Hiện nay, trên thế giới đã có hơn 60 hệ thống phân loại xanh được triển khai. Trong khu vực Vùng Vịnh, Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE) đang đi đầu với các bước tiến quan trọng như ban hành luật khí hậu và đặt mục tiêu cắt giảm phát thải 47% vào năm 2035. Những nỗ lực này cho thấy sự định hướng rõ ràng của UAE theo hướng phát triển kinh tế xanh.
Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có một khuôn khổ pháp lý rõ ràng về phân loại xanh được áp dụng chung cho toàn khu vực. Việc xây dựng một hệ thống như vậy sẽ giúp các quốc gia xác lập nền tảng minh bạch và nhất quán để định hướng dòng vốn vào các lĩnh vực bền vững, đồng thời hỗ trợ quá trình thực hiện các cam kết khí hậu quốc gia.
Vùng Vịnh cần xây dựng một hệ thống phân loại xanh thống nhất để thu hút đầu tư bền vững và thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang các mô hình kinh tế phát thải thấp, thân thiện với môi trường. Ảnh: carnegieendowment.
Vùng Vịnh có vị thế đặc biệt để hưởng lợi từ một hệ thống phân loại xanh khu vực. Với đặc điểm đa dạng về trình độ phát triển, cấu trúc kinh tế và phụ thuộc năng lượng, hệ thống phân loại cần được thiết kế linh hoạt ngay từ đầu để phù hợp với thực tế của từng quốc gia. Một cơ chế phân loại theo cấp độ - chẳng hạn như hệ thống “đèn giao thông” - sẽ cho phép phân loại các hoạt động kinh tế theo mức độ thân thiện với môi trường, đồng thời đưa ra lộ trình chuyển đổi và các mốc thời gian cụ thể để loại bỏ dần các hoạt động không bền vững.
Việc triển khai hệ thống cũng nên được thực hiện theo từng giai đoạn. Bắt đầu từ một khung khái niệm chung dựa trên nguyên tắc, sau đó phát triển dần thành các tiêu chí kỹ thuật chi tiết cho từng lĩnh vực. Cách tiếp cận này vừa tạo nền tảng vững chắc, vừa giúp các quốc gia học hỏi lẫn nhau và xây dựng năng lực thực thi.
Một hệ thống phân loại xanh cũng sẽ thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của thị trường tài chính bền vững trong khu vực, đặc biệt là trái phiếu xanh và các công cụ tài chính tuân thủ luật Hồi giáo như sukuk. Đây là những lĩnh vực đang nhận được sự quan tâm lớn từ UAE và Ả Rập Xê Út – hai nền kinh tế dẫn dắt khu vực.
Như ở Malaysia, quốc gia Đông Nam Á này đã có Khung trái phiếu SRI Sukuk, cho phép các tổ chức phát hành tham chiếu cả hệ thống phân loại quốc gia và các tiêu chuẩn quốc tế như Nguyên tắc Trái phiếu Xanh của Hiệp hội Thị trường Vốn Quốc tế (ICMA). Các tiêu chuẩn này được áp dụng rộng rãi tại UAE, Ả Rập Xê Út và hoàn toàn có thể điều chỉnh linh hoạt theo bối cảnh địa phương hoặc khu vực.
Một hệ thống phân loại xanh khu vực nếu được thiết kế hợp lý sẽ giúp nâng cao uy tín, giảm nguy cơ “gian lận xanh” và tạo nền tảng vững chắc để mở rộng quy mô phát hành trái phiếu xanh và sukuk bền vững trong toàn khu vực Vùng Vịnh.
Để thành công, hệ thống này cần thúc đẩy khả năng tương tác giữa các quốc gia, tăng cường chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi từ các mô hình quốc tế. Đồng thời, cần gắn chặt với các kế hoạch chuyển đổi quốc gia và có cơ chế điều chỉnh linh hoạt theo thời gian để phù hợp với các xu hướng và yêu cầu mới.
Một trong những yếu tố cốt lõi trong thiết kế hệ thống phân loại là cân bằng giữa tính hài hòa và tính linh hoạt. Kinh nghiệm từ ASEAN là minh chứng rõ ràng: Dù các nước trong khu vực có sự khác biệt lớn về phát triển kinh tế, dân số và ưu tiên môi trường, ASEAN đã xây dựng được một khung phân loại hai cấp thống nhất, sử dụng cơ chế “đèn giao thông” và lộ trình chuyển đổi rõ ràng cho các hoạt động không phù hợp. Đây là một mô hình đáng tham khảo cho Vùng Vịnh trong quá trình định hình hệ thống phân loại xanh của riêng mình.
