Làm nông thời số hóa - Mở lối giảm nghèo vùng biên

Giữa vùng biên Đồng Nai nắng gió, nơi đời sống người dân trước kia chủ yếu trông vào mưa nắng và kinh nghiệm canh tác truyền thống, một cuộc “cách mạng nhỏ” đang âm thầm diễn ra trên những nương rẫy. Không còn chỉ dựa vào con nước hay may rủi thời tiết, nông dân giờ đây học cách “đọc đất, đo nước, tính phân” bằng công nghệ. Những chiếc điện thoại thông minh, cảm biến, phần mềm quản lý quy trình sản xuất… đang dần trở thành “nông cụ mới”, giúp bà con làm chủ ruộng vườn, vươn lên thoát nghèo bền vững.

Công nghệ về tận ruộng

Một buổi sáng giữa mùa khô, tại ấp 5, xã biên giới Thiện Hưng, tỉnh Đồng nai, anh Nguyễn Văn tất bật kiểm tra vườn bưởi da xanh rộng hơn 15 ha và khu nhà màng trồng dưa lưới 2 ha. Không có tiếng máy bơm ầm ĩ, cũng không có cảnh vác ống tưới chân ướt chân ráo trên vườn. Mọi thứ yên ắng đến lạ.

Chỉ cần vài thao tác trên máy tính hoặc điện thoại, hệ thống tưới thông minh lập tức khởi động. Nhẹ nhàng, đều đặn, nước và phân được đưa chính xác đến từng gốc cây, từng luống dưa đúng “khẩu phần” đã cài đặt.

“Trước đây, tưới nước là cả ngày chưa xong. Giờ chỉ cần bấm điện thoại, hệ thống tự vận hành. Mình có thời gian làm việc khác, kiểm tra sâu bệnh, chăm sóc kỹ hơn cho cây”, anh Văn vừa cười vừa chia sẻ.

Bắt đầu mô hình công nghệ cao từ năm 2023, anh Văn được Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp khu vực 15 hỗ trợ xây dựng hệ thống tưới bằng cảm biến đo độ ẩm đất, nhiệt độ, pH, EC. Dữ liệu được truyền liên tục về phần mềm, giúp điều chỉnh nước và phân bón theo từng giai đoạn sinh trưởng.

Nhờ tưới nhỏ giọt tự động, anh Văn tiết kiệm đến 95% lượng nước, giảm 70% nhân công và nâng năng suất lên 50-80% so với canh tác truyền thống. Quan trọng hơn, cây trồng sinh trưởng đồng đều, trái đẹp, chất lượng ổn định, đầu ra thuận lợi.

 “Công nghệ giúp mình làm nhàn hơn rất nhiều, tiết kiệm nước, giảm chi phí mà hiệu quả rõ rệt. Khuyến nông hỗ trợ từ giống, phân đến hệ thống tưới. Có người đồng hành, mình yên tâm sản xuất, không còn loay hoay như trước”, anh Nguyễn Văn chia sẻ.

Khi tri thức trở thành "chìa khóa" giảm nghèo

Thiện Hưng là xã biên giới, đông đồng bào dân tộc, đời sống người dân phụ thuộc phần lớn vào nông nghiệp. Nếu trước đây, nhiều hộ quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” vẫn nghèo, thì nay câu chuyện đã khác.

Theo Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp khu vực 15, mỗi năm đơn vị xây dựng từ 14-15 mô hình trình diễn nông nghiệp công nghệ cao, trải rộng trên nhiều loại cây trồng, vật nuôi. Không chỉ dừng ở “làm mẫu”, các mô hình còn được tổ chức tham quan, hướng dẫn, tập huấn cho nông dân.

Từ VietGAP, GlobalGAP đến ứng dụng IoT, điện toán đám mây, sổ tay điện tử… khái niệm từng xa lạ nay đã quen thuộc. Nông dân học cách truy xuất nguồn gốc, ghi nhật ký điện tử, giám sát sâu bệnh bằng phần mềm. Họ không chỉ làm nông, mà còn “quản trị sản xuất”.

“Chúng tôi không đưa máy móc về rồi để đó. Mục tiêu là giúp người dân hiểu, làm chủ công nghệ. Khi nông dân có tri thức, họ mới thực sự thoát nghèo bền vững”, Kỹ sư Nguyễn Văn Thuyên - Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp khu vực 15 chia sẻ.

Cán bộ khuyến nông giờ không chỉ “xuống ruộng”, mà còn “lên mạng”. Từng tài liệu kỹ thuật, video hướng dẫn, nhóm zalo hỗ trợ kỹ thuật được lập để tư vấn trực tuyến. Khi nông dân gặp sự cố, chỉ cần chụp hình gửi, kỹ sư sẽ hướng dẫn kịp thời.

Thời gian tới, Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp khu vực 15 tiếp tục nhân rộng các mô hình, ưu tiên số hóa và truy xuất nguồn gốc. Mục tiêu là đưa nông sản địa phương tham gia chuỗi giá trị, tiếp cận thị trường khó tính, nâng cao giá trị gia tăng.

Trên vùng biên hôm nay, không còn cảnh nông dân “đánh cược” với thời tiết. Thay vào đó là những cánh tay cầm điện thoại, ánh mắt dõi về màn hình đo độ ẩm, nhiệt độ. Những luống dưa xanh mướt, vườn bưởi trĩu quả là minh chứng cho một hướng đi đúng.

Công nghệ đã về tận ruộng. Tri thức đã cắm rễ trên nương rẫy. Và những giấc mơ thoát nghèo của người dân vùng biên đang dần thành hiện thực. Khi người nông dân có tri thức trong tay, nông thôn không chỉ đổi thay, mà còn mở ra tương lai bền vững. Không phải bằng những khẩu hiệu, mà bằng từng mùa vàng, từng trái ngọt và niềm tin lớn dần theo năm tháng.