Nằm trải dài ven Thái Bình Dương, Chile là quốc gia đối mặt với hàng loạt hiểm họa thiên nhiên như động đất, núi lửa, sóng thần và ngày càng chịu tác động mạnh bởi biến đổi khí hậu. Với 20 triệu dân, vị trí thuộc Vành đai lửa và gần các mảng kiến tạo lớn khiến Chile luôn ở trong trạng thái nguy cơ cao. Dù nổi tiếng về năng lực quản trị và giảm nhẹ rủi ro động đất, sóng thần, Chile vẫn phải thích ứng với các nguy cơ khí hậu mới nổi và ngày càng nghiêm trọng.
Là một trong những quốc gia đầu tiên cùng Bhutan, Madagascar, Tonga áp dụng Bộ phương pháp toàn cầu về Đánh giá khả năng chống chịu hạ tầng (do UNDRR và CDRI phát triển), Chile đã xây dựng lộ trình năm bước để nhận diện và ưu tiên các giải pháp nâng cao sức chống chịu hạ tầng. Bà Alicia Cebrián, Giám đốc Cơ quan Phòng ngừa và Ứng phó Thiên tai Quốc gia (SENAPRED), nhấn mạnh: “Tần suất và cường độ rủi ro tại Chile đang gia tăng, đòi hỏi cách tiếp cận đổi mới, huy động nhiều bên liên quan, xác định điểm yếu của hệ thống và đề xuất giải pháp thích ứng”.
Biểu đồ mức độ ưu tiên các nguy cơ đe dọa tới hạ tầng Chile: Hạn hán, cháy rừng, lũ lụt, sạt lở đất, động đất, sóng thần, nắng nóng, thủy triều, núi lửa được đánh giá là những mối nguy chính, trong đó hạn hán và khan hiếm nước là thách thức lớn nhất hiện nay. Ảnh: SENAPRED/UNDRR.
Bộ phương pháp toàn cầu được triển khai trên toàn quốc từ tháng 6/2023 đến 5/2024, sau đó đi sâu đánh giá vùng Biobío với sáu lĩnh vực trọng điểm: nước, năng lượng, giao thông, viễn thông, y tế, giáo dục. Đáng chú ý, khô hạn và thiếu nước nổi lên là thách thức lớn nhất do tính chất liên ngành và nguy cơ tác động dây chuyền lên các hệ thống hạ tầng khác. Khoảng 53% lãnh thổ Chile có nguy cơ hạn hán cao, 23% đối diện nguy cơ sa mạc hóa, đặc biệt tại vùng trung tâm vốn trải qua siêu hạn kéo dài từ 2010.
Ruộng đồng nứt nẻ tại vùng ngoại ô Santiago là minh chứng cho tác động nặng nề của siêu hạn kéo dài từ năm 2010 đến nay. Ảnh: earth.org.
Ngoài các nguy cơ trực tiếp, Chile cũng chú trọng phân tích mối liên hệ giữa các ngành, ví dụ, gián đoạn nguồn nước sẽ ảnh hưởng chuỗi cung cấp điện, giao thông, y tế… Giải pháp đề xuất bao gồm ứng dụng công nghệ như nhà máy khử mặn, tăng đào tạo, giáo dục cộng đồng và thúc đẩy năng lượng tái tạo nhằm giảm phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch, nâng cao tính bền vững dài hạn.
Kết thúc đánh giá, Chile ban hành Lộ trình tăng cường chống chịu hạ tầng, gồm thành lập nhóm công tác liên ngành, thúc đẩy đánh giá cấp vùng và xây dựng trung tâm dữ liệu tập trung quản lý rủi ro. Nỗ lực này sẽ giúp Chile chủ động hơn trước các nguy cơ thiên tai hiện hữu và mới nổi do biến đổi khí hậu, củng cố hợp tác đa bên vì một hệ thống hạ tầng bền vững, an toàn.
Năm 2021, Chile đã thay thế Văn phòng Khẩn cấp Quốc gia bằng Cơ quan Phòng ngừa và Ứng phó Thiên tai Quốc gia (SENAPRED). Từ đó, Chile chuyển trọng tâm từ khắc phục, tái thiết sang phòng ngừa thiên tai. Luật Khí hậu 2022 cũng yêu cầu các cấp chính quyền giảm phát thải, tăng cường sức chống chịu, nhất là với các nguy cơ phát triển chậm như khô hạn, sa mạc hóa.
