Vượt qua rào cản kỹ năng, thông tin, để tái hội nhập thị trường lao động

Dù thị trường lao động tại Thái Nguyên đang hồi phục mạnh mẽ, tạo ra nhiều cơ hội việc làm, nhưng không ít lao động vẫn gặp khó khăn trong quá trình quay trở lại thị trường. Hai rào cản lớn nhất hiện nay là thiếu kỹ năng phù hợp và hạn chế trong tiếp cận thông tin. Giải quyết bài toán này đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa chính sách bảo hiểm thất nghiệp, hệ thống thông tin thị trường và đào tạo kỹ năng nghề.

Bảo hiểm thất nghiệp – "điểm tựa" cho giai đoạn chuyển tiếp

Trong 6 tháng đầu năm 2025, Trung tâm Dịch vụ Việc làm tỉnh Thái Nguyên đã tiếp nhận và giải quyết chế độ trợ cấp thất nghiệp cho 2.954 người lao động, trong đó có 2.605 quyết định chi trả trợ cấp lần đầu, 200 quyết định tạm dừng và 365 trường hợp chấm dứt hưởng trợ cấp. Bảo hiểm thất nghiệp đang ngày càng thể hiện rõ vai trò như một “phao cứu sinh” giúp người lao động ổn định cuộc sống trong giai đoạn mất việc, giảm thiểu cú sốc thu nhập và tạo điều kiện chuẩn bị cho quá trình tái hội nhập thị trường.

Ông Nguyễn Văn Huyên, Phó Giám đốc Trung tâm cho rằng: “Bảo hiểm thất nghiệp không chỉ là hỗ trợ tài chính tạm thời, mà còn là cơ chế bảo vệ tâm lý và quyền lợi lâu dài của người lao động. Trong quá trình giải quyết hồ sơ, chúng tôi đồng thời tổ chức tư vấn chính sách, hướng dẫn tìm việc, thậm chí hỗ trợ chuyển đổi nghề cho người lao động khi cần thiết".

Ông nhấn mạnh, điều quan trọng là giúp người lao động không cảm thấy bị bỏ rơi trong thời điểm mất việc – giai đoạn mà nhiều người dễ rơi vào khủng hoảng cả về thu nhập lẫn niềm tin. Trung tâm đã xây dựng quy trình “3 trong 1”, vừa tiếp nhận hồ sơ, vừa đánh giá kỹ năng, vừa kết nối ngay với doanh nghiệp đang có nhu cầu tuyển dụng. Nhờ đó, không ít người lao động đã tìm được công việc mới ngay trong thời gian chờ nhận trợ cấp. “Chúng tôi coi đây là trách nhiệm kép, vừa đảm bảo an sinh, vừa giúp người lao động chủ động tái hòa nhập thị trường”, ông Huyên nói.

Một điểm tích cực là Trung tâm đã tổ chức 6 hội nghị tuyên truyền chính sách bảo hiểm thất nghiệp, đồng thời triển khai tư vấn cho hơn 14.300 lượt người về chính sách, thị trường việc làm và định hướng nghề nghiệp. Trong số đó, 771 người đã được kết nối thành công với các vị trí việc làm mới, góp phần giúp họ không lệ thuộc kéo dài vào trợ cấp mà sớm quay lại thị trường.

Tuy nhiên, ông Huyên cũng thẳng thắn nhìn nhận: “Việc sử dụng bảo hiểm thất nghiệp hiệu quả không nằm ở số tiền chi trả, mà ở khả năng tái hòa nhập thị trường lao động. Muốn vậy, cần mở rộng đồng bộ các dịch vụ hỗ trợ sau chi trả, đặc biệt là công tác tư vấn nghề nghiệp và cập nhật thông tin tuyển dụng phù hợp".

Trong khi bảo hiểm thất nghiệp hỗ trợ người lao động trong giai đoạn chuyển tiếp, thì đào tạo kỹ năng là điều kiện tiên quyết giúp họ duy trì việc làm ổn định và nâng cao năng lực cạnh tranh. Hiện nay, thị trường lao động Thái Nguyên đang chứng kiến nhu cầu tuyển dụng tăng mạnh, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, điện tử và logistics tại các khu công nghiệp lớn như Yên Bình, Sông Công, Điềm Thụy. Tuy vậy, không ít doanh nghiệp phản ánh phần lớn lao động chưa đáp ứng được yêu cầu công việc do thiếu kỹ năng thực hành, ngoại ngữ và tư duy hội nhập.

