Từ nông sản truyền thống đến thương hiệu OCOP
Chương trình OCOP là chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát huy nội lực, gia tăng giá trị sản phẩm và tổ chức sản xuất theo chuỗi. Đây là một trong những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm nhằm cụ thể hóa các tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới. Thông qua OCOP, tư duy sản xuất của người dân đã có sự chuyển biến rõ rệt, từ sản xuất nhỏ lẻ, manh mún sang chú trọng chất lượng, tiêu chuẩn, thị trường và thương hiệu.
Miến dong Tân Việt Á của HTX Nông sản Tân Việt Á được chứng nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao. Ảnh: Diệu Linh.
Thực tiễn triển khai cho thấy, nhiều hộ dân, hợp tác xã (HTX), doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh không chỉ tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn chủ động đầu tư vào bao bì, mẫu mã, tem nhãn, truy xuất nguồn gốc và xây dựng câu chuyện văn hóa gắn với sản vật địa phương. Nhờ đó, các sản phẩm OCOP của Cao Bằng từng bước khẳng định được chỗ đứng trên thị trường, mở ra hướng đi mới cho phát triển kinh tế nông thôn theo chiều sâu.
Một trong những điển hình tiêu biểu là sản phẩm miến dong Tân Việt Á của HTX Nông sản Tân Việt Á, xã Minh Tâm. Xuất phát từ một sản phẩm nông nghiệp truyền thống, HTX bắt đầu đầu tư xây dựng thương hiệu từ năm 2017 với miến dong được sản xuất 100% từ bột dong riềng trồng tại địa phương. Quá trình sản xuất được kiểm soát chặt chẽ, gắn với tiêu chuẩn an toàn và chất lượng.
Đến năm 2020, miến dong Tân Việt Á được chứng nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao. Ba năm sau, sản phẩm tiếp tục được nâng hạng lên OCOP 4 sao, khẳng định hướng đi đúng đắn trong việc chuẩn hóa quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng, đầu tư bao bì, tem nhãn và truy xuất nguồn gốc.
Bên cạnh những sản phẩm vươn ra thị trường xuất khẩu, nhiều sản phẩm OCOP của Cao Bằng còn mang ý nghĩa gìn giữ và phát huy giá trị nông sản truyền thống gắn với bản sắc địa phương. Tiêu biểu là sản phẩm “Nếp hương Bảo Lạc Cao Bằng” của Doanh nghiệp tư nhân 668 Bảo Lâm, được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao vào năm 2020.
Giống nếp hương Bảo Lạc được gieo trồng tại vùng có khí hậu mát mẻ, đất đai màu mỡ, cho hạt gạo to tròn, đều, khi xay xát có màu trắng trong, mùi thơm đặc trưng và độ dẻo mịn. Để phát huy giá trị của đặc sản địa phương, doanh nghiệp đã chủ động liên kết với nông dân trong vùng, tổ chức bao tiêu sản phẩm, hướng dẫn kỹ thuật canh tác, đồng thời xây dựng thương hiệu chung “Nếp hương Bảo Lạc Cao Bằng”. Việc đầu tư bao bì, tem nhãn, mã truy xuất nguồn gốc đã giúp sản phẩm khẳng định vị thế trên thị trường, nâng cao thu nhập cho người trồng lúa.
OCOP gắn với xây dựng nông thôn mới
Thực hiện Quyết định số 919/QĐ-TTg ngày 1/8/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Mỗi xã một sản phẩm giai đoạn 2021-2025, UBND tỉnh Cao Bằng đã phân bổ trên 16 tỷ đồng để triển khai Chương trình OCOP. Đến nay, toàn tỉnh có 171 sản phẩm OCOP, trong đó có 10 sản phẩm OCOP 4 sao và 161 sản phẩm OCOP 3 sao, thuộc 4 nhóm sản phẩm gồm: thực phẩm; đồ uống; thủ công mỹ nghệ; dịch vụ du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và điểm du lịch.
Gian hàng trưng bày các sản phẩm OCOP của tỉnh Cao Bằng tại Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - năm 2025. Ảnh: Diệu Linh.
Chương trình OCOP hiện thu hút sự tham gia của 117 chủ thể, gồm 27 HTX, 10 tổ hợp tác, 7 doanh nghiệp và 73 hộ sản xuất, kinh doanh. Thông qua OCOP và các chương trình lồng ghép, nhiều chủ thể đã được hỗ trợ tư vấn về xây dựng và quản lý nhãn hiệu, thiết kế mẫu mã, bao bì sản phẩm; đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ; áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc, mã số mã vạch; ghi nhãn hàng hóa và công bố tiêu chuẩn chất lượng.
Việc ứng dụng và chuyển giao tiến bộ khoa học - công nghệ đã góp phần nâng cao năng lực sản xuất, chuẩn hóa quy trình, đổi mới công nghệ và phát triển sản phẩm theo chuỗi giá trị. Nhờ đó, nhiều sản phẩm đặc trưng của địa phương như hạt dẻ Trùng Khánh, miến dong Phja Đén, mật ong Nguyên Bình, thảo dược Hà Quảng… từng bước trở thành thương hiệu uy tín, góp phần nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp và hoàn thiện các tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới.
Cùng với việc nâng cao chất lượng sản phẩm, tỉnh Cao Bằng đặc biệt chú trọng các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm OCOP. Nhiều hội chợ, triển lãm, sự kiện giới thiệu sản phẩm OCOP trong và ngoài tỉnh được tổ chức thường xuyên, trở thành cầu nối hiệu quả giữa nhà sản xuất và thị trường. Qua đó, các sản phẩm OCOP có điều kiện tiếp cận hệ thống phân phối hiện đại, chuỗi siêu thị, cửa hàng đặc sản vùng miền và các sàn thương mại điện tử.
Hiện nay, nhiều sản phẩm OCOP của Cao Bằng đã có mặt tại các chuỗi siêu thị, đại lý, cửa hàng bán lẻ trong và ngoài tỉnh, tiêu biểu như lạp sườn, thịt xông khói của HTX Tâm Hòa; các sản phẩm bún khô của HTX Ba Sạch Hưng Đạo; thạch đen Lê Thùy; bún khô Cao Tuyền của Công ty TNHH Cao Tuyền…
Bên cạnh đó, tỉnh đẩy mạnh hỗ trợ các chủ thể OCOP ứng dụng công nghệ số trong quảng bá và tiêu thụ sản phẩm, xây dựng câu chuyện thương hiệu gắn với văn hóa bản địa. Sở Công Thương phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Bưu điện tỉnh hỗ trợ đưa sản phẩm OCOP lên sàn thương mại điện tử buudien.vn. Đến nay, đã có 28 sản phẩm được đưa lên sàn, bước đầu phát huy hiệu quả, mang lại nhiều đơn hàng và mở rộng kênh tiêu thụ.
Có thể khẳng định, Chương trình OCOP đang từng bước trở thành động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn ở Cao Bằng, góp phần xây dựng thương hiệu địa phương, nâng cao thu nhập cho người dân và thực hiện hiệu quả mục tiêu xây dựng nông thôn mới theo hướng bền vững.
