Thể hiện khả năng thích nghi rất tốt
Thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng nâng cao giá trị kinh tế, phù hợp điều kiện tự nhiên của địa phương, sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, Hội Nông dân xã Mường Kim đã triển khai mô hình trồng măng Bát Độ tại các bản Là 1, Là 2, Ngã Ba, Chiềng Ban 1, Pá Liềng, với quy mô ban đầu hơn 5,4 ha, thu hút 27 hộ nông dân tham gia.
Đây là một trong những mô hình cây trồng mới được Hội Nông dân xã chủ động tham mưu, đồng thời phối hợp hỗ trợ giống và hướng dẫn kỹ thuật cho bà con.
Trồng măng Bát Độ là mô hình mới được Hội Nông dân xã Mường Kim chủ động tham mưu, đồng thời phối hợp hỗ trợ giống và hướng dẫn kỹ thuật cho bà con. Ảnh: Duy Học.
Kết quả triển khai ban đầu cho thấy, tỷ lệ sống của cây giống đạt trên 95%, nhờ điều kiện khí hậu mát mẻ, đất đai màu mỡ, phù hợp với đặc tính sinh trưởng của cây măng Bát Độ. Bà con được tập huấn đầy đủ kỹ thuật từ khâu chuẩn bị đất, đào hố, mật độ trồng đến chăm sóc, bón phân; nhờ đó các hộ thực hiện đúng quy trình, cây bén rễ nhanh, phát triển khỏe.
Khi người dân được trao “cần câu” thay vì chỉ “con cá”, hành trình giảm nghèo vì thế cũng trở nên chủ động, bền bỉ và ít rủi ro hơn.
Mặc dù mới trồng thời gian ngắn, song cây đã bắt đầu phát triển tán, đẻ nhánh rõ rệt, thể hiện khả năng thích nghi rất tốt. Một số hộ tích cực chăm sóc còn cho thấy tốc độ tăng trưởng vượt dự kiến, mở ra triển vọng mở rộng mô hình trong toàn xã.
Không chỉ là tín hiệu tích cực về sinh trưởng, những vạt măng non còn mở ra kỳ vọng mới về một hướng giảm nghèo bền vững, giúp người dân thoát dần sự phụ thuộc vào cây trồng truyền thống kém hiệu quả.
Bà con được tập huấn đầy đủ kỹ thuật từ khâu chuẩn bị đất, đào hố, mật độ trồng đến chăm sóc, bón phân. Ảnh: Duy Học.
Một hộ dân trồng măng Bát Độ tại xã Mường Kim chia sẻ: “Lúc mới trồng, gia đình tôi cũng lo vì đây là cây mới, chưa có kinh nghiệm. Nhưng chỉ sau vài tháng, thấy cây bén rễ nhanh, đẻ nhánh mạnh là yên tâm hẳn. Đất ở đây hợp cây, khí hậu mát nên măng phát triển khỏe lắm, gần như không bị sâu bệnh. So với cây ngô, cây sắn trước kia thì măng Bát Độ nhàn hơn mà triển vọng lại rõ rệt. Bà con chúng tôi ai cũng phấn khởi, tin rằng đây sẽ là cây giúp gia đình thoát nghèo bền vững".
Cùng với việc triển khai mô hình, các cấp Hội cũng đã chủ động liên hệ doanh nghiệp khảo sát thực tế và bước đầu cam kết bao tiêu sản phẩm khi mô hình cho thu hoạch ổn định - yếu tố quan trọng để bảo đảm đầu ra bền vững cho người dân.
Đầu ra ổn định chính là “chốt chặn” quan trọng để sinh kế không bị đứt gãy, qua đó giúp người nghèo yên tâm bám đất, bám vườn, từng bước thoát nghèo bằng chính lao động của mình.
Tạo việc làm tại chỗ, thúc đẩy giảm nghèo bền vững
Theo đánh giá của cán bộ khuyến nông và kinh nghiệm từ các địa phương đã trồng thành công, mô hình măng Bát Độ tại xã Mường Kim được kỳ vọng mang lại hiệu quả rõ rệt cả về kinh tế, xã hội và môi trường.
Về hiệu quả kinh tế, sau 18-24 tháng, măng bắt đầu cho thu hoạch ổn định, sản lượng bình quân đạt 15-20 tấn/ha/năm. Với giá thị trường dao động 5.000-7.000 đồng/kg, người dân có thể thu từ 75-140 triệu đồng/ha/năm, cao hơn nhiều so với trồng ngô, sắn hoặc các cây truyền thống. Đây là cây lâu năm, tuổi thọ 15-20 năm, chi phí đầu tư thấp, cho nguồn thu ổn định và bền vững, yếu tố then chốt để người dân yên tâm gắn bó lâu dài.