Bà Ngô Thị Lợi, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Hợp tác Quốc tế Hashi Việt Nam, nhìn nhận: “Người lao động hiện nay cần nhiều hơn là bằng cấp, họ cần kỹ năng mềm, ngoại ngữ và khả năng làm việc trong môi trường chuyên nghiệp. Chúng tôi đã triển khai đào tạo theo mô hình tích hợp: ngoại ngữ chuyên ngành, kỹ năng hội nhận, định hướng nghề nghiệp, đặc biệt theo yêu cầu của thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức… Tuy nhiên, sự chủ động từ phía người lao động trong việc tiếp cận các chương trình này vẫn còn thấp".

Từ thực tế đó, các chương trình đào tạo kỹ năng nghề, đặc biệt là ngắn hạn và sát với nhu cầu doanh nghiệp đang được Trung tâm Dịch vụ Việc làm phối hợp tổ chức thường xuyên. Trong 6 tháng đầu năm, Trung tâm đã hỗ trợ 84 người lao động hưởng bảo hiểm thất nghiệp tham gia học nghề. Ngoài ra, Trung tâm còn triển khai các khóa đào tạo về kỹ thuật cơ điện tử, tự động hóa, phân tích dữ liệu, logistics thông minh - những ngành nghề phù hợp với chuyển dịch cơ cấu kinh tế hiện nay.

Song, như ông Huyên cảnh báo: “Nếu không nâng cao chất lượng đào tạo, không gắn chặt với nhu cầu thực tế từ doanh nghiệp thì người lao động học xong vẫn thất nghiệp. Tái hội nhập bền vững không thể dựa vào mô hình đào tạo mang tính hình thức hay lý thuyết đơn thuần".

Thông tin minh bạch – kết nối cơ hội đúng lúc, đúng người

Một trong những rào cản lớn khiến lao động khó quay lại thị trường là thiếu kênh tiếp cận thông tin việc làm nhanh chóng và chính xác. Trung tâm Dịch vụ Việc làm tỉnh Thái Nguyên đã tổ chức 4 phiên giao dịch việc làm định kỳ, 6 phiên lưu động tại địa phương, 5 hội nghị giới thiệu việc làm và 7 hội nghị cung cấp thông tin thị trường lao động trong nửa đầu năm. Ngoài ra, hơn 717 tin tuyển dụng đã được truyền thông trên các nền tảng số như website, Facebook, Zalo, YouTube.

Tuy nhiên, theo đánh giá từ Trung tâm, hiệu quả truyền thông ở một số vùng sâu, vùng xa còn hạn chế. Nhiều lao động, đặc biệt là nhóm dân tộc thiểu số, lao động ngoài tỉnh, chưa tiếp cận được thông tin việc làm phù hợp hoặc không biết cách khai thác dữ liệu từ các nền tảng số.

Giải pháp đặt ra là phải mở rộng các kênh tiếp cận đa chiều, đồng thời tăng cường năng lực số cho người lao động. Trung tâm đã triển khai tư vấn trực tuyến, kết nối qua mạng xã hội, hướng dẫn người lao động cách đăng ký hồ sơ online và tra cứu việc làm trên hệ thống sàn giao dịch điện tử. Trong thời gian tới, hoạt động truyền thông về thị trường lao động sẽ được đầu tư chiều sâu, đặc biệt tại các xã khó khăn, đảm bảo mọi lao động – dù ở đâu – cũng có thể tiếp cận cơ hội việc làm phù hợp một cách công bằng.

Chính sách bảo hiểm thất nghiệp đang phát huy tốt vai trò hỗ trợ người lao động vượt qua giai đoạn khó khăn. Tuy nhiên, để họ thực sự quay lại và bám trụ lâu dài trong thị trường lao động, cần có một hệ sinh thái đồng bộ bao gồm: đào tạo kỹ năng thực tế, thông tin việc làm minh bạch và dịch vụ tư vấn nghề nghiệp chuyên sâu. Bài toán tái hội nhập thị trường lao động sẽ không còn là thách thức nếu mỗi mắt xích trong hệ thống cùng vận hành nhịp nhàng, đúng định hướng, lấy người lao động làm trung tâm và thực tế thị trường làm kim chỉ nam.