Bình Mỹ ‘đánh thức’ giá trị miệt vườn ven sông Sài Gòn

Xã Bình Mỹ (TP.HCM) những ngày cuối năm trở nên sôi động khi mới đây, hơn 160 du khách trong và ngoài nước về tham quan không gian sinh thái miệt vườn. Hiếm khi có một đoàn khách quốc tế về Bình Mỹ để cảm nhận văn hóa vùng sông nước TP.HCM đặc sắc.

Tới Bình Mỹ, du khách được đi xuồng dọc các mương rạch xanh mát, thưởng thức trái cây theo mùa và tìm hiểu đời sống nhà vườn truyền thống. Nhiều người thích thú khi tận tay nắn đất, xoay bàn xoay trong gian nhà gốm thủ công... Nhiều khách du lịch quốc tế trầm trồ khi xem biểu diễn võ thuật cổ truyền là loại hình văn hóa gắn bó lâu đời với cộng đồng cư dân nơi đây.

Ông Daniel Setiawan Lo, Giám đốc Công ty MD Tours & Traval (Indonesia) cho biết, đây là lần thứ 2 ông đến tham quan du lịch tại TP.HCM. Tuy nhiên, mô hình du lịch sinh thái tại Bình Mỹ cho ông nhiều trải nghiệm mới mẻ về phát triển du lịch văn hóa.

“Chúng tôi không những sẽ giới thiệu nhiều hơn nữa khách du lịch tại đất nước mình tới Bình Mỹ, mà còn học hỏi cách làm du lịch cộng đồng của TP.HCM khi về Indonesia. Các bạn làm chúng tôi yêu đất nước, văn hóa các bạn. Chúng tôi cũng mong mỏi điều ấy với Indonesia”, ông Daniel Setiawan Lo chia sẻ.

Những trải nghiệm đặc biệt này, theo ông Nguyễn Trần Hữu Thắng, Chủ tịch Câu lạc bộ Du lịch Đường thủy TP.HCM, chính là điều du khách quốc tế tìm kiếm ở một điểm đến nông thôn: “Họ muốn nhìn thấy cộng đồng thật sự tham gia, muốn cảm nhận đời sống bản địa và tin rằng mọi giá trị mình trải nghiệm đều thuộc về nơi này”.

Xã Bình Mỹ có diện tích hơn 54km² và gần 100.000 dân, sở hữu nhiều lợi thế hiếm có nằm ở thượng lưu sông Sài Gòn, được bao bọc bởi hệ thống kênh rạch phong phú, đồng thời là cửa ngõ kết nối từ trung tâm TP.HCM đi khu vực Củ Chi và tỉnh Tây Ninh. Đây là nền tảng để địa phương định hướng phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với du lịch sinh thái.

Du lịch sinh thái Bình Mỹ cũng là hoạt động cụ thể hóa Nghị quyết Đảng bộ xã nhiệm kỳ 2025 - 2030 về phát triển du lịch sinh thái vườn, hướng đi mới của địa phương vùng ven sông Sài Gòn. Tuy nhiên, ông Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch UBND xã Bình Mỹ thẳng thắn nhìn nhận: Từ quy hoạch đến triển khai thực tế vẫn là bài toán cần lời giải. Bình Mỹ chưa có bộ kiểm kê đầy đủ về tài nguyên du lịch, di sản văn hóa - lịch sử, công tác quản lý quy hoạch và môi trường du lịch còn thiếu công cụ hiệu quả…

“Bình Mỹ vẫn cần một bước tiếp cận tổng thể, xác lập được đâu là giá trị cốt lõi, đâu là tài sản chung của cộng đồng để từ đó hoạch định chương trình phát triển phù hợp”, ông Nguyễn Anh Tuấn bày tỏ.

Theo Chủ tịch UBND xã Bình Mỹ, người dân phải là “người kể chuyện” văn hóa, là chủ thể dẫn dắt du khách đi vào chiều sâu lịch sử và đời sống miệt vườn. Mô hình du lịch cộng đồng chỉ bền vững khi lợi ích được chia sẻ công bằng, không chạy theo các mô hình “ăn xổi”, gây tổn hại tài nguyên và văn hóa địa phương.

Hơn nữa, với 17,4km bờ sông Sài Gòn, Bình Mỹ có thể phát triển mạnh du lịch đường thủy, đặc biệt tuyến Bạch Đằng, Củ Chi và Tây Ninh. Thế nhưng, hạn chế về bến thủy nội địa, luồng tuyến bị chia cắt bởi đập ngăn nước, chất lượng nhà vệ sinh và hạ tầng phụ trợ chưa đạt chuẩn đang cản trở quá trình hình thành sản phẩm du lịch tầm vóc.

TS Nguyễn Hồ Phong (Trường Đại học Văn hóa TP.HCM) nhìn nhận, Bình Mỹ có “hệ gen du lịch nông thôn” nổi trội: sông nước là linh hồn, nông nghiệp là sinh kế, văn hóa là nền tảng. Song, địa phương vẫn thiếu quy hoạch du lịch vùng, mô hình tham chiếu và hạ tầng kết nối liên vùng. “Muốn đi đường dài, cộng đồng cần hiểu về du lịch, hiểu về quy hoạch, hiểu cách bảo vệ thứ làm nên giá trị Bình Mỹ hôm nay”, TS Nguyễn Hồ Phong đánh giá.

Từ những mảnh ghép còn khuyết ấy, theo các chuyên gia, Bình Mỹ cần nghiên cứu kỹ lưỡng các giải pháp mang tính căn cơ, lâu dài. Cụ thể, các giải pháp đó là: hoàn thiện bến thủy nội địa, đào tạo người dân về kỹ năng du lịch và công nghệ số, xây dựng chuỗi giá trị nông sản - du lịch như homestay ven sông, chợ phiên nông sản sạch... Đồng thời, Bình Mỹ cũng cần đẩy mạnh liên kết công - tư, ứng dụng công nghệ truyền thông trong quảng bá điểm đến xanh.

Bình Mỹ đang đứng trước cơ hội để trở thành điểm sáng của du lịch nông thôn TP.HCM, mô hình phát triển dựa vào tài nguyên địa phương, khoa học kỹ thuật và sự đồng hành của cộng đồng. Đó không đơn thuần chỉ là mô hình tạo ra việc làm cho người dân địa phương mà còn giữ gìn tài nguyên, phát huy bản sắc văn hóa và sự chung tay của cả cộng đồng. Đó cũng là cách để một xã vùng ven TP.HCM như Bình Mỹ không chỉ thu hút khách du lịch, mà còn kể được câu chuyện sống động về một nông thôn mới đang chuyển mình, bền vững và có bản sắc.