'Quốc bảo' sâm Lai Châu: [Bài 3] Vựa sâm quý lớn nhất vùng Tây Bắc

Vựa sâm 30 ha

Tận thấy nhiều mô hình trồng sâm ở thủ phủ sâm Lai Châu, từ Tam Đường, Mường Tè, Sìn Hồ đến Phong Thổ, nhưng ấn tượng nhất với tôi có lẽ là “vườn sâm” với diện tích lên tới 30 ha, được trồng gối nhau theo các giai đoạn tuổi đời từ 1 - 5 năm trên độ cao 1.500m của Công ty Cổ phần sâm Pusilung. Đây là mô hình bài bản, quy mô, khoa học nhất ở thời điểm hiện tại. Một định hướng bài bản, căn cơ, dài hơi được hoạch định tại vựa sâm lớn nhất Lai Châu trên đỉnh Pu Si Lung: trồng sâm sinh thái, hữu cơ, khép kín, tuần hoàn.

Nếu gọi đúng tên, có lẽ phải là “rừng sâm Pusilung” mới đúng với quy mô, tầm vóc mà đơn vị này đã bền bỉ gây dựng trong thời gian hơn 5 năm qua. Chủ vườn quy hoạch, phân chia thành các phân khu riêng biệt, mỗi phân khu có một chức năng, đặc thù riêng: khu ươm hạt, nhân giống; khu ươm dưỡng sâm độ tuổi 1 - 2 năm dưới tán rừng; khu vực sâm thương phẩm (tuổi cây từ 3 năm - 5 năm) trồng trong nhà màng, nhà lưới; phân khu thử nghiệm trồng sâm theo phương pháp hữu cơ của chuyên gia Nhật Bản; xưởng xay xát, xưởng sản xuất rượu, khu vực chế biến các sản phẩm từ sâm…

Phân khu nhà màng có diện tích 12ha là khu vực chuyên trồng, chăm sóc sâm thương phẩm. Những cây sâm giống sau một năm ươm hạt từ phân khu ươm sâm giống được chăm sóc ngoài trời dưới tán rừng nhằm giúp cây thích nghi với môi trường tự nhiên. Khi bước sang tuổi thứ 3, chúng được đánh chuyển về trồng trong nhà màng, nhà lưới. Đây là giai đoạn cây đang độ tuổi sung sức nhất, sinh trưởng nhanh nhất và được chăm sóc theo chế độ dinh dưỡng riêng theo chu kỳ sinh trưởng của cây. Tại đây, tiếp tục phân chia thành các khu vực khác nhau theo lứa tuổi, 3 - 4 - 5 năm, phân giao cho các nhóm công nhân trực tiếp phụ trách.

Việc phân chia theo nhóm tuổi có rất nhiều mục tiêu, vừa thuận tiện cho việc chăm sóc, khai thác lá và quả sâm vào thời điểm cuối năm khi cây sâm bước vào thời kỳ ngủ đông kéo dài 4 - 5 tháng trong một năm. Ngoài ra, cũng để theo dõi diễn biến sâu bệnh, khả năng chống chịu của cây sâm trong độ tuổi trưởng thành.

Thời gian qua, vườn sâm của Công ty Pusilung là mô hình mẫu thường xuyên đón tiếp các đoàn công tác tới tham quan, học hỏi kinh nghiệm, cũng là mô hình được tỉnh Lai Châu giới thiệu, quảng bá với đông đảo du khách trong, ngoài nước.

Vườn sâm của nghệ sỹ Quang Tèo 

Tại phân khu nhà màng của Công ty Cổ phần sâm Lai Châu, một “vườn sâm” thu hút sự chú ý của nhiều người bởi biển tên gắn ở đầu luống sâm “Chủ sở hữu: Nghệ sỹ ưu tú Quang Tèo”.

Ông Ngô Tấn Hưng, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần sâm Pusilung, giới thiệu: Đây là vườn sâm đặc biệt của nghệ sỹ Quang Tèo - người nổi tiếng được đông đảo người dân mến mộ.

“Gọi là đặc biệt vì những luống sâm này gắn biển người sở hữu là nghệ sĩ Quang Tèo chứ thực ra chế độ chăm sóc không có gì khác biệt. Tất cả đều giống nhau theo quy trình chăm sóc chuẩn hữu cơ, chế độ dinh dưỡng, không sử dụng hóa chất để kích thích củ sâm lớn nhanh, có chế độ để cây nghỉ ngơi, đủ tuổi khai thác”, ông Hưng giải thích.

