Bay gieo sạ trên cánh đồng ngập lũ

Đứng trên sảnh tầng hai của trạm bơm ở cánh đồng Ông Đồng, ông Nguyễn Tiến Quang, Giám đốc Hợp tác xã Sản xuất - Dịch vụ nông nghiệp Tiền Thượng Hậu (xã Võ Ninh, Quảng Ninh, Quảng Bình), đưa tay khoát một vòng rộng ra xa: “Toàn bộ cánh đồng rộng hơn 100 ha của chúng tôi chỉ trong 4 ngày đã được bón phân, gieo sạ xong trước kế hoạch 1 ngày. Mong sao vụ mùa này thắng lợi để bà con hào hứng làm những vụ sau”.

Gian truân vụ hè thu

Vùng Ông Đồng nằm phía hữu sông Kiến Giang. Đây là vùng đồng bằng rộng lớn với hơn 1.000 ha ruộng của hai huyện Quảng Ninh và Lệ Thủy (Quảng Bình). Câu ca xưa “nhất Đồng Nai, nhì hai huyện” là ví về diện tích ruộng khô rộng lớn bị chia cắt bởi khu dân cư ở đây.

Trước đây vùng Ông Đồng chỉ làm lúa một vụ, vụ hè thu hầu như bỏ hoang hoặc làm lúa tái sinh. Vì không chủ động nguồn nước, lại bị nạn chuột phá nên vùng đồng rộng lớn của hai xã Gia Ninh và Võ Ninh luôn bỏ hoang.

Vụ hè thu năm nay, Công ty Giống cây trồng Quảng Bình liên kết sản xuất với HTX tại Võ Ninh, Gia Ninh đưa diện tích hơn 300 ha vào sản xuất lúa. Ông Nguyễn Tiến Quang, Giám đốc HTX Tiền Thượng Hậu cho hay, đây là vụ hè thu đầu tiên chúng tôi vận động bà con gieo cấy nên có nhiều lo lắng trước rủi ro và diễn biến khó lường của thời tiết.

Khi bà con gieo sạ được gần nửa diện tích thì mưa lớn do ảnh hưởng của bão số 1. Mưa trắng đồng, nước lũ ngập mênh mông. Dù có các trạm bơm nhưng hệ thống đê bao đã bị lũ tràn qua nên không thể bơm chống úng được. “Chúng tôi đưa khoảng 100 ha vào sản xuất. Dù có liên kết với doanh nghiệp nhưng để tính toán chắc ăn cũng rất khó. Lúa đã gieo bị ngập sâu. Lúa giống đã ngâm ủ để gieo qua mấy ngày cũng hỏng hết. Ngay vụ sản xuất đầu tiên bà con đã phải đối mặt với khó khăn, thử thách”, ông Quang kể.

Vụ hè thu này gia đình ông Nguyễn Văn Giữ (xã Tân Ninh, huyện Quảng Ninh) nhận sản xuất vụ hè thu trên cánh đồng Ông Đồng với diện tích hơn 15 ha. Khi lúa gieo được hơn 10 ngày thì bị ngập lũ. Sau lũ, đi thăm ruộng ông thực sự lo lắng vì lúa chết gần hết, buộc phải gieo lại. “Tôi không tiếc công và chi phí đã đổ ra mà chỉ lo lắng không có giống, không có máy móc để làm đất, gieo sạ cho kịp lịch thời vụ, bỏ ruộng trắng thì xót quá”, ông Giữ nói.

Hiện Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Quảng Bình vẫn chưa nắm được cụ thể diện tích lúa hè thu của tỉnh bị ảnh hưởng nặng do mưa lũ do các địa phương chưa có báo cáo thống kê. Ngoài ra, diện tích lúa cần phải gieo lại và công tác chỉ đạo hỗ trợ giống lúa cho nông dân cũng chưa được triển khai cụ thể. Nhìn chung bà con tự túc giống gieo lại diện tích bị thiệt hại là khá nhiều.

Doanh nghiệp chung tay

Ông Nguyễn Xuân Kỳ, Giám đốc Công ty Giống cây trồng Quảng Bình cho hay, đây là vụ hè thu đầu tiên Công ty liên kết sản xuất lúa với nông dân tại vùng ruộng Ông Đồng thuộc 2 xã Gia Ninh và Võ Ninh (huyện Quảng Ninh) với diện tích hơn 300 ha. Để hỗ trợ bà con khắc phục hậu quả mưa lũ, đảm bảo thời vụ, Công ty đã khẩn trương liên kết sản xuất, cam kết bao tiêu sản phẩm cho nông dân tại các hợp tác xã. Công ty đã hỗ trợ phân bón, giống (nông dân được trả chậm khi thu hoạch). Đồng thời dùng thiết bị bay để bón phân, gieo sạ.

