Đậu xanh 12ĐX02 – ‘hoa khôi’ trên vùng đất bạc màu

Tại xã Đức Minh, tỉnh Hà Tĩnh, Trung tâm khuyến nông Quốc gia vừa tổ chức tọa đàm "Giải pháp phát triển giống đậu xanh 12ĐX02 tại các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên". Tọa đàm có sự tham gia của đông đảo đại biểu từ các sở nông nghiệp và môi trường, viện nghiên cứu, hợp tác xã và nông dân tham dự. Tọa đàm không chỉ đánh giá kết quả triển khai mà còn đề xuất các giải pháp nhân rộng, góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân và thúc đẩy sản xuất bền vững.

Giống đậu xanh 12ĐX02 được chọn lọc từ nguồn nhập nội năm 2012 bởi các nhà khoa học của Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam). Giống đậu xanh này có thời gian sinh trưởng ngắn (70 - 75 ngày), chiều cao cây 55 - 65 cm, thân mập và khả năng chống đổ tốt, phù hợp với nhiều chất đất, thậm chí là đất bạc màu, chịu hạn và kháng bệnh đốm nâu, phấn trắng. Hạt đậu xanh bóng, chín tập trung, đây là những ưu điểm vượt trội so với giống đối chứng và một số giống đậu xanh nông dân Hà Tĩnh đang canh tác.

Cách đây hơn 3 tháng, hàng chục hộ dân xã Đức Minh được Trung tâm Khuyến nông Quốc gia hỗ trợ giống, một phần phân bón, tập huấn kỹ thuật từ gieo trỉa, chăm sóc đến phòng trừ sâu bệnh để thâm canh 15 ha đậu xanh 12ĐX02.

Theo ông Nguyễn Hữu Đức, Trưởng thôn Tân An (xã Đức Minh), giống đậu xanh 12ĐX02 khắc phục được các điểm yếu như dễ bị bệnh đốm vằn, không ra hoa, không đậu quả mà các giống đậu xanh khác thường gặp, đặc biệt là năng suất cao, giá bán ổn định nên hiệu quả kinh tế tốt.

“Năm nay giai đoạn gieo trỉa gặp mưa lớn rồi nắng nóng bất thường nên đậu hư hỏng nhiều, nếu thời tiết thuận lợi, chắc chắn kết quả thu hoạch còn tốt hơn. Năm 2026, chúng tôi sẽ mở rộng diện tích trồng giống đậu này lên khoảng 20 ha, 5 ha đất màu còn lại của thôn sẽ dành sản xuất cây trồng khác để phục vụ cuộc sống”, ông Đức nói.

Ông Nguyễn Văn Thu (54 tuổi), cùng trú thôn Tân An vừa hái những quả đậu chín, xếp sít hạt vừa tấm tắc khen: “Hơn 25 năm trồng đậu xanh bây giờ tôi mới thấy một giống đậu tiềm năng như 12ĐX02. Nhà tôi trồng 400 m2 mà nay đã thu gần 80 kg hạt, cao hơn 20 kg so với giống đậu cũ. Quan trọng là hạt đậu to, bóng nên rất dễ bán”.

Số liệu theo dõi, đánh giá của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho thấy, năng suất trung bình của giống đậu xanh 12ĐX02 có thể đạt 1,8 - 2,2 tấn/ha, cao hơn hẳn các giống truyền thống. Riêng tại Hà Tĩnh, vụ sản xuất năm nay ước đạt 1,5 tấn/ha, hiệu quả kinh tế tăng hơn 20% so với sản xuất ngoài mô hình.

“Tại các tỉnh Bắc Trung Bộ như Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị – những vùng trọng điểm trồng đậu xanh, giống này đã được khảo nghiệm thành công trên đất thiếu nước như bãi bồi ven sông hay ruộng vàn cao. Đây là giống có khả năng thích ứng cao với điều kiện sinh thái miền Trung và Tây Nguyên, nơi hạn hán thường xuyên xảy ra”, ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia thông tin.

Theo ông Thanh, việc đưa giống đậu xanh 12ĐX02 vào sản xuất không chỉ là giải pháp ngắn hạn nhằm nâng cao năng suất mà còn là chiến lược lâu dài nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu.

“Đây là giống mới, sinh trưởng khỏe, ít sâu bệnh, thời gian thu hoạch ngắn và tập trung nên giảm đáng kể chi phí lao động. Chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ với các địa phương để chuyển giao kỹ thuật, cung ứng giống đảm bảo chất lượng, đồng thời kết nối doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm, giúp bà con yên tâm sản xuất, tránh tình trạng bị thương lái ép giá”, ông Thanh nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Thanh Hải, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh đánh giá: Giống đậu xanh 12ĐX02 là giống nông dân Hà Tĩnh đang mong muốn. Nhiều năm nay, vụ hè nông dân Hà Tĩnh nhiều nơi thường không sản xuất được lúa do hạn hán, hoặc có làm nhưng năng suất thấp, bây giờ tìm được giống đậu xanh có chất lượng cao, năng suất tốt để sản xuất trong vụ hè thu, tôi tin giá trị kinh tế trên đơn vị diện tích tăng lên, đạt 120 triệu đồng/ha sẽ sớm đạt được.

Hiện Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh đang giao Trung tâm Khuyến nông tỉnh rà soát các địa phương, các vùng lâu nay có truyền thống sản xuất đậu vụ hè thu để khuyến khích đưa ngay giống đậu xanh 12ĐX02 vào canh tác tập trung, thâm canh nhằm tăng thu nhập cho nông dân.