Rời vùng nguy hiểm về nơi ở mới an toàn

Trút gánh nặng bao năm...

Những năm gần đây, biến đổi khí hậu và thiên tai cực đoan khiến nhiều khu vực miền núi Quảng Ngãi thường xuyên đối mặt với nguy cơ sạt lở, lũ quét. Hàng trăm hộ dân sống trong vùng có nguy cơ cao luôn nơm nớp lo sợ mỗi mùa mưa bão đến. Không ít nơi, người dân phải sống tạm bợ trong những ngôi nhà xiêu vẹo, chỉ cần một cơn mưa lớn là cả làng mất ngủ vì sợ đất đá đổ ập xuống.

Trước thực tế ấy, chính quyền các cấp ở tỉnh Quảng Ngãi đã nỗ lực triển khai hàng loạt dự án di dời, sắp xếp lại dân cư nhằm bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản cho người dân. Cứ thế, những khu tái định cư mới được hình thành, những ngôi nhà kiên cố được mọc lên trong niềm vui, phấn khởi của các hộ dân vốn lâu nay phải “tay xách nách mang” đồ đạc đi trú ẩn mỗi khi có mưa, bão.

Trong căn nhà cấp 4 còn thơm mùi vôi mới, chị Hồ Thị Trâm (trú tổ 4, thôn 2, xã Đông Trà Bồng) không giấu được niềm hạnh phúc. Sau nhiều năm sống trong nỗi lo sạt lở, nay chị cùng 13 hộ dân ở Nóc Ông Đến, xã Trà Giang (cũ), đã được di dời đến khu tái định cư mới, khang trang và an toàn hơn.

Khu tái định cư mà chị Trâm cùng bà con trong nóc chuyển đến ở được xây dựng trên diện tích 2,4 ha, gần trung tâm hành chính xã Trà Giang cũ. Khu dân cư này có đầy đủ tiện ích thiết yếu: điện, đường, gần trường học, trạm y tế, và đặc biệt được đầu tư tuyến ống dẫn nước sạch dài hơn 3,8 km, đảm bảo nguồn nước sinh hoạt ổn định cho người dân. Không những đảm bảo được an toàn mà nơi ở mới này có nhiều điều kiện thuận lợi để bà con phát triển sinh kế.

“Nơi ở cũ trong rừng sâu không có đường đi, muốn đến trung tâm xã hay đưa con đi học phải dậy thật sớm, đi bộ xuyên rừng mất 2 đến 3 tiếng. Mỗi mùa mưa bão là bị cô lập, lo nhất là con cái không đến trường. Bây giờ có nhà mới, có đất ở, tôi thấy như trút được gánh nặng bao năm”, chị Trâm vui mừng tâm sự.

Tương tự, xã Ba Tô là địa phương miền núi của tỉnh Quảng Ngãi với địa hình phức tạp, nhiều điểm dân cư ở vùng sâu, vùng xa, điều kiện đường sá cách trở, bà con luôn đối mặt với hiểm họa “núi đè”. Ông Phạm Quý Đức, Chủ tịch UBND xã Ba Tô cho biết, từ thực tế này, năm 2022, UBND tỉnh Quảng Ngãi phê duyệt dự án khu tái định cư tập trung trên địa bàn với diện tích gần 3,5 ha, quy hoạch 35 lô đất ở, mỗi lô rộng 300 m. Mỗi hộ dân đến sinh sống ngoài được cấp đất thì còn được hỗ trợ 45 triệu đồng để di dời. Khu tái định cư đã đưa vào sử dụng với đầy đủ cơ sở hạ tầng thiết yếu.

“Hiện tại, đã có 18 hộ dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng chịu ảnh hưởng của sạt lở, đến khu tái định cư này dựng nhà cửa, an cư. Ban đầu có người còn luyến tiếc chỗ cũ vì quen tập quán sinh sống, nhưng sau khi được vận động, họ đều đồng thuận. Giờ ai cũng vui vì có nhà kiên cố, đường sá thuận lợi, sinh hoạt và sản xuất đều tốt hơn. Với những lô đất còn lại, địa phương sẽ xem xét và bố trí cho những hộ dân có nhu cầu”, ông Đức nói.

