Số hóa quản lý nghiên cứu khoa học

Sáng 27/11, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN) tổ chức Lễ công bố khai trương hệ thống quản lý trực tuyến các nhiệm vụ KH-CN theo thời gian thực, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chuyển đổi số và đổi mới quản lý nghiên cứu khoa học tại Việt Nam.

Vận hành hệ thống số hóa quản lý nghiên cứu khoa học

Bộ trưởng Bộ KH-CN Nguyễn Mạnh Hùng đánh giá, hệ thống quản lý trực tuyến các nhiệm vụ KH-CN theo thời gian thực không chỉ là một sản phẩm công nghệ mới mà còn là nền tảng để đổi mới mô hình quản lý KH-CN.

Đây là bước tiến để Việt Nam triển khai quản lý dựa trên dữ liệu, quy trình số và chuẩn mực quốc tế. 

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, muốn đổi mới KHCN thì phải đổi mới quản lý KHCN, chuyển từ quản lý sang tạo động lực, từ kiểm soát hành chính sang vận hành bằng dữ liệu và minh bạch, từ phân tán sang tích hợp và chuẩn hóa.

Hệ thống phần mềm mới sẽ giúp tăng chất lượng thẩm định, rút ngắn thời gian xét duyệt, hạn chế sai sót và rủi ro, đánh giá chính xác đóng góp của từng nhiệm vụ, đặc biệt là tạo ra thị trường nhiệm vụ KH-CN chuyên nghiệp. 

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh tinh thần quản lý ít hơn, dẫn dắt nhiều hơn, kiểm soát ít hơn và kiến tạo nhiều hơn, chuyển từ "xin - cho" sang công khai, minh bạch.

Hệ thống phần mềm do người Việt Nam phát triển có tính năng tương đương các nền tảng quốc tế và có khả năng kết nối để đồng tài trợ với các quốc gia phát triển. Việc phát triển phần mềm trong nước cho phép cải tiến liên tục, vừa theo chuẩn quốc tế, vừa phù hợp thực tiễn Việt Nam. Bộ trưởng đề nghị các nhà khoa học, các Hội đồng và cơ quan chủ trì tích cực sử dụng hệ thống, coi đây là công cụ không thể thiếu trong hoạt động nghiên cứu.

Cũng tại buổi lễ, hơn 300 đề tài được ký kết thông qua hợp đồng điện tử giữa Quỹ Phát triển KH-CN Quốc gia (NAFOSTED) và các tổ chức chủ trì.

Đây là những đề tài đầu tiên được ký theo tinh thần của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, đó là: Chuyển từ quản lý đầu vào sang quản lý đầu ra, từ quản lý chứng từ sang quản lý kết quả nghiên cứu, từ chi theo dự toán sang khoán chi, từ kết quả nghiên cứu trả lại nhà nước sang quyền sở hữu của tổ chức nghiên cứu, với nhóm nghiên cứu trực tiếp hưởng ít nhất 30% kết quả thương mại hóa.

Việc đánh giá không chỉ dựa trên việc hoàn thành đề tài mà còn dựa trên kết quả đưa ra doanh nghiệp, tạo sản phẩm thương mại, doanh thu đóng góp vào GDP. Đồng thời, cơ chế mới khuyến khích chấp nhận rủi ro, khoan dung với thất bại, tập trung vào các nhiệm vụ lớn, chiến lược.

Danh mục nhiệm vụ KH-CN được chia thành ba lớp: Nghiên cứu cơ bản tập trung tại viện, trường là chính; nghiên cứu ứng dụng phối hợp giữa viện - trường - doanh nghiệp (50-50) và phát triển công nghệ do doanh nghiệp đảm nhiệm, tuy hiện mới đạt 30% và cần tăng lên để rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng kỳ vọng các nhà khoa học triển khai thành công các đề tài này, biến kết quả nghiên cứu thành sản phẩm thương mại, đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng hai con số của Việt Nam, đồng thời hệ thống quản lý trực tuyến sẽ vận hành hiệu quả, an toàn, tiếp tục hoàn thiện và có thể mở rộng ra toàn ngành.

Tiến tới hình thành bản đồ số nhiệm vụ KH-CN toàn quốc

Ông Đào Ngọc Chiến, Giám đốc Quỹ NAFOSTED cho biết, hệ thống sẽ tiếp tục được hoàn thiện theo hướng mở, chuẩn hóa, kết nối quốc gia, tích hợp các chương trình, nhiệm vụ của các bộ, ngành và địa phương. 

Hệ thống sẽ đảm bảo vận hành an toàn, ổn định, minh bạch, lấy dữ liệu thời gian thực làm trung tâm, đồng thời hỗ trợ nhà khoa học và cơ quan quản lý thuận tiện sử dụng. Quỹ cũng sẽ phối hợp với các bộ, ngành, địa phương để hình thành bản đồ số nhiệm vụ KH-CN toàn quốc, nâng cao năng lực điều hành quốc gia.

GS.TS. Trần Đại Lâm, Viện trưởng Viện Khoa học Vật liệu, đánh giá cao vai trò của NAFOSTED trong việc tạo dựng cơ chế minh bạch và hỗ trợ bền vững cho nghiên cứu. Ông Lâm cho biết, các đề tài của Viện, từ nghiên cứu cơ bản đến ứng dụng, được NAFOSTED tài trợ đã giúp các nhóm nghiên cứu hình thành và khẳng định vị thế trên bản đồ khoa học vật liệu khu vực. 

Trải nghiệm hệ thống từ vai trò nhà khoa học nộp hồ sơ, chuyên gia phản biện, đến thành viên hội đồng, ông đánh giá cao sự công bằng, minh bạch và tính chuyên nghiệp trong quy trình tiếp nhận, quản lý và phản biện đề tài, giúp các nhà khoa học tập trung vào chuyên môn, nâng cao chất lượng nghiên cứu.

GS.TS. Trần Đại Lâm mong muốn NAFOSTED sẽ tiếp tục mở rộng hợp tác quốc tế, chú trọng đào tạo nguồn nhân lực trẻ, đồng thời phát triển hệ thống quản lý trực tuyến trở thành hạ tầng hiện đại, minh bạch và hiệu quả, đóng góp vào sự phát triển chung của cộng đồng khoa học Việt Nam và nâng cao năng lực nghiên cứu chiến lược quốc gia.