiếng nói của họ có sức thuyết phục lớn trong cộng đồng. 

Các hình thức truyền thông ngày càng linh hoạt, từ hội nghị, phát thanh lưu động, đến sân khấu hóa, hội thi, mạng xã hội. Trong 10 năm, tỉnh đã phát hành hơn 171.000 tài liệu tuyên truyền, tổ chức 19.569 buổi phổ biến pháp luật với gần 1,9 triệu lượt người tham dự. Nội dung tuyên truyền bằng ngôn ngữ, hình ảnh phù hợp với từng dân tộc giúp thông tin được tiếp nhận tự nhiên và hiệu quả. Nhờ đó, thông điệp “Không tảo hôn, không hôn nhân cận huyết thống” thực sự đi vào đời sống, trở thành nếp nghĩ và hành động của cộng đồng.

Nhờ vậy, nhận thức, hành vi tuân thủ pháp luật của đồng bào đã có những chuyển biến tích cực. Nhiều hộ gia đình, già làng, người có uy tín đã trở thành lực lượng tuyên truyền nòng cốt, tích cực vận động gia đình, người thân, hàng xóm, chấp hành tốt các quy định pháp luật về hôn nhân gia đình, bình đẳng giới.

Trong quá trình thực hiện, Sở Dân tộc và Tôn giáo đã phối hợp với các sở, ban, ngành và đoàn thể triển khai lồng ghép Đề án với các chương trình, đề án khác trên địa bàn tỉnh như: mô hình “Địa chỉ tin cậy – nhà tạm lánh”, “Ấp, khu phố an toàn cho phụ nữ và trẻ em”, hay “Câu lạc bộ phòng chống bạo lực gia đình”, “Gia đình 5 không, 3 sạch”... 

Hiện toàn tỉnh đang duy trì 581 địa chỉ tin cậy tại cộng đồng, 86 tổ tư vấn pháp luật với hơn 1.700 thành viên, 122 câu lạc bộ phòng, chống bạo lực gia đình với 1.548 người tham gia, cùng hơn 2.000 tổ, câu lạc bộ phụ nữ hoạt động thường xuyên. Các mô hình, câu lạc bộ này đã góp phần quan trọng trong việc phát hiện, can thiệp sớm, tư vấn và hỗ trợ pháp lý cho người dân, giúp giảm thiểu các vụ việc tảo hôn, đồng thời củng cố niềm tin của đồng bào dân tộc thiểu số vào pháp luật và chính quyền địa phương.

Đồng Nai có những giải pháp nào nâng cao vai trò người phụ nữ và thanh niên vùng DTTS, góp phần ngăn chặn tảo hôn? 

Muốn phòng ngừa tảo hôn bền vững phải nâng cao đời sống, mở rộng cơ hội học tập và việc làm cho phụ nữ, thanh niên DTTS. Vì vậy, Đề án được triển khai gắn liền với 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, đặc biệt là Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Sở Dân tộc và Tôn giáo phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ, hàng năm tổ chức đối thoại cho phụ nữ DTTS; phối hợp với các sở, ban, ngành tăng cường tuyên truyền kỹ năng sống, chăm sóc sức khỏe sinh sản, kiến thức về bình đẳng giới cho phụ nữ và thanh niên DTTS. Bên cạnh đó, nhân rộng các mô hình thay đổi “nếp nghĩ, cách làm” nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ, nhân rộng mô hình tiết kiệm và tín dụng tự quản, cải thiện sinh kế, nâng cao thu nhập cho phụ nữ. Khi phụ nữ có kiến thức, có việc làm và vị thế trong gia đình, họ sẽ tự chủ hơn, từ đó hạn chế tảo hôn và hôn nhân cận huyết một cách tự nhiên, bền vững.

Trong thời gian tới, Sở Dân tộc và Tôn giáo có kế hoạch gì để duy trì và nhân rộng kết quả Đề án?

Đây là nhiệm vụ chính trị, phải có sự vào cuộc của các ngành, các cấp và toàn xã hội. Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bình đẳng giới cho đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh.

Việc triển khai thực hiện phải có sự phân công phân cấp rõ ràng, rõ địa chỉ và có kết quả cụ thể để đánh giá hiệu quả thực hiện. Các cấp, các ngành tiếp tục duy trì và nhân rộng các mô hình hiệu quả, nhất là các mô hình can thiệp cộng đồng, tổ tư vấn pháp luật và câu lạc bộ phòng chống bạo lực gia đình.

Tỉnh cũng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong truyền thông, tuyên truyền pháp luật, duy trì và mở rộng mạng lưới tuyên truyền viên là những người có uy tín, cán bộ phụ nữ làm công tác dân tộc, tôn giáo và cán bộ đoàn thanh niên là người DTTS, tích hợp nội dung tuyên truyền về hôn nhân, bình đẳng giới vào các nền tảng mạng xã hội, hệ thống giáo dục, và sinh hoạt tôn giáo. Đồng thời, nâng cao trình độ, chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ công tác dân tộc, bình đẳng giới cho đội ngũ cán bộ cơ sở, nhất là đội ngũ làm công tác dân tộc và tôn giáo cấp xã, thôn, ấp.

Xin cảm ơn ông!

Cộng đồng DTTS trên toàn tỉnh Đồng Nai hiện có gần 421.000 người. Trong đó có 98 già làng tiêu biểu và 483 người có uy tín. Tỉnh Đồng Nai hiện có 49 xã, 95 thôn, ấp thuộc vùng DTTS và miền núi; 3 xã đặc biệt khó khăn, 46 thôn đặc biệt khó khăn.