Chú trọng phương án tạm thời, từng bước xây dựng nơi định cư an toàn

Những khu tái định cư mới khang trang, an toàn đã được hình thành, người dân vùng sạt lở đã di dời và bắt đầu với cuộc sống mới, yên tâm phát triển kinh tế, đưa con đến trường, góp phần xây dựng vùng núi Quảng Ngãi ngày càng khởi sắc. Mặc dù vậy, sau khi hợp nhất, với địa hình có nhiều đồi núi, bị chia cắt mạnh, địa phương này vẫn còn nhiều địa điểm thường xuyên xảy ra sạt lở trong mùa mưa, bão.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi, toàn tỉnh hiện có 372 điểm có nguy cơ sạt lở đồi, núi, lũ quét, tập trung tại 42 xã phía Đông và 25 xã phía Tây, ảnh hưởng trực tiếp đến 5.630 hộ dân. Do đó, những phương án tạm thời, trước mắt nhằm đảm bảo an toàn về tính mạng, tài sản cho người dân vẫn rất được địa phương chú trọng.

Ông Lê Anh Chiến, Chủ tịch UBND xã Thanh Bồng cho biết, thời gian qua, công tác sắp xếp, di dời dân khỏi khu vực có nguy cơ sạt lở cũng được chính quyền địa phương tập trung thực hiện. Xã đã rà soát, xã đã chủ động bố trí đất ở cho những hộ dân sống trong vùng có nguy cơ sạt lở cao. Địa phương đã linh hoạt kết hợp các nguồn vốn phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi đến chương trình xóa nhà tạm, để hỗ trợ xây dựng 9 căn nhà kiên cố.

“Các hộ dân đã dọn về nơi ở mới, an toàn trước mùa mưa bão năm nay. Đây là nỗ lực của địa phương nhằm đảm bảo không ai bị bỏ lại trong vùng nguy hiểm. Cùng với việc hỗ trợ nhà ở, xã Thanh Bồng cũng khẩn trương xây dựng các phương án phòng, chống thiên tai. Các điểm có nguy cơ sạt lở được đánh dấu cụ thể, cập nhật hằng năm để kịp thời di dời dân khi có mưa lớn kéo dài”, ông Chiến nói.

Liên quan đến vấn đề đảm bảo an toàn trước mắt và lâu dài cho người dân vùng nguy cơ sạt lở, ông Phạm Quý Đức, Chủ tịch UBND xã Ba Tô cho hay, trên địa bàn hiện nay còn nhiều địa điểm người dân sinh sống mất an toàn, nguy cơ sạt lở cao như ở các khu vực ở Ba Năm, Ba Lế… Do đó, hiện nay, trước khi mùa mưa bão bắt đầu, chính quyền địa phương cũng chuẩn bị các phương án sẵn sàng ứng phó, đảm bảo an toàn cho người dân như di dời đến các trường học, trạm y tế kiên cố khi có tình huống xấu.

“Còn về lâu về dài thì vừa rồi, xã cũng có kiến nghị với tỉnh để xem xét, bố trí kinh phí để xây dựng các khu tái định cư, từng bước di dời các hộ dân đến sinh sống. Đồng thời, xã cũng sẽ tiếp tục rà soát, đối chiếu quy hoạch các địa điểm an toàn để khi có kinh phí sẽ bố trí xây dựng, bố trí đất ở cho những hộ dân có nguy cơ bị ảnh hưởng sạt lở trên địa bàn”, ông Đức thông tin.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi, việc bố trí dân cư vùng sạt lở, thiên tai không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn là bước đi quan trọng để tái cấu trúc lại không gian sinh sống của người dân miền núi. Mục tiêu cuối cùng là hình thành các cụm dân cư an toàn, có điều kiện phát triển kinh tế, gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số.

Mới đây, thực hiện kế hoạch bố trí sắp xếp ổn định dân cư vùng thiên tai giai đoạn 2026-2035, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi đã rà soát, đề xuất tham mưu tỉnh kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường triển khai 58 dự án bố trí, sắp xếp, ổn định nơi ở cho 4.317 hộ, trong đó có 45 dự án dành cho vùng thiên tai. Các dự án được triển khai sẽ góp phần ổn định đời sống, sản xuất của người dân.