Bởi vì ông lúc bây giờ là một chính trị gia đã nghỉ hưu và nước Nhật gần đây cũng hiếm khi gặp phải một tình huống tương tự. Động cơ là gì và nó có phải là sự phản ánh về những mâu thuẫn chính trị nội tại ở Nhật, hay báo hiệu trước điều gì? Trong bài viết này, chúng ta thử tìm hiểu lịch sử của từ ngữ “ám sát” và các vấn đề lịch sử gắn liền với nó.
Hình ảnh minh họa vụ ám sát Xê-da được thực hiện bởi các nguyên lão La Mã.
Phương Tây
Ở phương Tây, danh từ "ám sát" - assassination - được rút ra từ từ hashshashin (Arabic: حشّاشين, ħashshāshīyīn), được cho bắt nguồn từ tên một giáo phái cổ Hồi giáo. Vào năm 1090, ở vùng đất ngày nay là Iran, một người Hồi giáo tên là Hassan-i Sabbah đã thành lập quốc gia tên là Nizari Ismaili, sau đó được gọi là Assassins. Assassins cũng là tên gọi của bộ tộc, nhưng chỉ có một nhóm chiến binh thật sự tham gia vào các cuộc xung đột.
Do ít người dẫn tới thiếu các chiến binh, quốc gia phải nhờ cậy vào những chiến binh thực hiện nhiệm vụ gián điệp và ám sát kẻ thù. Phương pháp yêu thích của họ là hành thích bằng dao găm, không bao giờ dùng thuốc độc hoặc mũi tên. Trong lịch sử 300 năm của quốc gia này, họ đã ám sát hàng trăm nhân vật quan trọng, gồm ba trưởng giáo Hồi giáo, một giáo chủ Jerusalem và nhiều lãnh đạo Hồi giáo cũng như Thiên chúa giáo.
Theo từ điển Cambridge, assassination là việc giết những người nổi bật hoặc quan trọng, ví dụ như các nhà lãnh đạo quốc gia, lãnh đạo tôn giáo, nhà chính trị, hoặc các nhà quý tộc hoặc các lãnh đạo doanh nghiệp.
Nổi tiếng nhất ở phương Tây thời cổ có lẽ là vụ ám sát nhà lãnh đạo Julius Caesar vào năm 44 trước Công nguyên được thực hiện bởi một nhóm các nguyên lão trong Viện nguyên lão La Mã. Khi Caesar tới nhà quốc hội, nhóm ám sát đã giữ chân cận vệ của ông ngoài cửa, khi tiến vào và ngồi ở phòng họp, các nguyên lão đã dùng dao để đâm nhiều nhát và giết chết Caesar. Sự kiện đã dẫn tới một thời kì rối ren cho La Mã sau này.
Hình ảnh mô tả quá trình phát triển của từ sát trong tiếng Hán.
Phương Đông
Ở Đông Á, từ ám sát (暗殺) có nghĩa là giết ngầm, từ ám nghĩa là ngầm, kín đáo, không minh bạch; còn từ sát bắt nguồn từ từ 杀, trong giáp cốt văn miêu tả một que sắt nhọn đâm qua đầu một con vật với cái đuôi rũ xuống, hàm ý con vật đã chết. Về sau người ta thêm bộ thù vào 殳, là tên một loại vũ khí để nhấn mạnh cái chết gây ra bởi vũ lực. Trong tiếng Việt, từ sát trong ám sát được coi là từ Hán Việt, âm khá sát với từ gốc phiên âm là shā.
Trong lịch sử Trung Quốc, Tào Mạt người nước Lỗ được coi là thích khách đầu tiên, dùng chủy thủ (một loại dao găm) để uy hiếp vua Tề phải trả lại đất cho nước Lỗ nhưng nổi danh hơn cả là thích khách Kinh Kha.
