Đại điền thoát nghèo: [Bài 4] 35 tuổi làm ra 450 tấn thóc/năm

Đại điền đầu tiên của huyện Vũ Thư cũ

Đại điền Nguyễn Văn Kiên ở thôn Mễ Sơn 1 xã Tân Phong, huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình cũ, nay là phường Thái Bình, tỉnh Hưng Yên mới. Kiên có một tuổi thơ nghèo khó và xê dịch từ Bắc vào Nam rồi lại từ Nam ra Bắc. Nghỉ học sớm, anh phải bươn bả đủ nghề và trụ lại ở nghề cai thầu xây dựng. Năm 2015 anh đầu tư 1 máy gặt, 1 máy làm đất cũ để làm dịch vụ cho bà con. Năm 2017 thấy nông dân bỏ ruộng nhiều quá, nhà lại sẵn máy móc nên anh đặt vấn đề thuê đất.

Khi ấy thấy anh mới chỉ 27 tuổi, lại chưa từng làm ruộng bao giờ, sợ "đánh trống" rồi "bỏ dùi” nên bà con cứ ngần ngại. Anh phải nhờ trưởng thôn dẫn đi 60 nhà ở thôn Ô Mễ 1 để vận động. 90% sau đó cho anh thuê ruộng, phần bởi thôn này có nghề chạy chợ nên chẳng thiết tha gì với nghề nông, phần bởi giá thuê những năm đầu lên tới 60 kg/sào. Hợp đồng thuê đất được UBND xã đóng dấu chứng nhận với thời gian ký 5-10 năm.  

Với hơn 30 mẫu (tương đương 10 ha) thuê được đó nhưng bởi chưa có kinh nghiệm nên vụ đầu anh chỉ thu được một sản lượng thóc rất khiêm tốn, bán lãi được 50 triệu đồng. Không nản chí, những vụ sau anh vẫn kiên trì thuyết phục dân để mở rộng thêm diện tích. Hiện anh đã tập trung được 30 ha đất ở 6 thôn gồm Mễ Sơn 1, Ô Mễ 1, Ô Mễ 2, Ô Mễ 3, Ô Mễ 4 và Thụy Bình.

Lúc đầu chỉ có một mình Kiên làm theo kiểu đại điền, sản xuất trên cánh đồng mẫu lớn. Về sau thấy anh làm ăn được, ở xã Tân Phong cũ đã có 20 người học theo, mua máy móc về thuê lại ruộng của dân với diện tích từ 3 ha trở lên. Đất loại 1 được trả 40 kg thóc/sào/năm, đất loại 2, loại 3 được trả 30 kg thóc/sào/năm, trở thành mức giá thuê chung của 7 thôn trong xã.

“Từ năm 2015 em bắt đầu mượn 3 sổ đỏ của người nhà thế chấp ngân hàng, vay hơn 2 tỷ đồng để mua máy gặt, máy cấy, máy làm đất, máy gieo hạt, máy bay không người lái hoàn toàn mới thay thế cho giàn máy cũ. Trung bình mỗi năm em thu 450-500 tấn thóc, bán lãi 600-700 triệu đồng nên đến năm 2021 thì trả hết khoản nợ vay ngân hàng. Khoản nợ vay ngoài hơn 1 tỷ đồng em cũng trả chỉ còn khoảng 300 triệu đồng, nếu như năm ngoái vụ mùa lúa không bị lụt, lúa thất thu thì đã “về bờ” rồi.

Thiệt hại hơn 1 tỷ đồng nhưng vụ mùa ấy em chỉ được Nhà nước hỗ trợ có hơn 40 triệu đồng, không đủ tiền mua phân bón chứ chưa nói đến công cùng chi phí máy móc. Năm nay vụ lúa mùa cũng rất vất vả. Lụt đầu vụ phải cấy lại 2 lần, thời gian sinh trưởng của cây lúa kéo dài thêm 20 ngày, cuối vụ trỗ muộn lại bị sâu đục thân tàn phá. Dân đã gặt hết mà em vẫn chưa được gặt, năng suất ước tính giảm chỉ còn 150 kg thóc/sào”…

Anh tâm sự như thế trên đường dẫn tôi đi thăm những thửa ruộng lúa chín vàng đang chìm trong màn mưa đầu đông. Mưa đã kéo dài cả tuần không ngưng khiến lòng anh như có lửa đốt.

Nụ cười và nước mắt đại điền

Vợ chồng anh làm tất và ăn cả. Lúc cày, chồng lái máy thì vợ phụ. Lúc cấy, chồng lái máy thì vợ tiếp mạ. Lúc phun thuốc, chồng phun thì vợ đổ nước. Lúc gặt, chồng dưới ruộng thì vợ đóng bao trên bờ. Hễ mở mắt ra là dân làng đã thấy cả hai trên cánh đồng, miệt mài cùng đám máy móc. Chỉ những khi nào thời vụ gấp gáp lắm họ mới phải thuê thêm đôi ba người nữa.