Trên cánh đồng, hai thiết bị bay bay lượn để rải phân và gieo sạ. Để kịp lịch thời vụ, các nhân viên điều khiển máy bay ăn trưa tại ruộng và nghỉ ngơi một chút rồi làm việc luôn. Anh Nguyễn Văn Hải, nhân viên kỹ thuật bay vừa kiểm tra ắc quy thiết bị bay vừa cho biết, thời vụ không còn nhiều nên anh em chia sẻ với bà con tranh thủ làm việc kể cả giờ nghỉ trưa. “Chúng tôi làm sớm, nghỉ muộn để tăng thêm giờ bay nhằm tăng diện tích gieo sạ cho bà con được chừng nào tốt chừng đó”, anh Hải bộc bạch.

Đứng bên bờ ruộng, ông Nguyễn Văn Giữ (xã Tân Ninh, huyện Quảng Ninh) không quản nắng khét đưa bàn tay lên che mặt rồi nheo mắt dõi theo thiết bị bay. Ruộng nhà ông đã gieo xong trước lịch đúng 1 ngày nên ông vững dạ lắm. “Nếu không có sự hỗ trợ kịp thời của Công ty Giống cây trồng Quảng Bình thì chắc nhiều diện tích của gia đình tôi cũng sẽ bỏ trắng vì làm không kịp. Hi vọng vào vụ gian nan, cuối vụ được mùa lớn cho bà con an lòng”, ông Giữ nói như át cái nắng nóng hầm hập trên đồng.

Trên vùng ruộng được phơi khô vì mới gieo mấy hôm, ông Nguyễn Tiến Quang và Nguyễn Xuân Lù đang ngồi xem hạt giống nảy mầm bén xanh, chồi non bật thẳng dưới nắng. Sau lũ, gặp thời tiết nắng tốt nên tỷ lệ hạt giống nảy mầm cao, cây lúa non nhanh bén rễ và loang loáng màu xanh lá mạ trên ruộng. Ông Quang chia sẻ: “Lúa bén nhanh thế này dự báo cuối vụ năng suất cao. Điều vui nhất là lịch thời vụ chậm nhất vào ngày 25/6 nhưng toàn bộ diện tích lúa gieo lại đã xong vào ngày 24/6. Nhờ sự hỗ trợ của doanh nghiệp, bà con vượt qua được khó khăn, nhanh chóng vào vụ hè thu như mong muốn”.

Nhiều diện tích bỏ trắng

Đến thời điểm này, nhiều diện tích lúa hè thu bị ảnh hưởng do mưa lũ bị hư hỏng nghiêm trọng phải bỏ trắng vì nông dân không thể sản xuất được.

Tại xã An Ninh (huyện Quảng Ninh), diện tích lúa hè thu của HTX Thống Nhất và Hoành Vinh gần 520 ha bị ngập do mưa lũ. Sau khi lũ rút, bà con đã chủ động dùng thóc thịt để gieo được khoảng 120 ha, khoảng 350 ha lúa bị hỏng nặng đành bỏ trắng.

Ông Hoàng Hải Đàn, Giám đốc HTX Thống Nhất cho hay, bà con không có giống để gieo và e ngại dùng thóc thịt để gieo thì cây lúa phát triển không tốt, năng suất không cao. Ngoài ra, dịch vụ máy bừa ruộng để gieo lại không đáp ứng được. Vì vậy đã có hơn 140 ha bị bỏ trắng. Cũng theo ông Đàn, liên tục nhiều năm qua, năng suất lúa vụ hè thu của HTX Thống Nhất luôn đạt trên 65 tạ/ha. “Với diện tích ruộng bỏ trắng khá lớn, vụ hè thu này bà con bị thất thu khoảng 1.000 tấn lúa”, ông Đàn buồn bã.

Tại tỉnh Quảng Trị, 130 tấn giống lúa do trung ương hỗ trợ đã được phân bổ cho các địa phương. Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị đã chỉ đạo các địa phương hỗ trợ giống kịp thời nên nông dân đã triển khai cơ bản xong diện tích lúa gieo lại. Tại thành phố Huế, trung ương và địa phương hỗ trợ tổng số 400 tấn giống (trung ương 160 tấn, Thành phố 240 tấn). Hiện các địa phương tại Huế cũng cơ bản gieo sạ xong những diện tích lúa bị ảnh hưởng do mưa lũ.