Phát triển kinh tế tư nhân không thể bỏ quên doanh nghiệp vừa và nhỏ

Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025 với chủ đề “Kinh tế tư nhân: Gỡ rào cản - Giao trọng trách” do báo Người Lao Động tổ chức, bà Lý Kim Chi - Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP.HCM, Chủ tịch Tập đoàn Tân Đông Hiệp cho biết, doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn còn gặp nhiều rào cản thể chế, pháp lý hiện nay vẫn còn chồng chéo, thiếu minh bạch, đặc biệt là các chính sách hay thay đổi đột ngột khiến doanh nghiệp không kịp trở tay.

Bà Chi nhấn mạnh rằng tư duy quản lý vẫn nặng về “xin - cho”, chưa chuyển sang “đồng hành - phục vụ”. Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ bị nhìn nhận như những đơn vị nhỏ lẻ, thiếu tin cậy, thay vì được coi là đối tác phát triển. Trong khi đó, các chương trình hỗ trợ thường chỉ nằm trên giấy hoặc quy trình thẩm định quá nhiêu khê, khiến doanh nghiệp không đủ điều kiện tiếp cận.

Theo bà Chi, hiện cả nước có hàng trăm ngàn hộ kinh doanh cá thể. Nếu có chính sách chuyển đổi phù hợp về thuế, kế toán, vốn… thì đây sẽ là lực lượng doanh nghiệp tiềm năng trong tương lai. Chúng ta không thể để nguồn lực này mãi bị bỏ ngỏ chỉ vì thiếu cơ chế phù hợ. Cần ban hành thêm các chương trình hành động cụ thể, với phân công rõ ràng cho các cấp chính quyền, đồng thời thiết lập cơ chế phản hồi minh bạch để doanh nghiệp có thể góp ý và giám sát chính sách kịp thời.

Từ góc độ hoạch định chính sách, TS Trần Du Lịch - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế TP.HCM cho rằng, việc giao trọng trách cho kinh tế tư nhân cần song hành với cải cách thể chế để đảm bảo khu vực này phát triển thực chất, bền vững. Linh hồn của Nghị quyết 68-NQ/TW và Nghị quyết 198/2025/QH15 là gỡ rào cản và trao trách nhiệm cho kinh tế tư nhân. Nhưng giao trọng trách không có nghĩa là khoán trắng.

Theo ông Lịch, trong các dự án đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP), cần thẩm định kỹ năng lực nhà đầu tư, từ tài chính đến công nghệ và khả năng triển khai. Đồng thời, phải có cơ chế giám sát xuyên suốt để ngăn ngừa rủi ro thất thoát. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng đại đa số doanh nghiệp tư nhân hiện nay là doanh nghiệp vừa và nhỏ, rất khó tiếp cận các cơ hội đầu tư nếu thiếu chính sách hỗ trợ đúng và trúng.

“Không thể kỳ vọng tư nhân phát triển nếu cứ để họ tự bơi trong dòng nước cải cách nửa vời, thủ tục rườm rà và chính sách thay đổi như thời tiết. Nhà nước cần tạo ra một hành lang pháp lý ổn định, nhất quán, để bảo vệ doanh nghiệp nhỏ và giúp họ vươn lên thành doanh nghiệp lớn,” ông Lịch nhấn mạnh.

Từ thực tế điều hành doanh nghiệp, ông Trần Anh Dũng - Giám đốc điều hành Công ty CP Phát triển Hùng Hậu chia sẻ, bản thân ông từng trải qua giai đoạn khởi nghiệp đầy khó khăn, và hiểu rõ doanh nghiệp vừa và nhỏ cần gì để sống sót và phát triển. Và, muốn kinh tế tư nhân vững mạnh, phải bắt đầu từ doanh nghiệp vừa và nhỏ. Nhiều doanh nghiệp lớn ngày nay đều từng khởi đầu từ quy mô nhỏ.

Cũng theo ông Dũng, ở nhiều quốc gia như Trung Quốc, doanh nghiệp nhỏ được hỗ trợ rất cụ thể khi đầu tư vào các khu công nghiệp - từ đất đai, vốn vay, đến nhà ở công nhân. Những hỗ trợ này giúp giảm chi phí sản xuất và tăng năng lực cạnh tranh. Từ thực tế đó, ông kỳ vọng Việt Nam có thể đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cải thiện chính sách thuế, mở rộng tiếp cận tín dụng và hỗ trợ mặt bằng sản xuất để giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ vươn ra chuỗi giá trị toàn cầu.

“Chúng tôi không cần được ưu ái, chỉ cần một sân chơi công bằng. Nếu Việt Nam muốn xây dựng thương hiệu quốc gia, không thể chỉ trông cậy vào các ông lớn mà phải đầu tư vào chính khối doanh nghiệp vừa và nhỏ - đây mới là nền móng thật sự của kinh tế tư nhân mạnh,” ông Dũng khẳng định.

Theo các chuyên gia, nếu chỉ chăm chăm phát triển một số “ngọn hải đăng” trong khu vực tư nhân thì nền kinh tế sẽ thiếu sức lan tỏa và dễ tổn thương khi có biến động. Doanh nghiệp vừa và nhỏ - với khả năng đổi mới, thích ứng nhanh và tinh thần dấn thân cao - chính là “lớp giữa” cần được nuôi dưỡng để tạo cấu trúc kinh tế cân đối và bền vững.