Gia Lai chuyển đổi gần 40 ngàn ha cây trồng kém hiệu quả

Mạnh dạn chuyển đổi

Sau khi rà soát quỹ đất, thống kê diện tích cây trồng kém hiệu quả tồn tại từ nhiều năm nay, UBND tỉnh Gia Lai đã chính thức ban hành kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng kém hiệu quả giai đoạn 2026 - 2030.

Theo kế hoạch này, toàn tỉnh có khoảng 38.500 ha đất đang canh tác nông nghiệp kém hiệu quả gồm 3.790 ha lúa, 7.660 ha mía, 7.745 ha sắn, 4.020 ha điều, 14.715 ha cao su và khoảng 570 ha đất khác. Diện tích kể trên sẽ được chuyển sang những cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao hơn, chủ yếu là cây ăn quả tập trung, có khả năng xuất khẩu.

Trong các cây trồng kém hiệu quả kể trên, diện tích cao su lớn nhất với gần 15.000 ha, tập trung chủ yếu tại các xã biên giới khu vực phía Tây của tỉnh. Với diện tích cao su kém hiệu quả, tỉnh yêu cầu lựa chọn các cây trồng thích ứng với biến đổi khí hậu, đáp ứng nhu cầu thị trường, đồng thời dành quỹ đất cho phát triển nông nghiệp công nghệ cao và năng lượng tái tạo.

Ông Hồ Quốc Dũng, Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai cho biết, mục tiêu của chương trình này là cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng phù hợp với quy hoạch, gắn với phát triển chuỗi giá trị sản phẩm, tạo sinh kế, nâng cao thu nhập và chất lượng đời sống cho nông dân.

Liên quan đến chính sách đất đai, trước đó, Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai Hồ Quốc Dũng đã giao Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh nghiên cứu phương án cấp đất sản xuất cho người dân khu vực các xã biên giới - nơi đời sống của bà con còn gặp nhiều khó khăn, sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ, manh mún, kém hiệu quả...

Theo đó, Sở Nông nghiệp và Môi trưởng tỉnh Gia Lai được giao nhiệm vụ rà soát, báo cáo thực trạng chuyển đổi mục đích hàng chục nghìn ha cao su kém hiệu quả trên địa bàn. Đồng thời đề nghị Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 7 (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tiếp tục mở rộng, xây dựng các tuyến kênh nhánh phục vụ sản xuất nông nghiệp trong vùng tưới của công trình thủy lợi Ia Mơr.

Cần đảm bảo nguồn nước tưới

Tại xã biên giới Ia Mơr, công trình thủy lợi Ia Mơr được khởi công xây dựng vào năm 2005. Theo thiết kế, công trình có dung tích hữu ích 177,8 triệu m3 nước, diện tích mặt nước 2.800 ha. Công trình có năng lực tưới cho hơn 12.500 ha đất canh tác (4.000 ha tưới cho cánh đồng xã Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk và 8.500 ha phục vụ tưới cho xã Ia Mơ và một vài vùng lân cận thuộc tỉnh Gia Lai). Trên thực tế, do còn vướng một vài thủ tục cần thiết nên công trình này vẫn chưa phát huy hết công năng.

Ia Mơr là xã biên giới nằm ở phía Tây tỉnh Gia Lai với chủ yếu là người dân tộc thiểu số sinh sống, trong đó ngoài dân tộc tại chỗ là người J’rai còn có bà con dân tộc khác từ các tỉnh miền núi phía Bắc di cư vào. Tổng diện tích sản xuất của xã khoảng trên 1.700 ha, chủ yếu là điều, lúa, mía kém hiệu quả do chưa đủ nước tưới, ngoài ra đến mùa vụ, một số người dân từ địa phương khác đến thuê đất để trồng dưa hấu, bí đỏ... Theo đó, đời sống của bà con nơi đây còn gặp không ít khó khăn do thu nhập từ sản xuất nông nghiệp còn thấp. Mặc dù công trình thủy lợi Ia Mơr đã mở ra 2 cánh đồng lúa nước hai vụ với khoảng 380 ha trên địa bàn xã, song xem ra vẫn còn quá thấp so với quy mô của công trình ngàn tỷ này.

Việc chuyển đổi một diện tích lớn cây cao su và các loại cây trồng khác kém hiệu quả, tập trung trồng lúa nước để đảm bảo an ninh lương thực tại chỗ cho bà con, đồng thời trồng các loại cây ăn quả cho giá trị kinh tế cao là chủ trương hoàn toàn đúng đắn của tỉnh Gia Lai. Tuy nhiên bài toán đặt ra là phải giải quyết khâu nước tưới, bởi nếu không đủ nước tưới thì mọi tính toán tốt đẹp trên sẽ khó khả thi. Theo đó, trước mắt tỉnh Gia Lai đang chỉ đạo triển khai thêm 10 tuyến kênh nhánh của công trình thủy lợi Ia Mơr nhằm mở rộng vùng tưới cho hơn 2.100 ha cây nông nghiệp.

Trong những lần tiếp xúc giữa lãnh đạo tỉnh và doanh nghiệp gần đây, các doanh nghiệp có diện tích cao su kém hiệu quả cũng đã mạnh dạn đề nghị được chuyển đổi sang các mô hình nông nghiệp khác hiệu quả hơn như chăn nuôi, trồng cây ăn quả xuất khẩu hay năng lượng tái tạo. Nhiều doanh nghiệp kiến nghị sớm mở rộng vùng tưới thuộc công trình thủy lợi Ia Mơr đến những diện tích cao su dự kiến chuyển đổi.

Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu phát triển, tỉnh Gia Lai đang kêu gọi đầu tư vào lĩnh vực sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, bao gồm các loại cây trồng có giá trị xuất khẩu như dứa, chanh dây, chuối, cà phê..., nhất là đối với các địa phương thuộc khu vực phía Tây của tỉnh.

Để sớm giải quyết nguồn nước tưới đối với những diện tích nói trên, UBND tỉnh Gia Lai chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các doanh nghiệp khảo sát, xây dựng phương án chuyển đổi cây trồng cụ thể, yêu cầu khả thi và hiệu quả. Sau đó tỉnh sẽ làm việc với các bộ, ngành Trung ương để tìm giải pháp mở rộng vùng tưới. Chỉ khi đảm bảo nguồn nước tưới, chủ trương chuyển đổi cây trồng của tỉnh Gia Lai mới thực sự mang lại hiệu quả.

Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Phạm Anh Tuấn yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường đề xuất các phương án chuyển đổi sang trồng trọt, chăn nuôi, đảm bảo phù hợp quy hoạch của tỉnh, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Đồng thời đề xuất quỹ đất để trả lại cho địa phương nhằm giải quyết tình trạng thiếu đất sản xuất đối với đồng bào dân tộc thiểu số.