Hỗ trợ địa phương triển khai thực tế
Trong ba năm qua, Cục Biến đổi khí hậu đã phối hợp với Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), Viện Tăng trưởng xanh toàn cầu (GGGI) và các đối tác triển khai Chương trình hợp tác về làm mát đô thị bền vững tại Việt Nam. Chương trình đã hỗ trợ TP Cần Thơ và Tam Kỳ (Đà Nẵng) xây dựng Kế hoạch hành động làm mát đô thị (UCAP), đồng thời thực hiện đánh giá nhanh mức độ sẵn sàng đầu tư cho làm mát bền vững tại Đồng Hới (Quảng Trị).
Theo ông Lê Ngọc Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, thông qua hợp tác quốc tế, Việt Nam đang thoàn thiện cơ chế, chính sách, đồng thời giúp các địa phương lồng ghép nội dung làm mát ngay từ khâu quy hoạch, thiết kế đô thị. Việc tăng cường các giải pháp làm mát thụ động như che nắng, thông gió tự nhiên, cây xanh… không chỉ góp phần giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị, bảo vệ sức khỏe người dân, mà còn giúp giảm nhu cầu sử dụng điện và gián tiếp cắt giảm phát thải khí nhà kính.
Quy hoạch hạ tầng đô thị xanh cần gắn với giảm tiêu thụ năng lượng trong khi vẫn đảm bảo nhu cầu làm mát đô thị. Ảnh: Khánh Ly.
Tại TP. Cần Thơ, kết quả mô phỏng cho thấy khu vực trung tâm thương mại và văn phòng có tải làm mát cao nhất; các công trình nằm trong “điểm nóng đô thị” có nhu cầu năng lượng làm mát cao hơn hẳn so với khu vực khác. Đáng chú ý, môi trường bên ngoài có thể chiếm hơn 20% tải làm mát của công trình, vì vậy, các yếu tố vi khí hậu như nhiệt độ, độ ẩm, tốc độ gió cần được tính toán kỹ ngay từ khâu thiết kế kiến trúc.
Bà Nguyễn Thị Thùy Nhi, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ cho biết, thành phố đã và đang lồng ghép nội dung làm mát bền vững vào các chương trình, quy hoạch phát triển đô thị. Thời gian tới, khi triển khai xây dựng trung tâm hành chính mới sau khi sáp nhập Cần Thơ, Sóc Trăng và Hậu Giang, thành phố mong muốn đưa các tiêu chí làm mát bền vững vào ngay từ giai đoạn quy hoạch, coi đây là một dự án thí điểm về giảm nhu cầu năng lượng, tăng cây xanh, cải thiện vi khí hậu và chất lượng môi trường làm việc.
Đô thị - đầu mối giảm phát thải từ hoạt động làm mát
Từ góc nhìn tổng thể, các chuyên gia cho rằng, các đô thị chính là “đầu mối” quan trọng trong việc giảm phát thải từ hoạt động làm mát và bảo đảm tiện nghi nhiệt cho người dân. Với vai trò quyết định trong quy hoạch, xây dựng và quản lý không gian đô thị, chính quyền địa phương có thể trực tiếp tác động đến nhiệt độ đô thị thông qua việc tăng mảng xanh, điều chỉnh mật độ xây dựng, lựa chọn vật liệu và thiết kế công trình theo hướng tiết kiệm năng lượng.
Đặc biệt, thực tiễn cho thấy, các đô thị đang đi đầu trong xu thế phát triển công trình xanh. Nếu quy hoạch đưa ra bức tranh tổng thể thì từng công trình sẽ tạo thành những khoảng “vi khí hậu”, giúp điều hòa không khí bên trong và xung quanh chính công trình đó và giảm tải các vấn đề môi trường, phát thải cho đô thị.
Theo UNEP, kết quả từ những dự án thí điểm sẽ là cơ sở quan trọng để Việt Nam xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về làm mát. Dù vẫn còn thách thức về tài chính và năng lực kỹ thuật, nền tảng hợp tác quốc tế và cam kết chính trị mạnh mẽ đã giúp Việt Nam trở thành một trong những quốc gia tiên phong ở khu vực trong lĩnh vực làm mát bền vững, đặc biệt là nhấn mạnh vai trò tiên phong của khu vực đô thị.
Theo Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soá, các yêu cầu về giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị và chống chịu với nắng nóng cực đoan phai được lồng ghép trong các chương trình, dự án. .