Họ chủ yếu trồng giống lúa Nhật DS1, liên kết với một doanh nghiệp để sản xuất theo quy trình rồi thu mua tươi với giá hơn 7.000đ/kg, diện tích còn lại trồng giống lúa BC15, TBR 225 bán tự do cho thương lái. Thực hiện được 6 vụ như thế thì mới đây công ty thông báo năm 2026 sẽ chỉ ký hợp đồng sản xuất ở vụ mùa, còn bỏ vụ xuân vì lý do gạo bạc bụng, khó xuất khẩu.

“Với giống lúa Nhật, vụ xuân là vụ phù hợp nhất, cho năng suất cao nhất, trung bình tới 300 kg tươi/sào, trong khi vụ mùa chỉ được 220kg tươi/sào. Bởi thế em dự định sang năm sẽ chuyển sang trồng giống lúa Nhật J02 của Công ty Cổ phần Giống - Vật tư Công nghệ cao Việt Nam (Phu Tho Seed). Giống lúa Nhật J02 năng suất cũng ngang với DS1 thôi nhưng ăn thơm ngon hơn, giá cao và dễ bán hơn”. Anh khẳng định.

Cánh đồng không chỉ đem lại nụ cười mà cả nước mắt cho vợ chồng anh. Chuyện rằng, để gia tăng giá trị cho đất, bên cạnh cấy lúa vụ đông năm 2019, họ trồng 10 ha bí xanh, cuối năm bán thu lãi được 200 triệu đồng. Được đà, vụ xuân năm 2020 họ quyết định làm giàn để trồng bí xanh, ai ngờ giá tụt thê thảm, chỉ còn 2.500 đ/kg, lỗ mất 200 triệu đồng. Vụ đông năm 2020 họ dỡ giàn và trồng thẳng bí xanh xuống đất. Đợt đầu mưa ngập làm chết hết cây, khi trồng lại gặp thời tiết rét sớm, bí không đậu quả, lỗ tiếp 200 triệu đồng. Vậy là từ đó vụ đông họ để cho đất nghỉ chẳng dám đánh bạc với đời và với trời nữa.

Không bằng lòng với việc chỉ bán lúa cho doanh nghiệp rồi bị phụ thuộc về giá, về điều kiện này nọ, anh định đầu tư hệ thống xay xát để xây dựng thương hiệu gạo cho riêng mình nhưng lại gặp phải vấn đề khó là mặt bằng để dựng nhà xưởng. Trước đây anh có mảnh đất nông nghiệp rộng 400m² ở đầu làng, cũng làm đơn xin dựng nhà xưởng hẳn hoi. Khi anh tập kết vật liệu họ cũng lờ đi cho bởi dù gì đây cũng là mô hình đại điền đầu tiên của huyện Vũ Thư cũ. Hiện xưởng đã quá chật chội, hết khả năng chứa nên mỗi khi làm 10.000 khay mạ anh lại phải rải ở ngoài ruộng, cách đó tới 1km rất khó trong việc chăm sóc cũng như trông nom.

“Nếu mua một mảnh đất nông nghiệp 4.000m2 với giá khoảng 500 triệu đồng thì em mua được nhưng rồi có được dựng xưởng lên hay không là một chuyện khác. Sao nhà nước không có cơ chế hỗ trợ cho những đại điền được thuê đất ổn định từ 20 năm trở lên để làm nhà xưởng nhỉ?”. Ước ao ấy của anh cũng là ước ao của biết bao nhiêu đại điền khác.

Năm 2021 HĐND tỉnh Thái Bình đã ban hành Nghị quyết số 29 theo đó UBND cấp xã được hỗ trợ kinh phí để thực hiện công tác tuyên truyền, vận động người dân cho tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân thuê đất, cứ mỗi ha được 1 triệu đồng/năm; người cho thuê ruộng được hỗ trợ 20kg thóc/360m2/năm; tổ chức, cá nhân chủ trì liên kết hoặc nhận vốn góp bằng quyền sử dụng đất được hỗ trợ kinh phí tổ chức thực hiện mức hỗ trợ 1 triệu đồng/1ha...Đối với những đại điền, tỉnh Thái Bình hỗ trợ 50% đơn giá mua máy cấy, máy sấy nhưng tối đa không quá 40 triệu đồng/máy cấy, không quá từ 40 triệu đồng tới 70 triệu đồng/máy sấy (tùy công suất)...