Tình người nơi xóm nghèo

Cái nghèo đeo bám

Giữa những khó khăn hiện hữu, câu chuyện về tình làng nghĩa xóm dành cho những hộ nghèo ở xã Tân Lợi, tỉnh Đồng Nai trở thành minh chứng cho hiệu quả chính sách giảm nghèo bền vững mà Đảng, Nhà nước và Chính phủ đang triển khai.

Nhiều năm qua, các chương trình về nhà ở, tín dụng ưu đãi, đào tạo nghề, hướng dẫn kỹ thuật canh tác nông nghiệp bền vững đã tiếp sức cho những gia đình nghèo ở vùng sâu, vùng xa. Cuộc đời của bà Nguyễn Thị Bạc (sinh năm 1963) chính là hình ảnh thu nhỏ của sự thay đổi ấy.

Hôm chúng tôi tìm đến nhà bà Bạc đang ảnh hưởng bão, áp thấp nhiệt đới, trời mưa tầm tã, tuyến đường đất đỏ dẫn vào nhà trở nên lầy lội, trơn trượt đến mức mỗi vòng quay bánh xe bị níu bởi lớp đất bazan đặc quánh. Quãng đường hơn 5 km từ trung tâm xã vào nhà bà Bạc tuy không xa, nhưng đủ khiến bất kỳ ai cảm nhận rõ sự cách trở của một vùng đất còn nhiều khó khăn, cơ sở hạ tầng chưa hoàn thiện, đời sống người dân chủ yếu dựa vào nông nghiệp nhỏ lẻ.

Trong căn nhà cấp 4 được địa phương xây tặng, bà Bạc đón khách bằng ấm trà nóng. Mái tóc màu muối lấn át màu tiêu, giọng nói miền Tây đặc trưng trầm ấm, bà Bạc chậm rãi kể cuộc đời lam lũ của mình như những thước phim quay chậm. Hơn 30 năm trước, hai vợ chồng rời quê lên Tân Lợi lập nghiệp. Không mảnh đất cắm dùi, làm thuê đủ thứ nghề, từ cạo mủ cao su đến tỉa cành điều, dọn cỏ rẫy. Cái nghèo bám riết khiến vợ chồng bà Bạc không có điều kiện chữa trị hiếm muộn, chỗ ngụ cư thì tạm bợ trong tấm chòi che bằng tấm bạt ở góc vườn người thân.

Hai vợ chồng bà Bạc gom góp được chút tiền định mua đất dựng nhà để có chỗ “chui vô chui vào” thì biến cố ập đến. Một buổi sáng vào năm 2010, sau khi chuẩn bị cơm mang theo đi làm, bà lay chồng dậy thì phát hiện ông bị tai biến... tiền tích góp đổ hết vào thuốc men nhưng bệnh tình của chồng vẫn không thuyên giảm. “Chồng bệnh nằm một chỗ, sức tôi thì yếu dần. Vừa làm thuê, vừa chăm chồng. Nhiều đêm ngồi một mình chỉ biết úp mặt vào bóng đêm khóc”, bà Bạc nghẹn ngào.

Gần 15 năm qua, bà Bạc vừa làm thuê và trông chờ vào sự hỗ trợ của chính quyền, nhà chùa, những tấm lòng nhân ái. Căn nhà tạm bợ dột nát, chỉ cần mưa lớn là nước tràn vào. Những lúc tưởng chừng bế tắc, tia sáng hy vọng lại đến từ chính người hàng xóm.

Dắt chúng tôi sang nhà bà Nguyễn Thị Diễm (sinh năm 1969, người cho đất cho bà Bạc cất nhà), nhà của bà Diễm chẳng toát lên sự giàu sang, của dư của để gì. Ngược lại, lòng tốt của gia đình bà Diễm lan rất xa.  

Mảnh đất nghĩa tình

Gác đũa bên mâm cơm trưa, bà Diễm cầm tay bà Bạc lời rằng: “Những ngày sau bao cấp, cuộc sống vất vả trăm bề, vợ chồng tôi cũng từ miền Tây lên mảnh đất Tân Lợi lập nghiệp. Hai vợ chồng tôi làm thuê đủ thứ nghề mưu sinh. Vài năm sau đó, ba mẹ bán đất ở quê rồi mua cái rẫy trồng điều ở xã Tân Lợi này. Ngày còn đi làm thuê chung, tôi chứng kiến cảnh hai vợ chồng chị Bạc khó khăn đủ đường, rồi khi chồng chị ấy bị tai biến, thương cảm, gia đình tôi dựng căn chòi cho hai vợ chồng tá túc, sau đó quyết định cắt khoảng 50 m2 đất tặng để chị Bạc có cơ hội được chính quyền hỗ trợ xây nhà tình nghĩa”.

