Sau hơn 10 năm triển khai, chương trình Mỗi xã, phường một sản phẩm (OCOP) tại Quảng Ninh đã bước vào giai đoạn nâng tầm, không chỉ hướng đến gia tăng giá trị nội địa mà còn đẩy mạnh xuất khẩu.
Từ những sản phẩm đặc trưng vùng cao như miến dong, trà hoa vàng, dầu sở... địa phương đang từng bước xây dựng chuỗi giá trị khép kín, đầu tư công nghệ và truy xuất nguồn gốc nhằm đưa sản phẩm OCOP ra thị trường quốc tế, đặc biệt là các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc hay châu Âu.
Ông Nịnh Văn Trắng sử dụng công nghệ sấy thăng hoa để tăng chất lượng sản phẩm. Ảnh: Nguyễn Thành.
Ông Nịnh Văn Trắng, Giám đốc Công ty CP Kinh doanh lâm sản Đạp Thanh (xã Kỳ Thượng), cho biết, doanh nghiệp của ông đang từng bước mở rộng thị phần xuất khẩu các dòng sản phẩm trà hoa vàng, một trong những sản phẩm OCOP 5 sao quốc gia.
Với vùng nguyên liệu được quy hoạch hơn 30ha, canh tác theo chuẩn hữu cơ, cùng hệ thống chiết tách, sấy thăng hoa đạt tiêu chuẩn ISO 22000, bước đầu nhận được phản hồi tích cực từ các đối tác trong và ngoài nước.
Theo ông Trắng, điều quan trọng khi tiếp cận thị trường quốc tế không chỉ nằm ở chất lượng sản phẩm, mà còn là việc đảm bảo sự ổn định chuỗi cung ứng, hệ thống kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc. Đây là lý do doanh nghiệp đầu tư đồng bộ từ khâu trồng trọt, chế biến đến đóng gói, mã hóa QR và đăng ký chỉ dẫn địa lý. “Muốn bước ra thế giới, bắt buộc phải thay đổi tư duy sản xuất. Nông sản không chỉ là cây cỏ mà là một loại tài sản cần định giá và bảo hộ rõ ràng”, ông Trắng nhấn mạnh.
Ở một hướng đi tương tự, sản phẩm miến dong Bình Liêu cũng đang từng bước chinh phục thị trường quốc tế. Được sản xuất từ cây dong riềng trồng tại các xã vùng cao có khí hậu lạnh, sản phẩm này nổi bật với đặc tính dai, trong và mùi thơm tự nhiên – điều kiện để cạnh tranh ở các phân khúc cao cấp.
Các HTX sản xuất tại Bình Liêu đã đầu tư dây chuyền sấy bằng năng lượng mặt trời, đóng gói hút chân không và ứng dụng tem điện tử truy xuất nguồn gốc. Miến dong Bình Liêu đã được xếp hạng OCOP 5 sao quốc gia và được công nhận tại hội nghị quốc gia vào năm 2025. Từ khoảng năm 2021, miến dong Bình Liêu đã bắt đầu xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ninh, hiện toàn tỉnh có 435 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó có 8 sản phẩm được chứng nhận OCOP 5 sao cấp quốc gia. Đây là nhóm sản phẩm có đủ điều kiện tiếp cận thị trường quốc tế, đặc biệt nếu được đầu tư thêm về thiết kế bao bì, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và xây dựng thương hiệu quốc tế.
Trà hoa vàng Ba Chẽ được công nhận là sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia. Ảnh: Nguyễn Thành.
Để hỗ trợ xuất khẩu, tỉnh đã cấp trên 2.600 mã QR truy xuất nguồn gốc, 1.339 tài khoản vận hành hệ thống quản lý OCOP và đưa 100% sản phẩm từ 3 sao trở lên lên các sàn thương mại điện tử lớn như Postmart, Voso, Shopee...
Đáng chú ý, nhiều chủ thể OCOP đã chủ động nâng cấp quy trình sản xuất để tiếp cận các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 22000, HACCP, GlobalGAP. Bên cạnh đó, tỉnh Quảng Ninh đang triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu về xuất khẩu nông sản cho chủ thể OCOP, bao gồm kỹ năng làm việc với đối tác quốc tế, đăng ký bảo hộ thương hiệu và thiết lập kênh phân phối trực tuyến xuyên biên giới.
Để thúc đẩy xuất khẩu, tỉnh Quảng Ninh xác định rõ ba trụ cột: Phát triển sản phẩm mang bản sắc địa phương gắn với nhu cầu quốc tế; Chuẩn hóa quy trình sản xuất và quản lý chất lượng; Đẩy mạnh xúc tiến thương mại và chuyển đổi số. Bên cạnh các chính sách hỗ trợ vốn, tỉnh đang xây dựng các hội chợ OCOP tại điểm du lịch trọng điểm như Hạ Long, Móng Cái để giới thiệu sản phẩm đến du khách quốc tế, kết nối trực tiếp giữa nơi sản xuất và người tiêu dùng nước ngoài.
Song song với đó, tỉnh cũng chủ động sàng lọc, loại bỏ các sản phẩm không đạt yêu cầu, với 73 sản phẩm bị loại khỏi danh mục OCOP trong năm 2023, thể hiện quyết tâm xây dựng thương hiệu OCOP gắn với chất lượng và uy tín bền vững.
Chương trình OCOP Quảng Ninh, từ bước khởi đầu nhằm khai thác thế mạnh địa phương, nay đã vươn lên thành chiến lược thúc đẩy kinh tế nông thôn, góp phần khẳng định vị thế hàng hóa nông nghiệp Việt Nam trên thị trường toàn cầu.
Trong chặng đường tới, mục tiêu của tỉnh là nâng số sản phẩm 5 sao lên 15-20 sản phẩm vào năm 2030, mở rộng thị trường xuất khẩu và từng bước xây dựng Quảng Ninh thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu nông sản đặc sản của khu vực miền Bắc.
