Đại Lộc (Đà Nẵng): Sạt lở gia tăng, đất sản xuất bị sông ‘nuốt chửng’

Sạt lở bất thường

Những ngày đầu tháng 8, dọc các đoạn sông Vu Gia và Quảng Huế chảy qua xã Đại Lộc (TP. Đà Nẵng), bờ đất vốn xanh rợp vườn cây ăn trái và hoa màu nay nham nhở vết xói, từng mảng đất sụp xuống dòng nước đục ngầu. Tiếng sóng vỗ bờ nghe dồn dập, như nhắc nhở người dân về một mùa mưa lũ đang đến gần, trong khi nhiều đoạn bờ sông vẫn chưa được gia cố.

Ông Bùi Quốc Ân, thôn Phú Mỹ, kể lại giọng đầy tiếc nuối: Từ năm 2015, gia đình ông gắn bó với mô hình kinh tế vườn ven sông, trồng mít, ổi, dừa, bưởi... để vừa bán trái, vừa kết hợp du lịch sinh thái. Thế nhưng, chỉ sau vài năm, phần lớn diện tích đã bị nước cuốn trôi.

“Trước đây tôi có khoảng 2 hecta đất vườn, giờ chỉ còn hơn 1 hecta. Trung bình mỗi năm sông lở sâu vào 3–4 m trên đoạn dài 300 m bờ, cuốn mất 3–4 sào đất. Cây đang kỳ thu hoạch mà lũ về là mất trắng, ăn sạch cả vườn", ông Ân nói, mắt không rời khúc sông đang gặm dần vào đất.

Không chỉ vườn cây, khu nhà chòi du lịch của gia đình ông Ân cũng bị nước cuốn phăng. Những gì còn lại chỉ là cảnh tượng xiêu vẹo, hoang tàn và đổ nát giữa dòng nước.

Tương tự tại bờ sông Quảng Huế thuộc xã Đại Lộc, ông Trương Văn Ba thuê 10 sào đất ven sông để trồng rau muống, mồng tơi, rau dền, xen canh dưa để tăng thu nhập. Vậy mà trận mưa lớn trái mùa hồi cuối tháng 7 vừa qua đã khiến 5 sào dưa đang chờ thu hoạch cùng toàn bộ bạt che, vật dụng bị cuốn sạch, thiệt hại khoảng 20 triệu đồng. “Làm nông ven sông thì biết rủi ro, nhưng sạt lở kiểu này thì khó gượng dậy", ông Ba thở dài.

Cách đó không xa, lão nông Phạm Ngọc Dân, đứng bên mép bờ sông Quảng Huế giờ đã biến thành vách dựng đứng, lởm chởm từng mảng đất mới sụp xuống. Ông Dân cho biết, gia đình canh tác khoảng 1.000 m² đất trồng rau, giờ mất một nửa. “Sắp vào mùa mưa lũ, với đà sạt lở này, bãi bồi có thể biến mất. Đất mất là mất luôn kế sinh nhai", ông Dân trăn trở.

Theo ông Dân, ngoài mưa lớn và lũ, việc khai thác cát, thay đổi dòng chảy cũng khiến bờ sông bị bào mòn nhanh hơn. “Chúng tôi sống nhờ đất, chỉ mong có giải pháp giữ bờ để bám đất, bám nghề”, ông nói.

Cấp thiết xây kè, giữ đất

Ông Nguyễn Hữu Tín, Trưởng thôn Quảng Huế, xã Đại Lộc cho biết, đợt mưa lũ tháng 7/2025 gây xói lở nghiêm trọng chưa từng có. Nhiều hộ mất trắng đất canh tác vốn nguồn sống chính bao năm nay. Nghiêm trọng hơn, tình trạng sạt lở đang uy hiếp mố cầu Quảng Huế  - tuyến giao thông huyết mạch nối các thôn xóm và khu dân cư đuôi làng Phú Phước.

“Với đà lở này, chỉ mùa mưa tới, không chỉ đất, hoa màu bị trôi sông mà cả đuôi làng Phước Yên, cả mố cầu Quảng Huế cũng sẽ khó giữ được. Mong nhà nước sớm có phương án kè khẩn cấp để giữ đất, giữ làng, giữ mố cầu, bảo vệ cây cầu Quảng Huế", ông Tín nói. 

Theo ghi nhận của chính quyền xã Đại Lộc, sau những đợt mưa lũ đã xuất hiện 3 điểm sạt lở nghiêm trọng dọc các con sông trên địa bàn, kéo dài hơn 3 km. Thôn Phú Mỹ là nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất, mỗi năm mất từ 5–6 m đất bờ sông, kéo theo hàng loạt cây ăn trái và cả những khu vườn du lịch sinh thái bị cuốn trôi.

Ngoài ra, tình trạng sạt lở cũng hoành hành tại sông Quảng Huế và thôn Dương Thuận, ảnh hưởng lớn đến hoa màu. Thậm chí, một số làng đã buộc phải di dời để đảm bảo an toàn. Nguyên nhân được xác định là do biến đổi khí hậu khiến thời tiết ngày càng thất thường, mưa lớn kéo dài, cộng với lũ quét từ thượng nguồn.

Ông Lê Đỗ Tấn Khương, Chủ tịch UBND xã Đại Lộc nhìn nhận, mưa bão và biến đổi khí hậu khiến sạt lở ngày càng khó kiểm soát. Các khu dân cư nông thôn, nơi người dân sinh sống và sản xuất sát bờ sông, đang chịu ảnh hưởng lớn.

Địa phương đã rà soát các điểm sạt lở và tổng hợp báo cáo UBND thành phố nhằm tổ chức cắm biển cảnh báo, giăng dây cảnh báo nguy hiểm và cấm người dân qua lại khu vực có nguy có sạt lở sông; vận động người dân tự khắc phục ảnh hưởng do sạt lở đất; chủ động phương án ứng phó tại các khu vực có nguy cơ sạt lở.

Đồng thời đề nghị thành phố hỗ trợ kinh phí giúp địa phương khắc phục thiệt hại một số cánh đồng đảm bảo thoát nước sau mưa bão. Với các đoạn sạt lở nghiêm trọng ven sông Vu Gia, Thu Bồn, chính quyền mong muốn sớm được bố trí vốn để xây dựng tuyến kè, bảo vệ tính mạng, tài sản và đất sản xuất của người dân – cũng là bảo vệ chính sự sống còn của những làng quê ven sông.