Theo ông Hưng, sáng kiến độc đáo này riêng có ở Pusilung. Mọi người lên tham quan vườn sâm ai cũng thích, cũng muốn được sở hữu một luống sâm của riêng mình vừa đảm bảo nguồn gốc xuất xứ, vừa hiệu quả kinh tế. Một vườn sâm đến tuổi khai thác là 5 năm trở lên, 1kg gồm 3 - 4 củ có giá từ 30 - 40 triệu đồng thậm chí cao hơn. Đầu tư ngay giai đoạn cây sâm giống chi phí giảm xuống rất nhiều. Đây là mô hình cùng đầu tư góp vốn, thuê đất, thuê công nhân chăm sóc. Khi có nhu cầu sử dụng, nhân viên công ty sẽ ra vườn quay phim chụp ảnh, livestream toàn bộ quá trình, đánh nguyên cả bầu sâm có giá thể vận chuyển xuống tận nơi. Khi nhận, cây sâm vẫn xanh tươi nguyên lá, có thể giữ trong nhà như cây cảnh chơi tết, lúc nào sử dụng chỉ cần nhấc cây lên, rũ nhẹ là lớp giá thể rơi hết ra, không mất một sợi rễ.

Tại các vườn sâm, Công ty Pusilung lắp đặt hàng loạt các camera giám sát, kết nối trực tuyến về điện thoại thông minh. Bất cứ lúc nào muốn ngắm vườn sâm của mình, chỉ cần mở ứng dụng là hoàn toàn xem được.

"Cách thức này mang lại rất nhiều cảm xúc. Khi nghệ sỹ Quang Tèo tham gia cùng trồng sâm, chúng tôi rất vui bởi đây cũng là cách thức lan tỏa, quảng bá để mọi người hiểu được quá trình chăm sóc “quốc bảo" sâm Lai Châu của Pusilung như thế nào, độ an toàn, uy tín chất lượng ra sao… Người sở hữu cũng thấy hạnh phúc khi theo dõi cây của mình biến đổi, sinh trưởng, lớn lên mỗi ngày, có thể đưa về trưng bày trong không gian gia đình, vừa sinh thái, vừa mang lại sinh khí ấm cúng.

Tại Pusilung hiện có khoảng chục khách hàng “trồng sâm online” như nghệ sỹ Quang Tèo, trong đó rất nhiều gia đình dưới Hà Nội tham gia. Vào những ngày nghỉ, họ có thể lên vườn sâm để trải nghiệm, trực tiếp ngắm nhìn thành quả của mình, như là một cách du lịch điền dã, trải nghiệm”, ông Ngô Tân Hưng cho hay.

Năm 2017, tỉnh Lai Châu cấp cho Công ty Cổ phần sâm Pusilung 560ha đất rừng trong đó có rừng trồng sản xuất và quy hoạch phát triển cây dược liệu. Thời điểm hiện tại, Pusilung mới triển khai 30 ha đất trồng sâm, còn rất nhiều dư địa mở rộng. Trong lộ trình phát triển, đơn vị đã triển khai khoanh vùng bảo vệ rừng đầu nguồn, triển khai trồng mới gần 100 ha để bảo vệ nguồn nước và môi trường sinh thái.

Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Bum Nưa Tống Thanh Sơn khẳng định, với nhiệm vụ đột phá về bảo vệ và phát triển rừng gắn với phát triển dược liệu dưới tán rừng, trọng tâm là phát triển sâm Lai Châu, mục tiêu đến năm 2030 trồng mới khoảng 200ha rừng, nâng tỷ lệ che phủ rừng đạt trên 70%; phát triển 70ha diện tích trồng cây dược liệu trong đó hình thành vùng trồng sâm Lai Châu khoảng 50ha tại các bản: Sín Chải A, B, C, Pa Hạ...

Một kế hoạch bài bản, có lộ trình, sát thực tiễn vừa bảo vệ được tài nguyên thiên nhiên, vừa mở ra hướng đi mới trong phát triển sinh kế cho nhân dân. Trong chiến lược đó, những đơn vị lớn, mạnh như Pusilung có vai trò đầu tàu.