Báo cáo không chỉ cung cấp dữ liệu pháp lý mà là công cụ định hướng, giúp doanh nghiệp chủ động ứng phó với những quy định ngày càng phức tạp trong lĩnh vực thuế sản phẩm nhựa hiện nay.
Theo báo cáo, từ ngày 1/1/2021, Liên minh châu Âu (EU) đã áp dụng khoản đóng góp tài chính ở mức 0,80 euro/kg đối với lượng rác thải bao bì nhựa không được tái chế. Tuy nhiên, cách thức triển khai nghĩa vụ này được giao cho từng quốc gia thành viên quyết định, có thể từ ngân sách nhà nước hoặc thông qua các hình thức thuế riêng, phí trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), lệ phí xử lý rác thải, hoặc các khoản đóng góp đặc thù khác.
Báo cáo của WTS Global chỉ ra bức tranh thuế sản phẩm nhựa ở châu Âu đang thiếu sự thống nhất. Ảnh: Zero Watse Europe.
Việc để các quốc gia tự quyết khiến bức tranh thuế sản phẩm nhựa tại châu Âu đang trở nên “chắp vá”, thiếu sự thống nhất.
Cụ thể, tại Vương quốc Anh, các nhà sản xuất hoặc nhập khẩu bao bì nhựa phải nộp thuế 223,69 bảng Anh/tấn nếu sản phẩm không đạt tỷ lệ tối thiểu 30% nhựa tái chế.
Tại Tây Ban Nha, chính phủ áp dụng mức thuế 0,45 euro/kg đối với sản phẩm nhựa không tái sử dụng được, đồng thời đánh thêm thuế đối với hoạt động đốt và chôn lấp rác thải.
Trong khi đó, với Bồ Đào Nha từ đầu năm 2024, giới chức nước này đã điều chỉnh chính sách thu phí liên quan đến bao bì sử dụng một lần cho các bữa ăn sẵn. Mức phí giảm từ 0,30 euro xuống còn 0,10 euro/bao bì, đi kèm quy định bắt buộc doanh nghiệp phải thể hiện chi phí này trong giá bán, tăng ít nhất 0,20 euro/gói. Các bao bì làm từ vật liệu đơn nhất (monomaterial), có khả năng tái chế hoàn toàn và chứa tối thiểu 25% nhựa tái chế, được miễn thuế.
Ngược lại, Đức và Ý đến nay vẫn chưa triển khai thuế sản phẩm nhựa cấp quốc gia do gặp phải phản ứng từ doanh nghiệp và vướng mắc hành chính. Đặc biệt, sau cuộc bầu cử tháng 4/2025, chính phủ mới của Đức đã tuyên bố hủy bỏ kế hoạch đánh thuế sản phẩm nhựa, thay vào đó tập trung sửa đổi Luật Bao bì hiện hành và chuẩn bị cho việc thực thi Quy định Bao bì và Chất thải Bao bì mới của EU (PPWR).
Sự thiếu đồng bộ giữa các quốc gia khiến việc tuân thủ trở thành thách thức lớn cho các công ty quốc tế, đặc biệt là những doanh nghiệp đang phân phối sản phẩm nhựa tại nhiều thị trường khác nhau. Họ buộc phải nắm vững từng loại phí, mức thuế và quy định kê khai, vốn rất khác biệt giữa các nước.
Ông Bertil Kapff, Giám đốc Bộ phận Bảo vệ Khí hậu, Thuế Xanh và Năng lượng tại WTS, khuyến nghị các doanh nghiệp cần chủ động rà soát lại toàn bộ chuỗi cung ứng, đảm bảo hồ sơ đầy đủ và luôn cập nhật các quy định mới để tránh bị xử phạt.
“Doanh nghiệp không nên chỉ phản ứng khi có nguy cơ bị xử phạt, mà cần chủ động củng cố hệ thống tuân thủ, từ kiểm soát nội bộ, đào tạo nhân viên đến thiết lập các cơ chế giám sát và báo cáo phù hợp. Cách tiếp cận chủ động này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro pháp lý mà còn bảo vệ uy tín và hình ảnh thương hiệu”, ông Kapff nhấn mạnh.
WTS Global cũng cảnh báo rằng, khi các chính sách thuế nhựa được thực thi ngày càng rộng khắp và các cơ quan quản lý bắt đầu áp dụng chế tài nghiêm khắc, như mô hình xử phạt tại Anh, các doanh nghiệp sẽ đối mặt với nhiều rủi ro hơn nếu không tuân thủ đầy đủ.
Trên thực tế, WTS cho biết họ đang ngày càng tiếp nhận nhiều trường hợp doanh nghiệp bị xử phạt do vi phạm quy định thuế nhựa tại Tây Ban Nha và Anh, chẳng hạn như không ghi thông tin bao bì nhựa trên hóa đơn hoặc không lưu trữ hồ sơ đầy đủ. Điều này cho thấy các cơ quan chức năng đang bắt đầu tăng cường giám sát và sẽ không còn nương tay trong giai đoạn thực thi chính sách môi trường.