Căn nhà kiên cố không chỉ là nơi che nắng che mưa, mà còn là chỗ dựa tinh thần giúp bà Bạc bước qua biến cố. Bà Diễm hiện có hơn một hecta đất trồng chôm chôm và cây điều. Vườn cây mang lại nguồn thu ổn định cho gia đình. Mỗi mùa thu hoạch, bà Diễm thuê lao động phụ giúp, bà Bạc nhận tỉa cành, phát cỏ, gom cành khô, thu nhập giúp bà trang trải phần nào chi phí thuốc men sinh hoạt hằng ngày.

Nước mắt ngắn dài, bà Bạc lời rằng, từ ngày chồng mất, sức khỏe ngày một yếu hơn, trí nhớ cũng không còn minh mẫn. Cuộc sống của bà Bạc gần như nương tựa vào các tấm lòng hảo tâm. Sớm hôm tắt lửa tối đèn, ốm đau…đều nhờ gia đình bà Diễm giúp đỡ. “Có hôm tôi mệt, chưa kịp nấu cơm thì chị Diễm gọi sang ăn cùng. Bữa ăn tuy không cao sang mỹ vị nhưng đó là tấm lòng trân quý, thứ mỹ vị ấy không thể nào mua được. Ở đây tuy nghèo nhưng mà thương nhau lắm”, bà Bạc nghẹn ngào.  

Ngoài việc hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, xã Tân Lợi còn triển khai nhiều chính sách thiết thực giúp người dân cải thiện sinh kế. Theo bà Phạm Thị Hiền - Trưởng Phòng Kinh tế xã Tân Lợi, toàn xã có hơn 3.400 hộ dân, trong đó có gần 2.000 hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Những năm qua, địa phương đẩy mạnh các chương trình hỗ trợ sản xuất, cấp thẻ bảo hiểm y tế, đào tạo nghề, tín dụng ưu đãi và hướng dẫn kỹ thuật nông nghiệp bền vững.

Riêng với cây điều, cây ăn trái, nguồn thu chủ lực của xã, cán bộ nông nghiệp thường xuyên đến tận vườn hướng dẫn kỹ thuật bón phân, cắt tỉa tạo tán, phòng trừ sâu bệnh theo hướng giảm hóa chất, tăng sử dụng phân hữu cơ nhằm bảo vệ đất và tăng năng suất.

Những buổi tập huấn của chính quyền, bà Diễm và bà Bạc đều tham gia. “Tôi lớn tuổi nhưng còn làm thuê được ngày nào hay ngày ấy. Đi tập huấn để biết cách chăm cây, mai mốt không còn sức khỏe đi làm thuê nữa thì ở nhà chăm sóc mấy cây điều quanh nhà cũng có thu nhập”, bà Bạc cười nói.

Mô hình “hộ khá hỗ trợ hộ nghèo” kết hợp với chính sách, kỹ thuật từ Nhà nước đã giúp người dân vừa tăng thu nhập, vừa nâng cao nhận thức về bảo vệ tài nguyên đất, nguồn nước và môi trường sản xuất. Điều này tạo nên nền tảng vững chắc để các hộ nghèo thoát nghèo bền vững chứ không phụ thuộc hoàn toàn vào hỗ trợ vật chất.

Rời nhà bà Bạc và bà Diễm trong cơn mưa nặng hạt, con đường đất đỏ trở nên trơn trượt hơn. Hai bên đường, người dân tất bật chở phân bón, thuốc bảo vệ thực vật chuẩn bị cho vụ mùa mới. Dẫu còn nhiều khó khăn, người dân Tân Lợi vẫn kiên trì bám đất, nuôi hy vọng về một tương lai khá hơn khi hạ tầng được đầu tư, đường sá được bê tông hóa, đời sống được nâng cao từ những chính sách thiết thực của chính quyền.

Sự san sẻ tình làng nghĩa xóm cùng chính sách giảm nghèo đúng hướng của chính quyền đã giúp người dân xã Tân Lợi từng ngày “lánh xa” cái nghèo. Với những người như bà Diễm ngày càng tăng thu nhập, còn bà Bạc không chỉ có mái nhà che nắng che mưa, mà còn cả niềm tin vào cộng đồng đang giúp đỡ.