Thấp thỏm mùa mưa bão
Trước thời điểm cơn bão Fengshen đổ bộ, không khí ở các xã miền núi phía Tây TP. Đà Nẵng như Trà Linh, Đông Giang, A Vương… trở nên khẩn trương hơn bao giờ hết. Toàn bộ các lực lượng bố trí nhân lực khẩn trương rà soát các điểm có nguy cơ sạt lở, sơ tán dân đến nơi an toàn. Tại xã Trà Linh, chính quyền địa phương đã phải thực hiện di dời khẩn cấp 8 hộ dân với 23 nhân khẩu tại Nóc Kon Pin ngay trong đêm 20/10 khi phát hiện vết nứt dài, chỉ cách khu dân cư 35 m.
Ông Trịnh Minh Hải, Chủ tịch UBND xã Trà Linh, cho biết: “Mọi người được bố trí tạm lánh tại nhà văn hóa thôn, có lực lượng túc trực hỗ trợ hậu cần, đảm bảo an toàn tuyệt đối”.
Nhà cửa 15 hộ dân ở tổ dân phố A Dương nằm sát vách núi đã xuất hiện nhiều vết nứt, chỉ cần mưa lớn là có thể sạt lở. Ảnh: Lan Anh.
Đây không phải lần đầu tiên Trà Linh phải sơ tán dân khẩn cấp. Với địa hình đồi núi dốc, đất yếu, mưa lớn kéo dài có thể khiến từng mảng đất trượt xuống chỉ trong chốc lát. Nhiều hộ dân sống ven suối, gần sườn đồi luôn nơm nớp lo âu mỗi khi mưa bão ập đến. Chính quyền xã đã thành lập 7 tổ công tác tại 7 thôn, thường xuyên kiểm tra các điểm có nguy cơ cao, kịp thời thông tin và hướng dẫn người dân di chuyển.
Không riêng Trà Linh, tại tổ dân phố A Duông (xã Đông Giang), người dân cũng thấp thỏm khi nghe tin bão số 12 ảnh hưởng trực tiếp đến Đà Nẵng. Phần lớn nhà cửa nơi đây đều tựa vào vách núi, tiềm ẩn nguy cơ đổ sụp bất cứ lúc nào.
Ông BNướch Ngang, tổ trưởng tổ dân phố A Duông cho hay, phía sau khu dân cư đã xuất hiện nhiều vết nứt trên đỉnh núi, chỉ cần mưa lớn là có thể sạt lở. Cả tổ có 15 hộ với 60 nhân khẩu, phần lớn là hộ nghèo, nhà tạm bợ nên cứ đến mùa mưa bão là phải rời nhà đi tránh nạn.
“Khi có thông báo khẩn từ chính quyền, bà con nhanh chóng thu dọn đồ đạc, di chuyển đến trạm y tế để trú tạm. Chỉ mong Nhà nước sớm hỗ trợ mặt bằng mới để có chỗ ở an toàn, hoặc xây kè chắn để ổn định cuộc sống”, ông BNướch Ngang chia sẻ.
Vẫn cần nguồn lực lớn
Thành phố Đà Nẵng hiện có 33 xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, phần lớn nằm dọc dãy Trường Sơn với địa hình hiểm trở, chia cắt, thường xuyên chịu ảnh hưởng của sạt lở núi, lũ quét và mưa bão. Các xã như Trà Leng, Trà Linh, Trà Liên, Trà Giáp, La Dêê, Sông Vàng, Sông Kôn, Phước Năng, Phước Chánh, Phước Thành... là những “điểm nóng” về thiên tai, nơi chính quyền địa phương phải căng mình mỗi mùa mưa lũ để bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân.
Khu dân cư Bằng La (xã Trà Leng) là nơi an cư của 39 hộ dân. Ảnh: Lan Anh.
Trong nhiều năm qua, chính quyền tỉnh Quảng Nam (cũ) đã kiên trì triển khai chương trình sắp xếp, bố trí dân cư vùng thiên tai theo Nghị quyết số 12/2017/NQ-HĐND và Nghị quyết số 23/2021/NQ-HĐND của HĐND tỉnh Quảng Nam về cơ chế, chính sách hỗ trợ ổn định dân cư miền núi giai đoạn 2021–2025. Từ những chính sách này, hàng ngàn hộ dân vùng sạt lở nguy hiểm đã được di dời đến nơi ở mới, an toàn và có điều kiện sinh sống ổn định hơn.
Điển hình là khu dân cư Bằng La (xã Trà Leng) hiện là nơi an cư của 39 hộ dân thuộc hai thôn Ông Đề và Tắc Pát – những hộ từng mất trắng nhà cửa trong cơn bão số 10/2021. Giờ đây, họ được sinh sống trong những ngôi nhà sàn kiên cố, rộng trên 50 m², được xây dựng theo phong tục truyền thống nhưng có kết cấu bền vững hơn. Toàn bộ hệ thống hạ tầng thiết yếu như điện, nước sinh hoạt, trường học, nhà sinh hoạt cộng đồng… đều được đầu tư đồng bộ, tạo nên diện mạo mới cho vùng núi.
Chị Hồ Thị Nở, một người dân khu Bằng La, xúc động chia sẻ: “Từ khi được chính quyền và các nhà hảo tâm giúp đỡ, gia đình tôi yên tâm hơn mỗi mùa mưa bão. Đường sá thuận lợi, trẻ con được đến trường, người ốm đau được chăm sóc kịp thời. Chúng tôi biết ơn và cố gắng lao động để ổn định cuộc sống".
Mô hình tái định cư tập trung được đánh giá phù hợp với đặc điểm địa hình dốc, chia cắt của vùng Tây Đà Nẵng, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp. Không chỉ giúp đảm bảo an toàn, các khu tái định cư còn tạo đà phát triển kinh tế – xã hội khi đường làng bê tông hóa, điện sáng, nước sạch về bản, đời sống tinh thần của người dân được nâng cao.
Đà Nẵng cần thêm nguồn lực để thực hiện ổn định, sắp xếp dân cư miền núi. Ảnh: Lan Anh.
Tuy nhiên, công tác này vẫn cần nguồn lực lớn để tiếp tục mở rộng. Ông Arất Blúi, Chủ tịch UBND xã Tây Giang, cho biết: “Sau nhiều năm, một số khu tái định cư ở Tây Giang đã quá tải hoặc có dấu hiệu sụt lún do địa chất yếu. Địa phương đang đề xuất xây mới và giãn dân tại các khu vực như A Chia, A Ró, A Đâu, A Xoo, A Hu – Ta Vang, vừa đảm bảo an toàn vừa gắn kết với sản xuất, sinh kế".
Theo ông Trương Xuân Tý, Phó Giám đốc NN-MT TP. Đà Nẵng, hiện toàn thành phố có 93 điểm sạt lở có nguy cơ cao ảnh hưởng đến khu dân cư. Thành phố đang rà soát, đưa vào quy hoạch tổng thể và huy động nguồn vốn từ Trung ương, địa phương để xử lý, kiên cố hóa các tuyến bờ sông, bờ biển và khu vực xung yếu.
"Mục tiêu không chỉ là giúp đồng bào có nơi ở an toàn mà còn hướng tới xây dựng những khu dân cư bền vững, hài hòa với phong tục, tập quán – nơi người dân thật sự an cư, lạc nghiệp", ông Tý nhấn mạnh.
