Vượt qua thử thách, HTX Nấm Tam Đảo khẳng định vị thế mới

Khởi đầu đầy thử thách

HTX Nấm Tam Đảo được thành lập năm 2009 tại thị trấn Hợp Châu, huyện Tam Đảo, Vĩnh Phúc (cũ) - nay là xã Tam Đảo, tỉnh Phú Thọ, trong bối cảnh sản xuất nông nghiệp còn chủ yếu dựa vào kinh nghiệm truyền thống. Từ cơ sở vật chất thô sơ, kỹ thuật nuôi trồng nấm còn thủ công, quy mô nhỏ, HTX phải đối mặt với hàng loạt khó khăn, thiếu vốn đầu tư, thiếu trang thiết bị, công nghệ hạn chế, thị trường chưa ổn định, sản phẩm chưa xây dựng được thương hiệu.

Những ngày đầu, nấm bào ngư và nấm linh chi là hai sản phẩm chủ lực. Tuy nhiên, việc sản xuất phụ thuộc gần như hoàn toàn vào kinh nghiệm, ít ứng dụng kỹ thuật nên năng suất thấp, chất lượng không đồng đều, khả năng cạnh tranh hạn chế. Từ thực tế đó khiến HTX phải tự tìm lời giải nếu muốn tồn tại lâu dài.

Thêm vào đó, thị trường thời điểm đó gần như chưa biết đến thương hiệu Nấm Tam Đảo. Sản phẩm không có lợi thế về nhận diện, kênh tiêu thụ chưa được mở rộng khiến HTX thường xuyên rơi vào tình trạng bị động trong tiêu thụ. Việc duy trì sản xuất đứng trước nhiều áp lực.

Ông Nguyễn Quốc Huy, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX cho biết, những năm đầu khó khăn chồng chất, từ thiếu vốn, thiếu máy móc đến thiếu kinh nghiệm thị trường, tất cả đều khiến HTX phải xoay xở từng bước. Nếu không quyết tâm thay đổi, HTX khó có thể vượt qua giai đoạn đó.

Sau những trăn trở, ban lãnh đạo HTX xác định, muốn phát triển bền vững, phải thay đổi tư duy sản xuất, chuyển từ mô hình thủ công sang mô hình ứng dụng khoa học - công nghệ.

HTX chủ động khảo sát nhu cầu thị trường, từ đó định hướng đầu tư thiết bị, hệ thống nuôi trồng và quy trình sản xuất hiện đại. Các thành viên tích cực học tập kinh nghiệm từ những mô hình nấm tiên tiến trong và ngoài tỉnh, tiếp cận kỹ thuật nuôi cấy mới, phương pháp kiểm soát môi trường, vệ sinh an toàn trong nhà nấm.

Trong suốt quá trình phát triển, HTX Nấm Tam Đảo liên tục đổi mới công nghệ, từng bước hiện đại hóa chuỗi sản xuất, nào khâu chọn giống, xử lý giá thể, nuôi trồng, chăm sóc đến chế biến. Việc đầu tư bài bản giúp HTX chủ động kiểm soát chất lượng sản phẩm, duy trì sự ổn định và tạo lợi thế cạnh tranh.

Năm 2019 đánh dấu bước ngoặt lớn khi HTX nghiên cứu và nuôi cấy thành công chủng nấm đông trùng hạ thảo Cordycep militaris loại nấm có giá trị kinh tế và dược tính cao, được thị trường rất ưa chuộng.

Xây dựng mô hình nông nghiệp tuần hoàn

Để thành công, HTX phải đầu tư hệ thống phòng nuôi trồng hiện đại, kiểm soát chính xác nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm và môi trường dinh dưỡng. Đồng thời, đội ngũ kỹ thuật liên tục nghiên cứu chuyên sâu, thử nghiệm nhiều công thức khác nhau để đạt hiệu quả cao nhất.

Việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật đã giúp HTX đạt năng suất vài tấn sợi nấm đông trùng hạ thảo mỗi năm, cung cấp nguồn nguyên liệu lớn cho các nhà máy dược phẩm và thực phẩm chức năng. Đây là thành quả quan trọng, khẳng định năng lực nghiên cứu, ứng dụng của HTX và mở ra hướng phát triển mới cho sản xuất nông nghiệp công nghệ cao tại địa phương.