Lúc ấy nước Tần uy hiếp nước Yên nhỏ bé, nước Yên không biết làm cách nào bèn cử Kinh Kha đi hành thích vua Tần với vũ khí là chủy thủ, nhưng việc hành thích không thành, Kinh Kha bị binh lính Tần vương giết chết. Tuy việc thất bại, nhưng tên tuổi Kinh Kha trở nên nổi tiếng cho đến ngày nay. Sử quan Tư Mã Thiên cũng chép một số nhân vật ám sát thời cổ thành một chương đặt tên là Thích khách liệt truyện, địa vị coi như ngang với các quý tộc.
Lịch sử Nhật Bản nổi tiếng với các ninja, họ có thể là chính quy hoặc lính đánh thuê, với các kĩ năng có thể trinh sát, gián điệp, xâm nhập, lừa gạt, phục kích, vệ sĩ, ám sát. Có thể kể đến vụ ám sát nổi tiếng vào thế kỉ 16 nhằm vào lãnh chúa Oda Nobunaga bởi các ninja, họ dùng súng để bắn người này nhưng đạn không xuyên qua nổi áo giáp và vụ ám sát thất bại.
Gần đây nhất là vụ ám sát cựu Thủ tướng Abe, vào ngày 8 tháng 7, làm chấn động thế giới, khi Abe bị bắn từ phía sau bởi một cựu quân nhân đã giải ngũ.
Hình ảnh cựu thủ tướng Nhật Abe trước lúc bị ám sát, ngày 8/7/2022.
Việt Nam
Ở Việt Nam, vào đầu thế kỉ 10, khi nhà Đường rối ren, nước Việt có cơ hội để giành độc lập sau thời gian dài nhưng cũng gắn với các vụ ám sát. Hàng loạt các nhà lãnh đạo chính trị bị ám sát như Dương Đình Nghệ, cha con Đinh Bộ Lĩnh, Lê Trung Tông bởi Kiều Công Hãn, viên quan Đỗ Thích và Lê Long Đĩnh theo thứ tự.
Thời cận đại, vụ ám sát nổi tiếng nhất có lẽ vụ một thành viên của tổ chức Tâm Tâm xã là Phạm Hồng Thái ném tạc đạn vào bàn tiệc nhằm ám sát viên Toàn quyền Đông Dương lúc ấy là Martial Henri Merlin, vụ ám sát không thành, nhưng Phạm Hồng Thái được coi là một vị anh hùng dân tộc.
Kết luận
Về việc sử dụng vũ khí, ta có thể thấy vào thời cổ dao găm là vũ khí được lựa chọn khá nhiều bởi tính nhỏ gọn, linh hoạt của nó. Đến thời trung đại, cận đại, hiện đại thì súng là vũ khí phổ biến. Gần đây cường quốc quân sự như Hoa Kì, đã sử dụng phương tiện máy bay không người lái hiện đại nhất là MQ9 (UAV) để ám sát thành công tướng Hồi giáo là Soleimani.
Với mục đích là nhằm giết người, việc này thường bị lên án vì sự dã man của nó, nhưng xét về mặt đấu tranh bất đối xứng, thì phương pháp ám sát tỏ ra hiệu quả cho những bên yếu thế hay có thể trong ngắn hạn. Tuy nhiên, trong các vụ ám sát như các vụ ám sát Tổng thống Mĩ như A. Lincoln, J. Kenedy, hai mẹ con Thủ tướng Ấn Độ Indira Gandhi và Rajiv Gandhi, hay vừa rồi là cựu Thủ tướng Nhật Abe, đều gây ra sự phẫn nộ cho công chúng thế giới nói chung.
Tổ chức những con hổ giải phóng Tamil đã ám sát thành công cựu Thủ tướng Rajin Gandhi nhằm phản đối ông này đem quân Ấn Độ vào Sri Lanka, nhưng rốt cuộc tổ chức đã bị loại bỏ bởi chính phủ Sri Lanka.
Mặt khác việc ám sát cũng phản ánh về một sự căng thẳng, mâu thuẫn cao về mặt chính trị diễn ra trong một nước hay một khu vực. Ví dụ như như vụ ám sát Thái tử Franz Ferdinand của Áo đã dẫn tới Thế chiến 1 (1914-1918).
