Thôn kiểu mẫu lan tỏa tinh thần cộng đồng

Vai trò người dân trong xây dựng thôn mới

Chương trình xây dựng thôn nông thôn mới (NTM) kiểu mẫu ở Bắc Giang đã và đang tạo ra những đổi thay mạnh mẽ không chỉ về cảnh quan, hạ tầng mà còn về tinh thần cộng đồng. Với sự đồng thuận và chủ động của người dân, những thôn quê nghèo ngày nào nay đã khoác lên mình diện mạo mới: sạch sẽ, văn minh, đoàn kết và đáng sống.

Tính đến cuối năm 2024, toàn tỉnh Bắc Giang có 78/79 thôn trong kế hoạch được công nhận đạt chuẩn thôn kiểu mẫu. Đây là thành quả từ sự kiên trì vào cuộc của các cấp chính quyền và sự tham gia tích cực của cộng đồng cư dân. Mỗi thôn, tùy điều kiện cụ thể, đều có cách làm riêng nhưng cùng chung một tinh thần: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và dân thụ hưởng”.

Tại các địa phương như Hiệp Hòa, Lục Nam, Yên Dũng… nhiều thôn đã phát động mạnh mẽ phong trào “Ngày Chủ nhật xanh”, tự quản tuyến đường sáng – xanh – sạch – đẹp. Hàng trăm mét đường hoa, tường rào gọn gàng, cột cờ đồng bộ, hệ thống điện chiếu sáng ban đêm được lắp đặt bằng sự góp sức của người dân. Mỗi gia đình là một “mắt xích” nhỏ trong mạng lưới hành động lớn vì cộng đồng.

Xã Dĩnh Trì (TP Bắc Giang) là ví dụ tiêu biểu. Nhờ vận động tốt nội lực nhân dân, trong năm 2024 thôn đã bê tông hóa 3 tuyến đường nội xóm dài hơn 1km, trồng gần 1.000m đường hoa và lắp đặt hệ thống camera an ninh phục vụ giám sát cộng đồng. Toàn bộ nguồn lực đều được huy động từ sự đồng thuận và tự nguyện của người dân địa phương.

Cách làm hay tại các địa phương tiêu biểu

Điểm đáng chú ý trong quá trình xây dựng thôn kiểu mẫu tại Bắc Giang là mỗi nơi đều có một cách tiếp cận riêng, linh hoạt theo thực tế địa phương nhưng vẫn bám sát bộ tiêu chí của tỉnh.

Tại huyện Lục Ngạn là địa phương có nhiều thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số, chính quyền xã Giáp Sơn đã chú trọng phát huy vai trò của người có uy tín trong cộng đồng. Thông qua mô hình “trưởng thôn làm gương”, bà con đã tự nguyện tháo dỡ hàng rào, hiến đất, góp công sức chỉnh trang cảnh quan thôn làng.

Tại xã Quang Châu (thị xã Việt Yên), mô hình “tuyến đường văn hóa kiểu mẫu” do phụ nữ làm nòng cốt đã được triển khai hiệu quả. Các chị em phụ trách chăm sóc tuyến đường hoa, duy trì vệ sinh môi trường hàng tuần, vận động bà con bỏ rác đúng giờ, đúng nơi quy định. Thôn cũng tổ chức nhiều buổi truyền thông về phân loại rác tại nguồn, tạo thói quen tích cực cho người dân.

Điều đáng quý là quá trình xây dựng thôn kiểu mẫu không chỉ dừng lại ở chỉnh trang hạ tầng mà còn nâng tầm giá trị văn hóa cộng đồng. Tại các thôn đã đạt chuẩn, phong trào văn nghệ, thể thao, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc được duy trì đều đặn. Nhiều thôn còn khôi phục các lễ hội truyền thống, tổ chức hội thi “Gia đình văn hóa kiểu mẫu”, “Nhà sạch – ngõ đẹp” tạo khí thế thi đua sôi nổi, gắn kết cộng đồng.

Hiệu ứng lan tỏa 

Thành công trong xây dựng thôn NTM kiểu mẫu tại Bắc Giang không chỉ ở con số 78/79 thôn được công nhận, mà còn ở sự chuyển biến sâu sắc trong nhận thức và hành động của người dân. Từ chỗ trông chờ vào Nhà nước, nay người dân đã thấy rõ vai trò chủ thể của mình, chủ động đề xuất ý tưởng, chung tay thực hiện, giám sát và bảo vệ thành quả.

Nhiều cán bộ thôn, tổ trưởng dân phố cho biết, việc triển khai các tiêu chí kiểu mẫu ban đầu gặp khó do tâm lý ngại thay đổi. Tuy nhiên, khi thấy thôn xóm khang trang hơn, đời sống cộng đồng tích cực hơn, người dân càng tin tưởng và hưởng ứng nhiệt tình. Từ đó, hiệu ứng thi đua xây dựng “khu dân cư sáng – xanh – sạch – đẹp” lan rộng từ thôn này sang thôn khác.

Với vai trò làm chủ thể, thôn kiểu mẫu cũng là nơi khơi dậy tinh thần tự quản và trách nhiệm nhân dân. Các mô hình tổ tự quản an ninh trật tự, tổ thu gom rác thải, tổ tiết kiệm điện, nhóm thiện nguyện giúp hộ nghèo… đều xuất phát từ người dân và vì người dân.

Năm 2025, tỉnh Bắc Giang đặt mục tiêu nâng tổng số thôn kiểu mẫu đạt 141/143 thôn theo kế hoạch, đồng thời duy trì và nâng chất lượng ở những thôn đã được công nhận. Hướng đi là tập trung xây dựng cộng đồng văn minh, an toàn, phát triển toàn diện cả về vật chất lẫn tinh thần.

Nhìn lại chặng đường đã qua, có thể khẳng định rằng thôn kiểu mẫu ở Bắc Giang không chỉ là kết quả của chương trình xây dựng nông thôn mới, mà còn thể hiện khối đại đoàn kết toàn dân. Trong từng con đường làng, hàng cây, mảng tường, có dấu ấn của hàng nghìn tấm lòng chung tay vì cộng đồng.

Hướng tới tương lai, tỉnh Bắc Giang sẽ tiếp tục tăng cường truyền thông và nhân rộng các mô hình hiệu quả. Thôn kiểu mẫu không chỉ là đích đến, mà là con đường bền vững dẫn tới một nông thôn Bắc Giang trù phú, an lành và đáng sống.