Không dừng lại ở nuôi trồng, HTX tập trung chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm. Nhiều dòng sản phẩm từ đông trùng hạ thảo được nghiên cứu và đưa ra thị trường như: bánh đông trùng hạ thảo, nước đông trùng hạ thảo, trà mix vị, trà hồng chi, cốm đông trùng hạ thảo bào ngư, thực phẩm chức năng hỗ trợ gan - thận - phổi, viên bổ thận Tam Đảo Trùng Thảo, sữa Nano Cordy Milk...

Để chủ động nguồn nguyên liệu chất lượng cao, HTX bắt đầu nghiên cứu mô hình trồng dâu nuôi tằm hữu cơ. Nhộng tằm tươi là nguyên liệu lý tưởng để nuôi cấy đông trùng hạ thảo, giúp sản phẩm đảm bảo hàm lượng dinh dưỡng và dược tính tốt. Đồng thời, kén tằm được sử dụng để sản xuất tơ lụa, hình thành chuỗi giá trị khép kín.

Từ đó, HTX xây dựng mô hình nông nghiệp tuần hoàn dâu tằm - tơ lụa - đông trùng hạ thảo, vừa tạo sinh kế cho người dân, vừa tạo nguồn nguyên liệu sạch, ổn định cho sản xuất. Hiện vùng nguyên liệu dâu tằm đã được mở rộng tại nhiều tỉnh như Tuyên Quang, Lào Cai, tạo đầu ra ổn định cho hàng trăm hộ trồng dâu nuôi tằm.

Năm 2025, HTX tiếp tục cho ra 4 sản phẩm mới gồm Nano đông trùng hạ thảo, sữa Nano Cordymilk (thuộc đề tài nghiên cứu cấp tỉnh), cao Đông Trùng Cốt Khí và trà Đông Trùng thảo dược Tam Đảo. Đây đều là những sản phẩm nhận được phản hồi tích cực từ thị trường.

Song song với đầu tư sản xuất, HTX đẩy mạnh quảng bá sản phẩm thông qua nền tảng số. Nhiều năm nay, HTX vận hành hiệu quả 3 fanpage, 3 website giới thiệu sản phẩm và hợp tác với các Youtuber, Tiktoker để lan tỏa thương hiệu. Nhờ đó, lượng khách hàng tiếp cận tăng lên đáng kể, sản phẩm xuất hiện ngày càng nhiều trên các sàn thương mại điện tử.

Những nỗ lực không ngừng đã mang lại kết quả rõ rệt. Năm 2024, doanh thu của HTX đạt gần 1,9 tỷ đồng, tăng gần gấp đôi so với năm 2022. HTX tạo việc làm ổn định cho 32 lao động với mức thu nhập bình quân 5-8 triệu đồng/người/tháng. Nhiều sản phẩm đạt OCOP 3-4 sao, được công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu khu vực phía Bắc.

Đặc biệt, năm 2025, HTX Nấm Tam Đảo được Bộ Nông nghiệp và Môi trường tặng Bằng khen, đồng thời lọt Top 100 HTX tiêu biểu toàn quốc và vinh danh tại giải thưởng “Ngôi sao Hợp tác xã  - CoopStar Awards 2025”.

Ông Nguyễn Quốc Huy chia sẻ: Đây là động lực để HTX tiếp tục hoàn thiện mô hình, nâng cao chất lượng sản phẩm, góp phần quảng bá nông sản Vĩnh Phúc và thúc đẩy phát triển nông nghiệp công nghệ cao. HTX đặt mục tiêu 2026 - 2030, mở rộng vùng nguyên liệu dâu tằm lên 1.000 ha để xây dựng nhà máy ươm tơ phục vụ xuất khẩu, đồng thời tăng sản lượng đông trùng hạ thảo hướng tới thị trường quốc tế.

Từ một HTX nhỏ gặp nhiều khó khăn, Nấm Tam Đảo đã khẳng định vị thế bằng sự bền bỉ và lựa chọn đúng hướng, lấy khoa học - công nghệ làm chìa khóa phát triển. Mô hình của HTX đang cho thấy nông nghiệp hoàn toàn có thể nâng tầm bằng đổi mới sáng tạo và tư duy dài hạn.