Thu nhập không chỉ tăng lên từng vụ măng, mà còn tích lũy thành “vốn thoát nghèo” lâu dài cho nhiều hộ trước đây chỉ đủ ăn từng mùa.
Về tác động xã hội - môi trường, mô hình không chỉ giúp giải quyết việc làm tại chỗ, nhất là vào thời điểm thu hoạch rộ, mà còn góp phần phủ xanh đất trống, hạn chế xói mòn, bảo vệ đất và môi trường sinh thái. Quan trọng hơn, mô hình đang từng bước tạo động lực đổi mới tư duy sản xuất, chuyển từ sản xuất tự cung tự cấp sang sản xuất hàng hóa, gắn với thị trường và chuỗi giá trị.
Giảm nghèo ở Mường Kim không còn là những gói hỗ trợ ngắn hạn, mà đang dịch chuyển sang mô hình sinh kế xanh, tự nuôi sống chính mình và bền vững với môi trường.
Mô hình trồng măng Bát Độ giúp giải quyết việc làm tại chỗ, góp phần phủ xanh đất trống, hạn chế xói mòn, bảo vệ đất và môi trường sinh thái. Ảnh: Duy Học.
Với điều kiện tự nhiên thuận lợi, xã Mường Kim có khả năng mở rộng diện tích trồng măng Bát Độ trong giai đoạn 2026-2030. Song song với đó, Hội Nông dân xã dự kiến tiếp tục phối hợp thành lập tổ hợp tác hoặc hợp tác xã sản xuất, tiêu thụ măng Bát Độ, từng bước hình thành chuỗi giá trị khép kín từ trồng - chăm sóc - thu mua - chế biến - tiêu thụ. Đây chính là hướng đi căn cơ để giảm nghèo bền vững bằng sinh kế lâu dài, chứ không chỉ dựa vào hỗ trợ trước mắt.
Ông Phùng Tiến Hưng, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã Mường Kim, tỉnh Lai Châu cho biết, mô hình trồng măng tre Bát Độ đã và đang góp phần quan trọng trong việc tạo việc làm tại chỗ, thúc đẩy giảm nghèo bền vững trên địa bàn. "Giữ được lao động ở lại quê hương không chỉ giữ nhịp sống cho bản làng, mà còn giữ lại cơ hội thoát nghèo tại chỗ cho những gia đình từng chênh vênh vì thiếu sinh kế ổn định", ông Hưng nói.
Cũng theo ông Hưng, với chu kỳ thu hoạch kéo dài quanh năm, các hộ tham gia có thêm nguồn thu nhập ổn định từ khâu chăm sóc, thu hái đến sơ chế măng. Người dân, đặc biệt là lao động nhàn rỗi và các hộ nghèo, có thể tận dụng thời gian nông nhàn để tạo thêm thu nhập mà không phải đi làm ăn xa.
Cây măng Bát Độ có năng suất ổn định, chi phí đầu tư thấp, ít sâu bệnh, phù hợp với điều kiện sản xuất của hầu hết các hộ, kể cả hộ nghèo, giúp bà con dễ dàng tham gia và từng bước mở rộng quy mô. Nhờ đó, mô hình không chỉ góp phần hạn chế tình trạng di cư lao động mà còn tạo điều kiện để nhiều hộ vươn lên thoát nghèo, tiến tới làm giàu.
Từ một mô hình sản xuất, măng Bát Độ đang dần trở thành “đòn bẩy sinh kế”, góp phần chuyển cách tiếp cận giảm nghèo của Mường Kim từ hỗ trợ thụ động sang tự chủ thu nhập.
Thời gian tới, xã Mường Kim tiếp tục chỉ đạo bà con chăm sóc măng Bát Độ đúng quy trình kỹ thuật, bảo đảm cây sinh trưởng ổn định; đồng thời mở thêm các lớp tập huấn về phòng trừ sâu bệnh, kỹ thuật thu hoạch. Địa phương cũng sẽ ký kết biên bản ghi nhớ tiêu thụ sản phẩm với các doanh nghiệp chế biến nông sản, từng bước hình thành đầu ra bền vững. Phấn đấu xây dựng mô hình điểm để nhân rộng trong toàn xã, đưa măng Bát Độ trở thành cây trồng chủ lực, góp phần tạo sinh kế ổn định và thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững.
Giảm nghèo bền vững, suy cho cùng, không bắt đầu từ những khoản trợ cấp, mà bắt đầu từ những mầm cây đủ sức nuôi sống con người - như những gốc măng Bát Độ hôm nay ở Mường Kim.
Ông Phùng Tiến Hưng, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã Mường Kim, tỉnh Lai Châu cho biết: “Măng Bát Độ đang dần khẳng định là cây trồng giàu tiềm năng trong chiến lược phát triển sinh kế bền vững, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống cho nhân dân xã Mường Kim trong những năm tới”.
