Na, hay còn gọi là mãng cầu ta, mãng cầu dai hay giai (tên miền Nam gọi mãng cầu dai hay còn gọi là mãng cầu cấp). Ngày nay, loại quả vừa ngon vừa tốt cho sức khỏe này đã được trồng phổ biến ở khắp thể giới. Na có 2 loại na dai và bở, na dai được ưa chuộng hơn bởi mùi thơm và vị ngọt sắc nổi bật hơn so với na bở.
Theo Đông y, quả na vị ngọt, chua, tính ấm; có tác dụng hạ khí tiêu đờm. Quả xanh làm săn da, tiêu sưng. Quả na dùng chữa đi lỵ, tiết tinh, đái tháo, bệnh tiêu khát. Quả na điếc dùng trị mụn nhọt, đắp lên vú bị sưng.. Hạt na có vị đắng, hơi hôi, tính lạnh, có tác dụng thanh can, giải nhiệt, tiêu độc, sát trùng. Hạt thường được dùng diệt côn trùng, trừ chấy rận. Lá na dùng trị sốt rét cơn lâu ngày, mụn nhọt sưng tấy, ghẻ. Rễ và vỏ cây dùng trị ỉa chảy và trục giun.
Dưới đây xin nêu các phương thuốc từ cây na
* Chữa tiêu chảy, kiết lỵ: Quả na ương (hái lúc chín nửa chừng) chứa nhiều tanin, được dùng làm thuốc. Khi dùng, lấy 30g, thái nhỏ, bỏ hạt, sắc uống làm hai lần trong ngày. Hay lấy quả na điếc 20g đốt tồn tính, ngọn non cỏ lào 50g, gạo tẻ 30g, rang thật vàng; sắc uống làm 3 lần trong ngày.
* Dùng ngoài chữa nhọt ở vú: quả na điếc phơi thật khô, tán thành bột, hòa với giấm, bôi nhiều lần trong ngày. Hay 1 nắm lá na rửa sạch, giã nát cùng với lá bồ công anh, đắp chữa sưng vú.
* Hạt na: giã nhỏ, ngâm rượu, ngậm nhổ nước chữa đau nhức răng, nếu nước đặc ngâm quần áo diệt được rận. Hạt na có độc, không được dùng uống. Khi dùng ngoài, không để dung dịch hạt na bắn vào mắt.
* Lá na chữa mụn nhọt có mủ, đầu đinh: Một nắm rửa sạch, giã nát cùng với lá bồ công anh, lá ớt, lá táo, lá tử vi đắp vào mụn nhọt.
* Chữa sốt rét: Lá na 10 - 20g) rửa sạch, giã nát, thêm nước, vắt lấy nước đem phơi sương một đêm, rồi thêm ít rượu mà uống trước khi lên cơn sốt rét khoảng hai giờ. Dùng riêng hoặc phối hợp với ngải cứu (10g), thạch xương bồ (8g), sắc uống. Dùng 5 - 7 ngày. Hay lấy 50g rễ na, 30g rễ và lá cây ngâu rừng, 30g rễ xoan rừng sắc uống.
* Chữa bong gân, chạm thương, lấy lá na 20g, quả đu đủ xanh 10g, vôi tôi 5g, muối ăn 5g, tất cả giã nát, hơ nóng, đắp vào vùng tổn thương.
Chú ý: Hạt na có độc, không được uống. Nhưng nếu khi ăn quả na, sơ ý nuốt phải hạt thì không sao, vì hạt na có vỏ dày và rất cứng bao bọc, ngăn không cho nhân hạt tác dụng. Na có chứa lượng đường khá cao, nên ăn vừa phải để tránh thừa năng lượng gây nóng trong người.
