Lưu giữ “chuyện làng, chuyện người”
Trước năm 1954, ngôi làng chỉ hơn 1.000 nóc nhà nhưng có tới 63 tiến sỹ và hàng trăm con em thành đạt mang tên Hữu Bằng, sau đổi thành xã Sơn Bằng và nay thuộc xã Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh.
Bước vào giai đoạn phát triển mới của đất nước, để không lãng quên đi lịch sử, truyền thống văn hóa của mảnh đất hiếu học, người dân nơi đây đồng lòng cùng nhau viết cuốn sách “Hữu Bằng - Sơn Bằng Đất và Người”.
Toàn cảnh làng "tiến sỹ". Ảnh: Hưng Phúc.
Đây là một bộ “sử ký” khổ lớn, dày hơn 1.000 trang, chất chứa trầm tích và di sản văn hóa, những ký ức, trăn trở đầy xúc cảm về chuyện làng, chuyện người. Sách còn lưu giữ 28 đạo sắc phong cùng mộc biểu cổ, những câu ca dao tục ngữ của làng, từ điển địa danh của từng thửa ruộng, lùm cây, mái nhà…
Nguồn tư liệu cuốn sách được đúc rút từ chính sử, các tài liệu quý như địa bạ Hán Nôm xã Hữu Bằng thời vua Gia Long - Minh Mạng, cho đến tộc phả các dòng họ và lời kể của bậc cao niên.
“Hữu Bằng - Sơn Bằng Đất và Người” quy tụ 50 tác giả là các nhà nghiên cứu sử học, tiến sỹ, nhà thơ, nhà văn, nhà báo, nhà giáo, doanh nhân, cán bộ xã, cán bộ về hưu... Đặc biệt, có cả những người nông dân viết bài, cung cấp sơ đồ và thống kê dữ liệu. Các bài viết được đông đảo người dân trong xã thảo luận suốt một thời gian dài trên không gian số. Trước khi xuất bản, sách được UBND xã tổ chức hội thảo bài bản và lấy ý kiến góp ý.
Cuốn "sử ký" được ví như "Bách khoa toàn thư" của xã Sơn Bằng, huyện Hương Sơn cũ: Ảnh: Hưng Phúc.
Điều đặc biệt, dù rất nhiều người ngỏ ý mua để lưu giữ làm tư liệu truyền thống cho gia đình, dòng họ, nhưng Tổ biên soạn cho hay, cuốn sách không bán mà chỉ in để tặng và lưu giữ tại nhà văn hóa, trường học, đền làng, trung tâm văn hóa trong xã. Ai muốn sở hữu chỉ cần đến đền làng, nhận sách và công đức tùy tâm cho các đền, một nghĩa cử đậm tình người, thấm đẫm chất văn hóa và nhân văn.
Vùng đất thiêng
Hữu Bằng – Sơn Bằng nằm bên dòng Ngàn Phố và sông Khuất, phong thủy hữu tình, từng nổi danh là mảnh đất “thiêng” với hơn 20 di tích tâm linh và bốn ngôi chùa cổ trấn giữ bốn phương.
Nơi đây từng là chốn dừng chân của nhiều danh gia vọng tộc từ cõi Bắc Hà, trong buổi thế sự nhiễu nhương đã tìm về lánh nạn, lập làng dựng ấp từ thời Trần, Lê, Nguyễn. Làng gắn với tên tuổi của nhiều bậc danh thần, nhân sĩ, nhân vật lịch sử, như: hậu duệ Đại vương Đương quận công Đào Quang Nhiêu, chí sĩ Hồ Đắc Thọ trong khởi nghĩa Phù Lê, Thượng thư Đào Hữu Ích, Thái Vĩnh Chinh, nữ anh hùng liệt sĩ Hồ Thị Cúc…
Giai đoạn đổi tên xã Sơn Bằng, địa phương này từng gây “bão mạng” bởi chỉ hơn 1.000 nóc nhà nhưng có tới 63 tiến sỹ, 43 sỹ quan cấp thượng tá trở lên, 600 giáo viên, nhiều doanh nhân và con em thành đạt.
Địa phương này có hơn 20 di tích tâm linh và bốn ngôi chùa cổ trấn giữ bốn phương. Ảnh: Hưng Phúc.
Bước sang giai đoạn chung sức xây dựng nông thôn mới, hàng trăm người con hiếu nghĩa tự nguyện công đức, hiến tặng đất đai, góp hàng chục tỷ đồng để phục dựng các di sản văn hóa, cũng như xây dựng công trình công cộng, mở rộng đường làng, ngõ xóm.
Sau cuộc cách mạng xóa bỏ cấp huyện, Sơn Bằng được sáp nhập, đặt tên là xã Hương Sơn. Các tầng lớp nhân dân của xã mới đang và sẽ tiếp tục đoàn kết, nỗ lực xây dựng quê hương giàu mạnh. Và cuốn “sử ký” Hữu Bằng – Sơn Bằng Đất và Người sẽ là kho tư liệu quý để các thế hệ con cháu nhớ về lịch sử, cội nguồn quê hương, dân tộc.
